فضائل و مناقب حضرت زینب (سلام الله علیها)

در روز پنجم جمادى الاولى سال پنجم یا ششم هجرت در مدینه منوره دیده به جهان گشود، در پنج سالگى مادر خود را از دست داد و از همان دوران طفولیت با مصیبت آشنا گردید . در دوران عمر با رکت خویش، مشکلات و رنج هاى زیادى را متحمل شد، از شهادت پدر و مادر گرفته تا شهادت برادران و فرزندان، و حوادث تلخى چون اسارت و . . . را تحمل کرد . این سختى ها از او فردى صبور و بردبار ساخته بود.
او را ام کلثوم کبرى، و صدیقه صغرى مى نامیدند . از القاب آن حضرت، محدثه، عالمه و فهیمه بود . او زنى عابده، زاهده، عارفه، خطیبه و عفیفه بود . نسب نبوى، تربیت علوى، و لطف خداوندى از او فردى با خصوصیات و صفات برجسته ساخته بود، طورى که او را «عقیله بنى هاشم » مى گفتند . با پسر عموى خود «عبد الله بن جعفر» ازدواج کرد و ثمره این ازدواج فرزندانى بود که دو تن از آن ها (محمد و عون) در کربلا، در رکاب شربت شهادت نوشیدند.
آن بانوى بزرگوار سر انجام در پانزدهم رجب سال 62 هجرت، با کوله بارى از اندوه و غم و محنت و رنج دار فانى را وداع گفت . در این مقال برآنیم که گوشه هایى از مناقب و فضائل آن حضرت را بررسى و بیان کنیم.

 
مهمترین امتیاز انسان نسبت به سایر موجودات - حتى ملائکه - دانش و بینش اوست . «وعلم آدم الاسماء کلها ثم عرضهم على الملائکه فقال انبئونى باسماء هؤلاء ان کنتم صادقین . قالوا سبحانک لا علم لنا الا ما علمتنا انک انت العلیم الحکیم »; «سپس علم اسماء [ علم اسرار آفرینش و نامگذارى موجودات] را همگى به آدم آموخت . بعد آن ها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر راست مى گویید، اسامى این ها را به من خبر دهید . عرض کردند: تو منزهى . ما چیزى جز آن چه به ما تعلیم داده اى نمى دانیم; تو دانا و حکیمى .»
و برترین علم ها، علمى است که مستقیما از ذات الهى به شخصى افاضه شود، یعنى داراى علم «لدنى » باشد . خداوند متعال در مورد حضرت خضر علیه السلام مى فرماید: «وعلمناه من لدنا علما»; «علم فراوانى از نزد خود به او آموخته بودیم .»
زینب علیها السلام به شهادت امام سجاد علیه السلام داراى چنین علمى است، آن جا که به عمه اش خطاب کرد و فرمود: «انت عالمه غیر معلمه وفهمه غیر مفهمه; تو دانشمند معلم ندیده و فهمیده اى فهم نیاموخته هستى .»

شب خیز که عاشقان به شب راز کنند

گرد در بام دوست پرواز کنند

هر جا که درى بود به شب در بندند

الا در دوست را که شب باز کنند

عفت و پاکدامنى، برازنده ترین زینت زنان، و گران قیمت ترین گوهر براى آنان است . زینب علیها السلام درس عفت را به خوبى در مکتب پدر آموخت، آن جا که فرمود: «ما المجاهد الشهید فى سبیل الله باعظم اجرا ممن قدر فعف یکاد العفیف ان یکون ملکا من الملائکه; مجاهد شهید در راه خدا، اجرش بیشتر از کسى نیست که قدرت دارد اما عفت مى ورزد، نزدیک است که انسان عفیف فرشته اى از فرشتگان باشد .»
زینب کبرى عفت خویش را حتى در سخت ترین شرایط به نمایش گذاشت . او در دوران اسارت و در حرکت از کربلا تا شام سخت بر عفت خویش پاى مى فشرد . مورخین نوشته اند: «وهى تستر وجهها بکفها، لان قناعها قد اخذ منها; او صورت خود را با دستش مى پوشاند چون روسریش از او گرفته شده بود .»
یکى از بارزترین اوصاف انسان هاى کامل، صبر و بردبارى در فراز و نشیب هاى روزگار و تلخى هاى دوران است . قرآن کریم در آیات متعددى به صابران بشارت داده و پاداش هاى فراوان آن ها را یادآورى نموده است . زینب علیها السلام از این جهت در اوج کمال قرار دارد . در زیارتنامه آن حضرت مى خوانیم: «لقد عجبت من صبرک ملائکه السماء; ملائکه آسمان از صبر تو به شگفت آمدند .» مخصوصا در ماجراى کربلا آن چنان صبر و رضا و تسلیم از خود نشان داد، که صبر از روى او خجل است .

خدا در مکتب صبر على پرداخت زینب را

براى کربلا با شیر زهرا ساخت زینب را

بسان لیله القدرى که مخفى ماند قدر او

کسى غیر از حسین بن على نشناخت زینب را

سلام بر تو اى کسى که صبر شد حقیر تو 

 ندیده بعد فاطمه جهان زنى نظیر تو