عزیز بی‌جهت در دنیا، ذلیل باجهت در آخرت است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 22 فروردین ماه در درس تفسیر خود در مسجد اعظم در سخنانی به ادامه تفسیر سوره فصلت پرداخت و با اشاره به مباحث گذشته درباره امتحان و ابتلای الهی گفت: همان طور که از سوره فجر بیان شد اعطای مال و نعمت نه اکرام است و نه عدم آن اهانت بلکه فرمود انسان مبتلا به نعمت و فقر است و در حال آزمایش است تا هر کس قدر و اندازه خود را بداند.

وی با اشاره به سرنوشت استکبارآمیز قوم عاد ادامه داد: بنابراین در جریان عاد گاهی تعبیر به عادٌ الاولی می‌کند که ناظر به امری کهن و سابقه دار و قدیمی است مانند تبرج الجاهلیة الاولی که به معنای تبرج قدیمی است نه اینکه در برابر تبرج ثانوی باشد.

عزت بیجا در دنیا ذلت بجا در قیامت

این مفسر قرآن با بیان اینکه درباره قوم ثمود البته تعبیر اولی وجود ندارد عنوان کرد: گروه مستکبر علاوه بر عذاب مادی به عذاب اخروی هم مبتلا می‌شود زیرا عزت بیجا در دنیا دارد از این رو ذلیل با جهت در آخرت خواهد بود کسی که خودبین و متکبر است در قیامت ذلت آنها به عنوان صدق و حق ظاهر می‌شود که گاهی به عنوان خزی دنیا و آخرت و عذاب هون و ... در قرآن یاد می‌شود و قوم ثمود هم دچار صاعقه و هم دچار فضیحت و خواری شدند.
عذاب گناهکار دامان پرهیزگار را نمی گیرد

آیت الله جوادی آملی بیان کرد: کسانی که مومن در قوم عاد و ثمود بودند و امر به معروف می‌کردند از عذاب در امان بودند و امروز هم اگر کسی مومن باشد اگر سونامی های عاد و صاعقه ثمود هم بیاید آنها مصون خواهند ماند و این طور نیست که هر گناهی گذشته از اینکه دامن‌گیر گناهکار شد دامان پرهیزگار را هم بگیرد مگر اینکه پرهیزگار به وظیفه خود عمل نکند.

مواقف قیامت

وی با اشاره به تعبیر 50 هزار سال برای روزهای قیامت عنوان کرد: 50 هزار سال را برخی به مواقف فراوان در برزخ و قیامت تعبیر می‌کنند در بخش‌هایی از این مواقف 50 گانه دارد که اینجا جای سؤال و بازرسی است و بعد از اینکه تبهکار و پرهیزگار از هم روشن شدند در موقف بعدی دیگر جای سؤال نیست. در سوره الرحمان در آیه ای می فرماید که امروز روز سؤال نیست و در ادامه هم فرمود«مجرمان با سیمایشان شناخته می‌شوند» کسی که بر پیشانیش نوشته شده که تبهکار و یا مومن است دیگر جای سؤالی نمی‌ماند و چه سؤالی باید بکنیم.
این مفسر قرآن اظهار کرد: در قیامت جای اجرای قضاست ولی فرمود هنگامی که فرد می‌خواهد وارد جهنم شود دست و پای او شهادت می‌دهند در حالی که اینجا محکمه نیست بلکه جای اجرای حکم فرد است. آیا این شهادت در تمامی حالات است یا تنها در هنگام ورود به مرحله نهایی بهشت و جهنم است؟ دستی که مال مردم را گرفته گناه نکرده وگرنه تعبیر اقرار به کار می‌‌رفت. می‌فرماید شهادت است معلوم می‌شود انسان است که بیجا از اعضای خود استفاده کرده و این اعضا در قیامت حرف‌های خود را به ما می‌زنند که چرا ما را در راه درست استفاده نکردی و از دست ما عاصی هستند. پس همه سیئات به نفس بر می‌گردد وگرنه اعضاء ابزار هستند و احساس و تعقل و ... همه کار نفس است.

لزوم احتجاب از اعضا و جوارح

صاحب تفسیر تسنیم گفت: در محکمه سخن و شهادت عادل را گوش می‌دهند نه اینکه سخن هر کسی را گوش بدهند، شهادت دو مرحله تحمل و ادا را دارد آنکه در محکمه است ادای شهادت است که اگر عادلانه نباشد مسموع نیست معلوم است که اعضاء و جوارح می‌فهمند امروز ظرف تحمل و شاهدان الهی هستند و در آخرت شهادت می‌دهند. لذا همان طور که در مقابل دیگران احتجاب می‌کنیم باید از دست و پا هم احتجاب کنیم زیرا آبروی ما را در دنیای دیگر می‌برند. غرض این است که حی و عادل و عاقل هستند و ما آنها را به معصیت وا می‌داریم.
این مفسر قرآن عنوان کرد: لازم نیست بگوئیم شهادت آنان چیز مقدری است چون آنان در همه مراحل می‌فهمند و یا شاهد هستند و یا شهادت می‌دهند. ملائکه غلاظ و شداد به جهنمی می‌گویند مگر حسینیه و مسجد نرفتی و از فلان عالم نشنیدی پس چرا عمل نکردی و اعضا نیز شهادت می‌دهند که این فرد این مطلب را شنیده و دیده و ... .
وی افزود: البته متن و نامه عمل هم خود آورده می‌شود و گواه است فرمود هر کس به اندازه ذره ای کار خیر و یا بد کند آن را می‌بیند و تعبیر دیگر اینکه پیامبر هم به عنوان شاهد آورده می‌شود که ایشان هم شهید انبیاء و هم شهید امم است و هر نبی نیز شهید امت خویش است.

وی بیان کرد: حضرت امیر فرمود از گناه در خلوات بپرهیزید زیرا شاهد امروز خودش حاکم قیامت است. لذا خدا فرمود شما را آفریدیم و قطعا صحنه قیامت را پیش رو دارید و باید به فکر آن باشید، علامه طباطبایی بیان لطیفی دارد که آن را به ایه 36 اسراء تطبیق کرده است که از مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین آیات قرآن است و به زودی قابل فهم نیست.

نفس مسئول است نه اعضای انسان

وی تاکید کرد: ما خیال می‌کنیم آیه می‌گوید ما از چشم و گوش سؤال می‌کنیم در صورتی که این طور نیست آیه می‌گوید از انسان سؤال می‌شود که با این ابزاری که به تو دادیم چه کردی. یعنی عالمانه سخن بگو و عالمانه عمل بکن. می‌فرماید پیروی نکن چیزی را که نمی‌دانی چون تو مسئول هستی نه گوش و چشم و زبان زیرا چشم و گوش و قلب مسئول عنه هستند. ما عربی حرف می زنیم ولی فارسی فکر می‌کنیم و تعبیر اشتباه ما از همین ناشی است.
جوادی آملی ادامه داد: انسان مرحله بالاتری از قلب دارد که روح است و او مسئول قلب است و خدا می‌فرماید ای نفس با این قلب چه کردی که این تعبیر لطیف را سیدنا الاستاد علامه طباطبایی هم دارد.