راه‌های فرار از شنیدن غیبت

درد دل کردن اگر به قصد مشورت و راهنمایی و کمک گرفتن از دیگران در بهبود روابط اجتماعی ما باشد و در بیان مطالب زیاده روی و افراط نکنیم، اشکالی ندارد، در غیر این صورت مصداق غیبت حرام می‌باشد و باید جداً از آن بپرهیزیم.

غیبت یکی از گناهان کبیره است که تحقق آن فقط به واسطة زبان نیست؛ بلکه به وسیله نوشتن و اشاره و حرکت چشم و اعضای دیگر و هر چیزی که مقصود را بفهماند نیز محقق می شود. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «کسی که غیبت و بدگویی مؤمنی را بکند به چیزی که در آن مؤمن نباشد، خدای متعال این دو نفر را در بهشت جمع نمی‌کند (یکی جهنمی می‌شود) و غیبت کننده همیشه در عذاب باقی خواهد ماند.» (بحارالانوار ج70، ص2، باب 29، روایت 4)
روایات ما درمذمت غیبت نکات فراوانی را متذکرمی شوند اما یک نکته در این میان بسیار حائز اهمیت است و آن اینکه غیبت از عمل منافی عفت زنا هم بدتر شمرده شده، به راستی گناه غیبت از عمل فحشاء و زنا بدتر شمرده شده است؟

از حضرت نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم نقل کرده که آن حضرت فرمودند: غیبت بدتر از زنا است.

محضر مبارکش عرض شد، یا رسول اللَّه براى چه گناه غیبت از زنا شدیدتر است؟ حضرت فرمودند: زیرا صاحب زنا توبه مى کند و خداوند توبه اش را مى پذیرد ولى صاحب غیبت توبه مى نماید و خداوند توبه اش را نمى پذیرد تا وقتى که شخص غیبت شده او را حلال کند.

راههای فرار از شنیدن غیبت

برای فرار از این گناه کبیره راههای متعددی به نظر می رسد که ما در اینجا به چند مورد اشاره می کنیم:

1ـ انتخاب هم نشین درست: این نکته خیلی مهم است. تأثیر هم نشین و همصحبت در کج رفتن یا نرفتن انسان، نیاز به اثبات ندارد. اگر می خواهیم واقعا از غیبت دور شویم و یک توبه ی واقعی کنیم، بهتر است در همنشینان و هم صحبتهایمان هم تجدیدنظر کنیم.

همیشه در دعاهایمان از خدا بخواهیم ما را از همه ی گناهان به خصوص حق الناس دور نگه دارد. از ته دل دعا کنیم و مراقب رفتارها و گفتارهایمان هم باشیم. آن وقت است که معنی «از تو حرکت، از من برکت» را خواهیم فهمید. اگر هم در موقعیتی قرار گرفتیم که احساس خطر کردیم، همان لحظه باز هم دعا کنیم، یاد خدا و نورانیت دعا، ما را از گناه حفظ خواهد کرد. «... و اعذنی فیه من الغیبة (خداوندا مرا از غیبت پناه ده)...» (بحار الانوار، ج 94، ص 343، ح 2)

2ـ بدیهای دیگران را از یاد ببریم: هرچقدر بدی کسی را در ذهنمان نگه داریم و به ایرادها و بدیهایش بیشتر فکر کنیم، کینه ای را در خود پرورش می دهیم که هر لحظه ممکن است بیرون بریزد و سبب غیبت ما از او شود. «کینه داشتن»، غیر از اینکه خود گناهی بزرگ است، عاملی برای گناهان دیگری مثل غیبت هم می شود.

3ـ موضوع را تغییر دهیم: بدون این که جلب توجّه کنید موضوع دیگری را مطرح نموده و سعی کنید فرد غیبت کننده را وادار کنید که دربارة آن موضوع صحبت کند تا غیبت را فراموش کرده و مجلس از حالت گناه خارج شود.

