به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، اگر خداوند تمام دنیا را به کسی عطا کند و او به شکرانه‌ی این نعمت، «الحمدلله رب العالمین» بگوید، ارزش این ذکر از کل دنیا بیشتر خواهد بود.
بنابر روایت خبرگزاری حوزه، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «حقیقت حمد و شکر در آموزه‌های اسلامی» پرداختند که متن آن بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم؛
امام سجاد علیه‌السلام در دعای مکارم الأخلاق می‌فرماید:
«خدایا، شیطان شش چیز به قلب انسان القاء می‌کند و انسان نیز بر اساس آن عمل می‌نماید که عبارتند از: سخن زشت، الفاظ بیهوده، دشنام دادن به عرض و ناموس، شهادت دروغ، غیبت و استهزاء. خداوندا، این صفات ناپسند را از قلب ما محو کن و به جای آن‌ها شش صفت نیکو قرار ده که عبارتند از: حمد و ستایش تو، با عظمت دانستن تو، شکر نعمت‌های تو، منزه دانستن تو از صفات مخلوقات، اعتراف به احسان بی‌پایان تو و اقرار به غیرمتناهی بودن صفات کمالیه‌ات.»
* حمد الهی باید جایگزین سخنان زشت شود
اولین این صفات نیکو، حمد خداوند است که باید جایگزین سخنان زشت شود.
«حمد» خداوند از اهمیت بسیار والایی برخوردار است. حمد دارای معانی متعددی است که یکی از مهمترین آن‌ها اظهار تشکر و امتنان بر افعال نیک پروردگار است.
نعمت‌های حق تعالی محدود و قابل شمارش نیست، چنانچه در قرآن کریم می‌فرماید: «وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورࣱ رَّحِیمࣱ اگر بخواهید نعمت‌های خدا را بشمارید، نمی‌توانید این کار را انجام دهید؛ زیرا نعمت‌های الهی نامحدود است».
کافی است انسان به وجود خویش بنگرد تا دریابد خداوند چه میزان نعمت به او عطا فرموده است.
انسان از خود چیزی ندارد جز عمل خویش، و همه چیز را خداوند به او عنایت کرده است. مالک حقیقی همه چیز خداوند است. ملکیت بر دو قسم است:
ملکیت طولی
ملکیت عرضی
هیچ کس هم‌عرض با خداوند مالکیتی ندارد. به عبارت دیگر، ملکیت حقیقی از آنِ خداست و ملکیت انسان‌ها مجازی است.
* هیچ کس توانایی ادای حق شکر نعمت‌های بی‌شمار الهی را ندارد
این ملکیت مجازی برای حفظ نظام اجتماعی ضروری است. هنگامی که انسان از این دنیا رحلت می‌کند، چیزی با خود نمی‌برد مگر اعمال خویش.
اگر مالکیت اموال دنیوی حقیقی بود، می‌بایست به جهان آخرت نیز منتقل می‌شد.
نعمت‌های الهی بر دو قسم‌اند: برخی بی‌واسطه و برخی با واسطه به انسان می‌رسند.
برای مثال، کشاورز نعمت محصول را بی‌واسطه از خدا دریافت می‌کند، اما همین گندم و نان به واسطه‌ی کشاورز به دست ما می‌رسد.
این واسطه نباید موجب غفلت ما از یاد خداوند شود. سزاوار است از واسطه‌ها نیز تشکر کنیم، اما نباید فراموش کنیم که منشأ اصلی همه‌ی نعمت‌ها خداوند متعال است.
بنابراین، شایسته است انسان در همه حال شکرگزار خداوند باشد، هرچند که هیچ کس توانایی ادای حق شکر نعمت‌های بی‌شمار الهی را ندارد.
همان‌گونه که سعدی می‌گوید: «از دست و زبان که برآید / کز عهده شکرش به در آید.»
* عبادت بهتر و مقبول‌تر با حمد الهی
عبارت «الحمدلله رب العالمین» دربردارنده‌ی حمد و ستایش برای تمامی نعمت‌های الهی از ازل تا ابد است.
این حمد مطلق است و شامل همه‌ی نعمت‌ها می‌شود. حمد خداوند دارای مراتب متعددی است. حمدی که معصومین علیهم‌السلام به جا می‌آورند با حمد ما تفاوت بسیار دارد.
هر اندازه که مقام توحیدی انسان بالاتر باشد، مرتبه‌ی حمد او نیز والاتر خواهد بود. سایر اذکار نیز همین‌گونه‌اند.
ذکر افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. همچنین، تمامی اعمال عبادی چنین‌اند؛ هر چه تزکیه‌ی نفس بیشتر و حجاب‌های ظلمانی کمتر باشد، عبادت بهتر و مقبول‌تر خواهد بود و لذت و آثار بیشتری خواهد داشت.
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله فرمودند: «لا اله الا الله نصف میزان است.» اینکه میزان چیست و نصف میزان کدام است، بر ما پوشیده است.
* آثار فراوان ذکر «الحمد لله»
حضرت حق فرموده است: «کَلِمَةُ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ حِصْنی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنی اَمِنَ مِنْ عَذابی؛ کلمه‌ی لا اله الا الله دژ مستحکم من است، پس هرکس وارد این دژ مستحکم شود، از عذاب من در امان خواهد بود». در ادامه‌ی همان حدیث می‌فرمایند: «الحمدلله تمام میزان است»، زیرا «الحمدلله» دربردارنده‌ی دو عنصر است، در حالی که «لا اله الا الله» تنها بیانگر توحید است. «الحمدلله» هم دربردارنده‌ی توحید است و هم شکر نعمت».
از این رو، شایسته است پس از خوردن و آشامیدن «الحمدلله» بگوییم، زیرا این ذکر دارای آثار فراوانی است.
تفاوت بسیاری است میان غذایی که با ذکر «بسم الله» خورده شود و در پایان با «الحمدلله» همراه گردد، با غذایی که بدون ذکر نام خدا مصرف شود.
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله فرمودند: «الحمدلله در ترازوی اعمال سنگین‌تر است از هفت طبقه آسمان و زمین و آنچه میان این دو وجود دارد.»
همچنین در حدیث دیگری فرمودند: «اگر خداوند تمام دنیا را به کسی عطا کند و او به شکرانه‌ی این نعمت عظیم، 'الحمدلله رب العالمین' بگوید، ارزش این ذکر از کل دنیا بیشتر است.»
«الحمدلله رب العالمین» ارزش و عظمتی فراتر از هر آنچه که انسان از موجودات عالم تصور می‌کند، دارد.
