عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - همان گونه که انتظار می رفت، چین از جنگنده شنیانگ جی-35ای (Shenyang J-35A) در نمایشگاه هوایی ژوهای 2024 رونمایی کرد. ارتش چین به طور رسمی اعلام کرده است که از این جنگنده رادارگریز چند منظوره متوسط وزن بیشتر برای عملیات نبرد هوایی استفاده خواهد کرد. بر همین اساس، این دومین نیروی هوایی پس از آمریکا خواهد بود که دو نوع جنگنده رادارگریز نسل پنجم متمایز را در اختیار دارد.
آشنایی با شنیانگ جی-35ای
به رغم اطلاعات محدود، جی-35ای به عنوان رقیبی مستقیم برای اولین جنگنده رادارگریز چین، یعنی چنگدو جی-20 عمل نخواهد کرد. احتمالا جی-20 همچنان دارای برد، بیشینه بار مفید و بیشینه سرعت بیشتری خواهد بود. با این وجود، به نظر می رسد هزینه و وزن کمتر جی-35ای برای ارتش چین به اندازه کافی ارزشمند بوده است که این نیرو را به جایگزینی هواپیماهای جنگی قدیمی تر و غیررادارگریز با مدل های رادارگریز با برد کوتاه تر ترغیب کند.
نامگذاری جی-35ای نیز به طور ضمنی به جنگنده رادارگریز اف-35 لایتنینگ 2 آمریکا اشاره دارد. این دو هواپیما از نظر ظاهری و مفهومی شباهت هایی دارند و هر دو برای استقرار زمینی و روی ناو هواپیمابر و همچنین صادرات به خارج از کشور قابل تطبیق هستند.
هندسه کلی جی-35ای، سطوح صاف و هموار آن، و ورودی های هوای فراصوت بدون انحراف به سبک اف-35، نشان دهنده سطح مقطع راداری کم آن است. با این وجود، به طور دقیق نمی توان از روی تصاویر تشخیص داد که این هواپیما چقدر رادارگریز است، زیرا بازتاب راداری به شدت تحت تأثیر طراحی و ادغام مواد جاذب رادار، معماری داخلی ورودی/خروجی هوا، و ظرافت ساخت (مانند پرهیز از استفاده از پیچ های برجسته) قرار دارد.
با این وجود، جی-35 نیازی نیست به اندازه جنگنده اف-22 رپتور آمریکا رادارگریز باشد تا بتواند به طور مؤثری برد شناسایی و درگیری توسط موشک ها را کاهش دهد. این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا رادارهای قدرتمند و موشک های دور برد، جنگنده های غیررادارگریز روسیه و اوکراین را در جنگ جاری به شدت محدود کرده اند، و برخی هواپیماها توسط موشک هایی که از فاصله بیش از 160 کیلومتر شلیک شدند، سرنگون شدند.
طرحی که در ابتدا چندان مورد استقبال قرار نگرفت
شرکت هواپیماسازی شنیانگ، حتی در زمانی که دولت چین منابع زیادی را صرف اولین هواپیمای رادارگریز عملیاتی خود، چنگدو جی-20، می کرد، به طور مستقل و با هزینه خود توسعه یک جنگنده رادارگریز را آغاز کرد. پس از اولین پرواز در سال 2012، شنیانگ این هواپیما را در نمایشگاه هوایی ژوهای 2014 رونمایی کرد، اگرچه گزارش ها حاکی از آن است که در نمایش مانور پروازی با مشکل مواجه شد.
ارتش چین به این طرح که شنیانگ آن را جنگنده صادراتی اف سی-31 جرفالکون (FC-31 Gyrfalcon) نامگذاری کرده بود، توجه خاصی نداشت. با این وجود، شایعات حاکی از آن بود که نیروی دریایی چین این جنگنده کوچکتر و سبک تر را برای برخاستن با کمک منجیق از ناوهای هواپیمابر تایپ 003 آینده خود (و احتمالا ناوهای هواپیمابر قدیمی با سطح شیب دار برخاست) مناسب می داند. تا سال 2018، گزارش ها تأیید کردند که اف سی-31 دریافت بودجه دولتی را آغاز کرده است.
دو پیکربندی بعدی اف سی-31 در سال های 2016 و 2020 تغییرات قابل توجهی را در بال ها، بدنه، موتورها، رادار و حسگرهای اپتیکال، و بهینه سازی رادارگریزی نشان دادند. سپس، یک مدل چهارم مجهز به تجهیزات مناسب ناو هواپیمابر در سال 2021 با بال های تاشو، چرخ های دوقلو در ارابه فرود جلویی، کانوپی بازشونده رو به جلو به سبک اف-35 و پشتیبانی از کمک به برخاست با منجنیق معرفی شد. در نهایت، یک نوع پنجم با بال های کوچکتر، باله های عقب اصلاح شده، و ارابه فرود تک چرخ ارائه شد – که به طور مشخص یک مدل زمینی با حذف عناصر دریایی بود.
در شرایطی که این دو مدل آخر هواپیما به طور فرضی جی-31 نامیده می شدند، اکنون به نظر می رسد که به ترتیب با نام های جی-35 برای نیروی دریایی و جی-35ای برای نیروی هوایی مطابقت دارند.
مشخصات و شباهت ظاهری با اف-35 لایتنینگ 2
حدس زده می شود که شباهت های ظاهری جرفاکون با اف-35 با هک شدن برخی از فایل های طراحی اف-35 توسط چین مرتبط باشد که در سال 2009 فاش شد. شرکت سازنده نیز از مقایسه این هواپیما با اف-35 خودداری نکرده است.
