آیا هوش مصنوعی DeepSeek به همان خوبی که می‌گویند، است؟

چت‌بات دیپ‌سیک که از نظر ظاهری شباهت زیادی به ChatGPT و Gemini دارد، در مدت کوتاهی میلیون‌ها بار دانلود شده و توانسته توجه کاربران و کارشناسان را به خود جلب کند. اما در کنار این استقبال گسترده، نگرانی‌هایی درباره‌ی امنیت، سانسور اطلاعات، هزینه‌های توسعه، و میزان تأثیر آن بر آینده‌ی رقابت جهانی در حوزه‌ی هوش مصنوعی مطرح شده است. برخی از متخصصان این فناوری را انقلابی در بهینه‌سازی و کاهش هزینه‌های پردازشی می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر آن را تهدیدی برای شرکت‌های فناوری آمریکایی و حتی امنیت سایبری جهانی قلمداد می‌کنند.

به نقل از یک‌پزشک، ادعای توسعه‌ی DeepSeek با تنها 6 میلیون دلار یکی از جنجالی‌ترین موضوعاتی است که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. درحالی‌که شرکت‌هایی مانند OpenAI، Google و Meta برای توسعه‌ی مدل‌های مشابه میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند، این رقم بسیار ناچیز به نظر می‌رسد. همچنین، DeepSeek دارای محدودیت‌های شدید در پاسخ‌دهی به برخی موضوعات سیاسی و اجتماعی است که نگرانی‌هایی درباره‌ی سانسور و کنترل اطلاعات توسط دولت چین ایجاد کرده است. علاوه بر این، تست‌های امنیتی نشان داده‌اند که مدل DeepSeek در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیرتر از رقبای غربی خود است.

با درنظر گرفتن این نکات، آیا DeepSeek واقعاً تهدیدی برای سلطه‌ی هوش مصنوعی آمریکا محسوب می‌شود؟ آیا این فناوری سرآغاز عصر جدیدی در توسعه‌ی مدل‌های ارزان و بهینه است؟ یا این‌که صرفاً یک موج تبلیغاتی است که در نهایت تأثیر قابل‌توجهی بر رقابت‌های جهانی نخواهد داشت؟ در ادامه، نگاهی عمیق‌تر به نحوه‌ی عملکرد، چالش‌ها و پیامدهای احتمالی DeepSeek خواهیم داشت.

هزینه‌های مشکوک توسعه: آیا DeepSeek واقعاً با 6 میلیون دلار ساخته شده است؟

یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که پس از معرفی DeepSeek مطرح شد، این بود که چگونه ممکن است یک مدل زبانی پیچیده با تنها 6 میلیون دلار توسعه داده شود؟ در مقایسه با هزینه‌های سرسام‌آور توسعه‌ی مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌ی غربی، این رقم به طرز مشکوکی پایین است. برای مثال، شرکت OpenAI میلیاردها دلار برای توسعه‌ی GPT-4 هزینه کرده و حتی مدل‌های کوچک‌تر مانند Llama 3 از شرکت Meta نیز به سرمایه‌گذاری‌های عظیمی نیاز داشته‌اند.

تحقیقات نشان می‌دهد که بخشی از کاهش هزینه‌های DeepSeek ممکن است به دلیل محدودیت‌های سخت‌افزاری در چین باشد. به دلیل تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های چینی به پردازنده‌های پیشرفته‌ی Nvidia H100 و H200 دسترسی ندارند و در نتیجه مجبور شده‌اند از نسخه‌های کندتر و ارزان‌تر مانند Nvidia H800 استفاده کنند. این پردازنده‌ها قبل از بسته‌شدن یک روزنه‌ی صادراتی توسط دولت بایدن، در بازار چین موجود بودند و با قیمت‌های پایین‌تری نسبت به مدل‌های جدیدتر به فروش می‌رسیدند.

اما هزینه‌ی ساخت یک مدل هوش مصنوعی فقط به پردازنده‌ها و هزینه‌ی پردازش داده محدود نمی‌شود.

فاکتورهایی مانند:

• جمع‌آوری داده‌ها و پردازش اولیه
• پرداخت حقوق پژوهشگران و متخصصان
• توسعه‌ی زیرساخت‌های فنی مانند سرورها، سیستم‌های خنک‌کننده و نگهداری مراکز داده
• آزمایش‌های مکرر و بهینه‌سازی مدل

همگی هزینه‌های بسیار سنگینی را به پروژه‌های هوش مصنوعی تحمیل می‌کنند. برخی از کارشناسان بر این باورند که رقم 6 میلیون دلار تنها هزینه‌ی پردازش اصلی مدل DeepSeek بوده و درواقع هزینه‌ی کلی توسعه‌ی این پروژه می‌تواند چندین برابر بیشتر باشد.

