دبیر کمیته ملی طبیعتگری و گردشگری سبز از تدوین برنامه اقدام فوری گردشگری ایران خبر داد و با اشاره به ناترازی‌های انرژی و سرعت تغییرات اقلیمی و افزایش میزان تولید گازهای گلخانه‌ای تاکید کرد: باید تلاش شود برنامه اقدام فوری از کوتاه‌ترین مسیرها و به دور از بروکراسی اضافی انجام شود.
محمد جهانشاهی، دبیر کمیته ملی طبیعت گردی و گردشگری سبز با اعلام این خبر به ایسنا در توضیح ضرورت تدوین برنامه اقدام فوری با اشاره به تغییرات اقلیمی و چالش تامین منابع غذایی و انرژی، گفت: در صورت تداوم وضعیت فعلی جهان با چالش‌های بسیار جدی روبرو خواهد شد که می‌تواند تا حد نابودی برخی زیستگاه‌ها، سکونتگاه‌ها و ساختارهای اجتماعی و اقتصادی در گوشه و کنار زمین پیش رود. به عنوان مثال بر اساس داده‌های 2023 موسسه منابع جهانی، 31 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان تا سال 2050 در معرض تنش آبی بالایی قرار خواهد گرفت و این شرایط عامل اصلی حداقل 10 درصد مهاجرت‌ها خواهد بود.
او اضافه کرد: آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش 2021 خود پیش‌بینی کرد که تقاضای کل انرژی در جهان تا سال 240 حداقل 28 درصد افزایش خواهد یافت که عمدتاً این افزایش از طریق سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود. بحران تقاضای انرژی را اضافه کنیم به افزایش گازهای گلخانه‌ای و تبعات سهمگین ناشی از این افزایش. در حال حاضر سهمیه سوخت‌ها در سبد انرژی جهان بیش از 85 است که در طول زنجیره تولید تا مصرف، عامل اصلی تولیدِ نزدیک به 90 درصد دی‌اکسیدکربن یعنی اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای و یکی از مهم‌ترین دلایل گرمایش کره زمین است. این‌ها فقط بخشی از چالش‌های انسان در آینده‌ای است که خیلی هم دور نیست و این شرایط برای کشور ما به دلایل مختلف بسیار سریع‌تر پیش خواهد آمد.
دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و گردشگری سبز اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل مسائل بین‌المللی و برخی سیاست‌های داخلی شاهد بروز مشکلات جدی در بخش انرژی و آب کشور هستیم. تابستانی که گذشت بیش از 35 مرتبه شاهد شکسته شدن رکورد مصرف برق در کشور بودیم و داده‌های هواشناسی نشان از گرمایش بیش از حد انتظار در کشور داشت. ما شاهد بودیم در پیک مصرف شبکه، حدود 15 هزار مگاوات ناترازی برق داشتیم. اگر این روند به همین ترتیب پیش رود در 10 سال آینده حدود 37 هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت، یعنی 33 درصد از نیاز مصرف. در واقع یک سوم برق مورد نیاز کشور قابل تامین نخواهد بود و این در واقع یک ابر چالش ناترازی به حساب می‌آید. اتفاقی که می‌تواند کسب و کارهای صنعت گردشگری کشور را با مشکلات جدی مواجه کند و بر سرمایه‌گذاری‌ها تاثیر جدی داشته باشد.
جهانشاهی گفت: در 20 سال گذشته سهم حدود 5 درصدی صنعت گردشگری در تولید گازهای گلخانه‌ای به نزدیک 9 درصد رسیده است. اثرات تغییرات اقلیمی به شدت و به سرعت بر منابع و مقاصد گردشگری جهان اثر گذاشته است. در ایران تغییر وضعیت دریاچه ارومیه و زاینده‌رود نمونه بارزی از اثرگذاری این شرایط بر مقاصد گردشگری است. کمبود آب در کشور یک مشکل حاد دیگر است. علاوه‌بر مشکلات اجتماعی ناشی از این کمبود کاهش تولید محصولات کشاورزی، رها کردن زمین‌ها، عامل مهم بیابان‌زایی کشور است.
او اضافه کرد: در حال حاضر نزدیک به 60 درصد جمعیت ایران در معرض گرد و غبار هستند که با افزایش کانون‌های فرسایش بادی که بیش از 21 استان را درگیر کرده است این روند تا سال‌های نه چندان دور به بیش از 75 درصد خواهد رسید. به این موارد اضافه کنیم در دو سال گذشته روند مهاجرت از نواحی داخلی ایران به بخش‌های شمالی کشور به ویژه گیلان و مازندران سالانه نزدیک به 800 هزار نفر تخمین زده می‌شود که این روند نشانه خوبی نیست. شرایط امروز و آنچه در آینده پیش‌بینی می‌شود به روشنی نشان می‌دهد که صنعت گردشگری ایران پیش از آنکه به نقطه بلوغ برسد دچار چالش‌های جدی جهت دوام و تدوین همین وضع موجود خواهد بود. این یعنی در صورت عدم توجه به این وضعیت و چشم پوشی بر پیامدهای قابل سنجش، شکست بسیاری مقاصد گردشگری و آسیب جدی به بخش عظیمی از منابع گردشگری شاهد خواهد بود. شرایطی که مثل طوفان از سمت آینده به سوی ما در حرکت است و این وضعیت ما را به تدوین اقدامات اضطراری سوق می‌دهد.