در شرایطی که اف-35 به وضوح بر طراحی اف سی-31 تأثیر گذاشته است، این تأثیر محدود است. به خاطر داشته باشید که فیزیک، بسیاری از جنگنده های رادارگریز مدرن را مجبور می کند تا هندسه مشابهی داشته باشند - همچنین می توانید اف-35 را با جنگنده کی اف-21 کره جنوبی و قاآن ترکیه مقایسه کنید. افزون بر این، اف سی-31/جی-35 از نظر داشتن دو پیشرانه و بدنه بسیار باریک تر تفاوت قابل توجهی با اف-35 دارد.
از نظر عملکرد، شنیانگ اعلام کرده است که نمونه های اولیه جرفالکون دارای حداکثر سرعت 1.8 ماخ، سقف پرواز 52000 پا و شعاع رزمی 1207 کیلومتر بدون در نظر گرفتن سوخت گیری هوایی هستند. در مورد تسلیحات، جرفالکون می تواند به طور مخفیانه شش موشک هوا به هوا، چهار موشک هوا به سطح یا بمب های نیم تنی را در محفظه تسلیحات داخلی خود حمل کند. با چشم پوشی از رادارگریزی، این جنگنده می تواند شش سلاح دیگر را زیر بال حمل کند. این مشخصات - که احتمالا نشان دهنده مدل های تولیدی کاملا مجهز نیستند - به نظر می رسد که با مشخصات اف-35 هم تراز یا کمی بهتر هستند.
با این وجود، بسیاری از نقاط قوت اف-35 در درون آن نهفته است که از آن جمله می توان به مواد جاذب رادار و همچنین حسگرها، سامانه های های ارتباطی و کامپیوترهای شبکه ای اشاره کرد. آیا پکن می تواند از نظر کیفی با آنها رقابت کند؟ صنعت چین در تولید تجهیزات الکترونیکی و سامانه های پیشرفته برای جنگ شبکه ای، تواناتر از روسیه به نظر می رسد، اگرچه عملکرد آن در مقایسه با همتایان غربی هنوز مشخص نیست.
جی-35ای دارای یک سامانه هدف یابی الکترو-اپتیکال در زیر دماغه است. شنیانگ همچنین ادعا می کند که این هواپیما دارای حسگرهای اپتیکال/فروسرخ متعدد در سراسر بدنه است که می توانند آگاهی موقعیتی 360 درجه را فراهم کنند، که برای شناسایی و هشدار اولیه در مورد موشک های ورودی مفید است. اما چین در تکمیل پیشرانه های توربوفن با نیروی رانش بالا و قابل اعتماد برای پایان دادن به وابستگی خود به واردات از روسیه با مشکل مواجه شده است.
چرایی نیاز به یک جنگنده نسل پنجم دیگر
تخمین زده می شود که ارتش چین تاکنون 195 فروند جنگنده رادارگریز جی-20 در اختیار داشته باشد که میزان تولید قابل توجهی است. پس چرا خرید جی-35ای نیز در دستور کار قرار گرفته است؟
جنگنده های کوچکتر ممکن است در خدمت یک راهبرد بزرگ باشند، و به جایگزینی صدها جنگنده قدیمی جی-7، جی-8، جی-10ای و جی-11 که ارتش چین احتمالا در دهه آینده بازنشسته خواهد کرد، کمک کنند. ارتش چین ممکن است به هواپیماهای رادارگریز بیشتری نیاز داشته باشد، اما نه لزوما در فرمتی سنگین و گران قیمت مانند چنگدو جی-20.
ترکیبی از جنگنده های رادارگریز سبک و سنگین می تواند کارایی های احتمالی را ارائه دهد: به عنوان نمونه، اگر چین به تایوان حمله کند، جی-35ای های ارزان تر و کوتاه برد می توانند در نبرد با نیروهای تایوانی و ارائه پوشش هوایی دفاعی تمرکز کنند، در شرایطی که جی-20 های سنگین تر در اطراف تایوان پرواز می کنند تا مانع هواپیماهای آمریکایی شوند که قصد مداخله دارند.
ارتش چین با در اختیار گرفتن جی-35ای ممکن است به دنبال تقویت پتانسیل صادرات هنوز تحقق نیافته خود باشد.
تقاضای زیادی در سطح بین المللی برای جنگنده های رادارگریز از سوی کشورهایی وجود دارد که آمریکا یا با آنها مخالف است یا به اندازه کافی به آنها اعتماد ندارد تا اف-35 یا حتی هواپیماهای ساخته شده در خارج از کشور که از قطعات آمریکایی استفاده می کنند را به این کشورها بفروشد. این تقاضایی است که جی-35 می تواند به آن پاسخ دهد و احتمالا از رقیب روسی در حال توسعه، یعنی جنگنده سوخو سو-75 چکمیت پیشی بگیرد.
البته، خرید تعداد زیادی جی-35ای می تواند توسعه جنگنده نسل ششم چین را به تأخیر بیندازد. با این وجود، ارتش چین ممکن است از موانع پیش روی برنامه های پژوهش و توسعه جنگنده نسل ششم نیز آگاه باشد، زیرا نیروی هوایی آمریکا اوایل امسال اعلام کرد که ممکن است برنامه خود را در این زمینه لغو کند و به جای آن روی مفهوم پهپادی "وینگمن وفادار" تمرکز کند.
در هر صورت، جی-35ای نشان دهنده تایید پس از مدتی طولانی برای طراحی است که یک دهه پیش با استقبال خوبی مواجه نشد. اینکه چگونه در مقایسه با اف-35 آمریکایی عمل خواهد کرد، تنها با گذشت زمان مشخص خواهد شد.
