به رغم آمادگی واحدهای نیروگاهی برای تامین نیاز برق در فصل سرد سال، وابستگی تولید برق به سوخت نیروگاهی به ویژه گاز باعث شده که هرگونه تغییر در مصرف گاز در پاییز و زمستان تأثیر قابل‌توجهی بر فعالیت نیروگاه‌ها و روند تولید برق داشته باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، طی روزهای سرد زمستان در کشور بیش از یک میلیارد و 150 میلیون مترمکعب نیاز به گاز برای پوشش مصرف خانگی، تجاری، اداری، صنایع، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کشاورزی (کشت‌گلخانه‌ای و دامداری‌ها) داریم که از این رقم در بالاترین حد، امکان تأمین 850 میلیون مترمکعب گاز برای مصارف وجود دارد.
در واقع در فصل سرد سال با حداقل 300 میلیون مترمکعب ناترازی روزانه گاز مواجه‌ایم که این میزان ناترازی با تخصیص فرآورده‌های نفتی به صنایع و نیروگاه‌ها و محدودسازی و قطع گاز پتروشیمی‌ها و صنایع جبران می‌شود.
بنا بر پیش‌بینی‌ها اگر در زمستان 1403 سرمایی فراگیرتر و شدیدتر نسبت به زمستان 1402 بر کشور حاکم شود، با تشدید تقاضای مصرف گاز در بخش خانگی، امکان افزایش ناترازی تا 350 میلیون مترمکعب در روز نیز وجود دارد و این به‌معنای افزایش محدودیت در تأمین گاز بخش مولد کشور از جمله صنعت نیروگاهی و تولید برق است.
هم اکنون بیش از 90 درصد برق کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود و با درنظر گرفتن آلایندگی بالای سوخت‌های مایع فسیلی، 90 درصد سوخت مورد استفاده این نیروگاه‌ها را «گاز» به عنوان یک انرژی پاک تشکیل می‌دهد. در واقع بخش عمده برق کشور در نیروگاه‌های حرارتی شامل نیروگاه‌های گازی، سیکل ترکیبی و بخاری تامین‌می شود.
در عین حال با اقدامات صورت گرفته در راستای افزایش ظرفیت تولید برق، ظرفیت اسمی تولید برق کشور به بیش از 94 هزار مگاوات رسیده و امکان تولید عملی تا 65 هزار مگاوات فراهم است.
در چنین شرایطی و به رغم آمادگی واحدهای نیروگاهی به لحاظ فنی برای تامین نیاز برق همه بخش‌های کشور در زمستان وابستگی به گاز باعث شده است که هرگونه تغییر در مصرف گاز تأثیر قابل‌توجهی بر تولید برق داشته باشد.
بر اساس این گزارش، در سال‌های اخیر مصرف گاز خانگی به دلیل افزایش تقاضا در فصل سرد سال، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در چنین شرایطی تامین سوخت نیروگاهی با محدودیت مواجه شده و به تبع آن وزارت نیرو اقدام به ذخیره سازی سوخت مایع نیروگاهی یعنی گازوئیل و مازوت برای جایگزینی گاز در زمستان می‌کند.
این در حالی است که به دلیل افزایش بی‌سابقه دمای هوا در فصل تابستان سال جاری که به شکسته شدن 47 باره اوج مصرف انجامید و صنعت برق کشور تحت فشار بسیار شدیدی به لحاظ مصرف سوخت قرار گرفت و به دلیل محدودیت در تأمین گاز کافی در دوره گرم امسال و مصرف سوخت مایع در نیروگاه ها به منظور تولید برق، عملاً ذخایر سوخت نیروگاه‌ها در فصل سرد سال نسبت به سال گذشته 60 درصد کاهش یافته است.
کاهش 60 درصدی ذخایر سوخت نیروگاه‌ها از یک سو و اختصاص بیش از 85 درصد از تولید گاز مایع به بخش خانگی از سوی دیگر در دوره سرد کنونی سبب شده است تا عملاً نیروگاه‌های سراسر کشور به رغم امکان و ظرفیت تولید برق کافی، در محدودیت جدی تأمین سوخت و تولید برق پایدار قرار گیرند.
به عبارتی به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و صنعتی، وزارت نفت و نیرو مجبور به اتخاذ تصمیمات دشواری در مورد تخصیص سوخت به نیروگاه‌ها شده و بعضاً این ناترازی به افت تولید برق و در نتیجه قطع برق می‌شود.
با این وجود، این سوال مطرح می‌شود که آیا ایران می‌تواند به‌خوبی به این افزایش تقاضا پاسخ دهد و به تولید پایدار برق ادامه دهد؟
در پاسخ باید گفت که این امر مشروط به تامین سوخت مورد نیاز نیروگاهی است که این روزها همین مساله دچار چالش شده است.
نکته اینکه هر یک درجه کاهش دما، به میزان 25 میلیون مترمکعب به مصرف روزانه گاز کشور اضافه می‌کند. این مقدار تقریباً برابر با ظرفیت تولید یک فاز از پارس جنوبی است. با توجه به این آمار، می‌توان به اهمیت کاهش مصرف گاز در روزهای سرد سال پی برد.
"عباس‌علی‌آبادی" وزیر نیرو در جلسه اخیر مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: کاهش سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها از ابتدای سال جاری و ضرورت استفاده از ذخایر مخازن گازوئیل به عنوان سوخت جانشین جهت جبران آن، منجر به کاهش مخازن سوخت گازوئیل شده است که به منظور جلوگیری از کاهش بیشتر این مخازن عملا نمی‌توان ازظرفیت نیروگاه‌های موجود که آمادگی کامل برای تولید برق مورد نیاز مصرف‌کنندگان دارند استفاده کرد و به ناچار محدودیت‌های برنامه‌ریزی شده طی چند روز برای مشترکان برق اعمال شد.وی ادامه داد: خوشبختانه با همکاری ارزنده وزارت نفت، گاز تحویلی به نیروگاه‌ها افزایش یافته و با تحویل سوخت مناسب گازوئیل به نیروگاه‌ها، ضمن برطرف شدن محدودیت‌های تامین برق، ذخیره‌سازی گازوئیل در نیروگاه‌ها نیز در حال افزایش است.
وزیر نیرو با تاکید بر اینکه با تامین سوخت نیروگاهی، مشکلی برای تامین و تولید برق وجود ندارد، ابراز داشت: با اقداماتی که صورت گرفت وضعیت به شکلی است که در صورت تامین سوخت، مشکلی برای تولید برق وجود ندارد.