دبیر کمیته ملی طبیعت گردی و گردشگری سبز تاکید کرد: ما محکوم به تغییر رویه هستیم و این شرایط ما را مجبور به تدوین برنامه اقدام فوری در صنعت گردشگری کشور می‌کند، برنامه‌ای که بدون نیاز به بروکراسی پیچیده منابع مالی مجوز خاص و غیره طراحی شود و صرفاً در چهارچوب فعالیت‌های روزانه گنجانده و در مواردی هم که نیاز به پیش زمینه دارد باید تلاش شود از کوتاه‌ترین مسیرها و به دور از بروکراسی اضافی انجام شود.
جهانشاهی تاکید کرد: برنامه اقدام فوری با تمرکز بر رفتارهای عملکردی معاونت گردشگری و با توجه به ظرفیت‌ها و محدودیت‌های موجود در قالب برنامه کوتاه مدت و تاکتیکال (رویکردی) بر اساس وظایف بخش‌های مختلف معاونت ارائه شده است و حمایت مدیران ارشد و مشاوران، نقطه اتکا و تضمینی بر اجرای این اقدامات است.
او اظهار کرد: این برنامه اگرچه تلاش شده در ساده‌ترین شکل تدوین شود و فاقد پیچیدگی‌های نظام برنامه‌ریزی سیستماتیک است، اما در صورت باور نداشتن مجریان، ضمانت اجرایی و لازم را نخواهد داشت و در نتیجه روندهای فعلی با هزینه‌های بالا و بهره‌وری پایین ادامه خواهد یافت. شرایطی که در آینده علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین به بهره‌برداران تاسیسات گردشگری، هزینه‌های مادی و معنوی سنگین‌تری بر مقاصد گردشگری کشور تحمیل می‌کند و سهم گردشگری در کاهش شاخص‌های پایداری کشور همچنان تصاعدی خواهد بود.
جهانشاهی گفت: متاسفانه از آنجا که برنامه مشخص و چند جانبه‌نگری در دست ما نیست و فاقد هرگونه مدل مفهومی جهت پیشبرد و ارزیابی صحیح روندهای گردشگری در کشور هستیم این امکان برای ما وجود ندارد نیروهای پیشران را نظام‌مند و ارتباط بین آنها را به درستی و در مسیر درست قرار دهیم و این می‌شود که اکنون که جهان، نسل ششم سازه و ساختمان تاسیسات گردشگری را با رویکرد ساختمان‌های سبز و توجه به کربن صفر و بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی را پشت سر گذاشته و وارد نسل هفتم و بهره‌گیری از دانش نوین و نانوتکنولوژی شده بیش از 3500 پروژه در دست اجرای صنعت گردشگری کشور عمدتاً با رویکردهای گذشته و نسل‌های 2 و 3 ساخت و ساز پیش می‌روند.
با توجه به شرایط اقلیمی کشور و آنچه عدم قطعیت‌ها را رقم می‌زند و آینده‌ای با حساسیت بالا را پیش روی ما قرار می‌دهد این رفتار در زیرساخت‌های گردشگری کشور رفتاری زاینده ناپایداری بیشتر و مولد چالش‌های جدی در نظام برنامه‌ریزی کشور خواهد بود. در همین راستا و با در نظر گرفتن ملاحظات مختلف سطح بروکراسی اداری و ساختارهای موجود برنامه اقدام فوری گردشگری با تاکید بر ساختار معاونت گردشگری طرح شد.
دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و گردشگری سبز افزود: در برنامه اقدام فوری گردشگری که کمیته ملی طبیعتگری و گردشگری سبز تدوین کرده است برای هر یک از بخش‌های معاونت گردشگری از جمله اداره کل سرمایه‌گذاری، اداره کل مطالعات آموزش و برنامه‌ریزی، اداره کل نظارت و ارزیابی تاسیسات گردشگری، اداره کل توسعه گردشگری داخلی، اداره کل بازاریابی و تبلیغات گردشگری خارجی، کمیته ملی طبیعت‌گردی، پژوهشکده گردشگری، روابط عمومی و مدیریت اجرایی، پس از آسیب‌شناسی هر بخش، محورها و اقداماتی مشخص شده است. این برنامه متشکل از 9 محور و بیش از 60 اقدام است.