DeepSeek و سانسور اطلاعات: آیا این مدل آزادانه پاسخ می‌دهد؟

یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌های DeepSeek با مدل‌های غربی مانند ChatGPT و Gemini، میزان کنترل و سانسور اطلاعات است. درحالی‌که مدل‌های غربی نیز محدودیت‌هایی دارند، اما DeepSeek به شکلی بسیار سختگیرانه‌تر و سیاسی‌تر برخی از موضوعات را سانسور می‌کند.

اگر از DeepSeek درباره‌ی کشتار میدان تیان‌آن‌من (Tiananmen Square Massacre) سؤال شود، مدل هیچ پاسخی نمی‌دهد.

اگر از آن درباره‌ی وضعیت اویغورها در سین‌کیانگ سؤال شود، یا از پاسخ‌دادن امتناع می‌کند یا پاسخی مطابق با سیاست‌های رسمی دولت چین ارائه می‌دهد.

برخی از کاربران گزارش داده‌اند که وقتی موضوعات حساس سیاسی مطرح می‌شود، چت‌بات ابتدا پاسخی ارائه می‌دهد، اما به‌طور خودکار آن را حذف کرده و پیام «بیایید درباره‌ی موضوع دیگری صحبت کنیم» نمایش داده می‌شود. این موضوع نگرانی‌هایی را درباره‌ی استفاده از این مدل در کشورهای دیگر ایجاد کرده است، زیرا مشخص نیست که آیا کاربران غربی نیز تحت تأثیر این سانسورها قرار خواهند گرفت یا نه.

تأثیر DeepSeek بر رقابت جهانی هوش مصنوعی: تهدیدی برای غول‌های فناوری؟

عرضه‌ی DeepSeek شوک بزرگی به بازارهای مالی آمریکا وارد کرد. پس از انتشار گزارش‌هایی درباره‌ی هزینه‌ی پایین توسعه‌ی این مدل، بسیاری از سرمایه‌گذاران نگران شدند که آینده‌ی بازار هوش مصنوعی در خطر باشد.

شرکت‌هایی مانند Nvidia، Apple، Microsoft، Google و Meta با کاهش ارزش سهام مواجه شدند. این اتفاق ناشی از نگرانی‌هایی بود که در صورت کاهش هزینه‌های توسعه‌ی مدل‌های هوش مصنوعی، ارزش سرمایه‌گذاری‌های سنگین این شرکت‌ها به خطر خواهد افتاد.

برخی از کارشناسان بر این باورند که DeepSeek می‌تواند نقطه‌ی عطفی در صنعت هوش مصنوعی باشد، زیرا نشان داده که نیازی به پردازنده‌های بسیار گران‌قیمت و هزینه‌های سرسام‌آور نیست. اما در مقابل، برخی دیگر معتقدند که کیفیت مدل‌های چینی همچنان پایین‌تر از مدل‌های غربی است و نمی‌تواند جایگزین مناسبی باشد.

جمع‌بندی: آیا DeepSeek آینده‌ی هوش مصنوعی را تغییر خواهد داد؟

DeepSeek بدون شک یکی از جنجالی‌ترین مدل‌های هوش مصنوعی در سال‌های اخیر بوده است. این مدل به لطف هزینه‌ی پایین توسعه، بهینه‌سازی پردازشی و دستاوردهایش در پردازش زبان طبیعی، توانسته توجه بسیاری را جلب کند. اما درعین‌حال، محدودیت‌های شدید اطلاعاتی، ضعف‌های امنیتی و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی آن باعث شده که آینده‌ی آن مبهم باشد.

با این‌که برخی کارشناسان آن را آغاز عصر جدیدی در توسعه‌ی هوش مصنوعی ارزان و کارآمد می‌دانند، اما برخی دیگر هشدار می‌دهند که محدودیت‌های DeepSeek می‌تواند تهدیدی برای دموکراسی و امنیت اطلاعات جهانی باشد.

آیا DeepSeek می‌تواند جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کند؟ آیا کشورهای غربی اقداماتی برای مهار آن انجام خواهند داد؟ تنها زمان پاسخ این سؤالات را مشخص خواهد کرد.

5858