4ـ حرمت و مضرّات غیبت را متذکر شویم: حضرت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: «غیبت در دین مؤمن سریع‌تر از خوره‌ای که در بدن او افتاده باشد، اثر می‌کند.» (بحارالانوار، ج 75، ص 230) یادآور شوید که غیبت خورش سگ‌های جهنم است و باعث می‌شود که حسنات نامة عمل غیبت کننده به نامة عمل غیبت شونده منتقل شود و بالعکس،گناهان غیبت شونده در نامة عمل غیبت کننده وارد گردد و از طرفی ریختن آبروی مؤمنین و پرده برداشتن از اعمال بد مؤمنین در واقع یک نوع دشمنی کردن با خداست؛ چون خداوند می‌خواهد که بدی‌های دوستان خود را بپوشاند ولی غیبت کننده خلاف آن را اراده نموده است. آن گاه مقایسه کنید ببینید که آیا چند دقیقه به کام دل عمل نمودن و تشفی خاطر پیدا کردن می ارزد به عذاب‌های سخت الهی و رسوا شدن روز قیامت و از دست دادن اعمال خوبی که با مشقت آنها را گردآوری نموده بودید آیا رسوایی در دنیا و از نظر دیگران افتادن به این کار ها می‌ارزد؟

5ـ معمولا همه ی ما به زبان می گوییم که خداوند برایمان از همه کس و همه چیز بالاتر و مهمتر است، اما در عمل، حرف و نگاه مردم برایمان مهم می شود. اگر واقعا رضایت خداوند را همیشه و همه جا ملاک قرار دهیم، خیلی از گناهان را مرتکب نمی شویم. همانطور که امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «اگر می خواهی سالم بمانی، خدا را یاد کن نه خلق خدا را. آن وقت به جای آنکه غیبت کنی، عبرت می گیری و به جای گناه، ثواب می کنی.» (مستدرک الوسایل، ج 9، ص 118، ح 10407)

6ـ مجلس را ترک کنیم: اگر نتوانستید موضوع بحث را عوض کنید و تذکرات شما در مورد مضرات غیبت هم کارساز نبود جلسه را ترک کنید و بدانید اگر با رفتار خود به آنها نشان دادید که غیبت کردن را دوست ندارید و به شدت از این عمل زجر می‌کشید و از عذاب خداوند به هراس می‌افتید، کم‌کم آن افراد غیبت کننده برای شما حریم نگه می‌دارند و در حضور شما غیبت نمی‌کنند.

اگر می خواهیم واقعا از غیبت دور شویم و یک توبه ی واقعی کنیم، بهتر است در همنشینان و هم صحبتهایمان هم تجدیدنظر کنیم.

7ـ دعا کنیم: خیلی ساده است. کافی است که همیشه در دعاهایمان از خدا بخواهیم ما را از همه ی گناهان به خصوص حق الناس دور نگه دارد. نه اینکه فقط با زبان دعا کنیم و اعمالمان را بی خیال شویم! نه! از ته دل دعا کنیم و مراقب رفتارها و گفتارهایمان هم باشیم. آن وقت است که معنی «از تو حرکت، از من برکت» را خواهیم فهمید. اگر هم در موقعیتی قرار گرفتیم که احساس خطر کردیم، همان لحظه باز هم دعا کنیم، یاد خدا و نورانیت دعا، ما را از گناه حفظ خواهد کرد. «... و اعذنی فیه من الغیبة (خداوندا مرا از غیبت پناه ده)...» (بحار الانوار، ج 94، ص 343، ح 2)

این موارد و نیز راهکارهای دیگری که می تواند ما را از غیبت دور نگه دارد، نیاز به تمرین و استمرار دارد تا ما را همیشه از این گناه زشت و بزرگ دور نگه دارد.

سخن آخر:
بیاییم تا با دیده ی بصیرت، لحظاتی را در آیات قرآن و روایات اهل‌بیت ـ علیهم السّلام ـ که در مورد غیبت توضیح می دهند فکر کنیم و مفاسد و ضررهای دنیوی و اخروی غیبت را در نظر بگیریم. اصلا فکر کنیم که اگر کسی پشت سر ما نزد دیگران غیبت کند چطور غمگین و دلخور می شویم پس مقتضای انسانیت و انصاف آن است که آبروی دیگران را نبریم و در کردار و گفتار، خود را کنترل کنیم.

بیاییم به معنویتهایی مثل خواندن نماز اول وقت، دعاهایی مثل مکارم الاخلاق، مناجات توابین (خمس عشر)، دعاهای ایام هفته و.. که در مفاتیح الجنان ذکر شده اند و همچنین توسل به ائمه _علیهم السلام- توجه کنیم که اینها ما را از گناهان دور کرده و به خداوند متعال نزدیک می کند.