سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و اتفاقات کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.
***
"گرانی بیقاعده" در حال جولان است
دومین دشمن ما پس از اسرائیل
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در بخشی از یک مصاحبه با جماران پیرامون شرایط پساجنگ گفته است: مردم انتظار دارند علی‌رغم مسائل اقتصادی که بر آنها تحمیل شده است، جناح‌های مختلف به مسائل حاشیه‌ای نپردازند.
او می‌افزاید: دولت و مجلس باید در بحث افزایش قیمتها به یکدیگر کمک کنند. واقعیت این است که با توجه به حوادثی که پیش آمده و وضعیت بلاتکلیفی که در آن قرار داریم، درآمدهای دولت در زمینه تولید کاهش یافته است و این فشار ایجاد می‌کند. با کاهش بودجه، تورم افزایش می‌یابد. به جای اینکه به مسائل کوچک پرداخته شود، باید تمرکزمان بر خدمت به مردم باشد.[1]
*کمک دولت و مجلس به هم برای نظارت بر بازار و کنترل لجام‌گسیختگی قیمتها؛ بیت‌الغزل ضروری این روزهای ما و دشمنی است که در کنار اسرائیل باید حتما با او هم به نبرد برخیزیم.
ما و مردم می‌دانیم که بروز درگیری و شرایط جنگی اقتضائات خود را دارد و مردم عزیز ایران در جریان اتحاد ملی و همبستگی بزرگی که در ایام درگیری 12 روزه نشان دادند؛ اثبات کردند که متوجه این مقتضیان هستند و با مقامات دلسوز کشور نیز همدلی می‌کنند. لکن این هرگز به معنی ترک گزاره‌های عقلانی از سوی مسئولان و یا ادامه همچنان برخی اشتباهات نیست!
مثلا اگرچه شرایط جنگی مختصات ویژه‌ای را در اقتصاد و معیشت و بازار ایجاد می‌کند اما این هرگز به معنی اجازه بروز "گرانی بیقاعده" در بازار نیست.
جالب آنکه کشورهایی را می‌شناسیم که درگیر جنگ‌های بزرگی هم شده‌اند اما با مدیریت مطلوب خود توانستند شرایط اقتصادی بازارشان در دوران جنگ را به سمتی شرایطی حتی بهینه‌تر از ایام پیشاجنگ هدایت کنند.
بازار امروز ایران در قبل و بعد از جنگ اسیر گرانی بیقاعده و قیمت‌هایی است که از هیچ قاعده بازاری، دلاری، تحریمی و تورمی پیروی نمی‌کنند و حل این معضل غیر اقتصادی نیز ممکن نیست مگر با نظارت کارای دولت بر بازار، تصویب قوانین محکم نظارتی از سوی مجلس برای کنترل بازار و البته ورود قوه قضائیه برای مبارزه با جرم گرانفروشی.
مجددا تأکید می‌شود که این یک کارویژه همیشگی است و ربطی به ایام جنگ هم ندارد فلذا انتظار است مسئولان ذیربط هرگز مشکل گرانی بیقاعده را به بهانه جنگ و درگیری توجیه نکنند!
برخی محافل تحلیلی معتقدند در صورت نظارت کارای دولت بر بازار و قیمتها؛ مردم در کوتاه مدت و حتی در دوران جنگ و درگیری نیز شهد شیرین ارزانی، قیمت‌های معقول و رقابت‌های اصولی در بازار را خواهند چشید.
***
سؤال یک امام جمعه درباره مسئولیت‌های ملی ثروتمندان
آیت‌ا... لطف‌الله دژکام، نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز طی سخنانی در خطبه‌های این هفته نماز جمعه گفته است: بحث درون زایی در اقتصاد مقاومتی باید مورد توجه قرار بگیرد؛ نباید منتظر سرمایه‌گذاری کشورها و شرکت‌های خارجی باشیم؛ به این امیدها نشستیم و کاری که خودمان می‌توانیم انجام دهیم را آغاز نمی‌کنیم؛ تمام تلاش ما باید روی سرمایه‌گذاری مفید متمرکز شود.
به گزارش ایرنا، او تصریح می‌کند: در استان چند صدهزار ویلا و باغ شهری ساخته شده که درآمدی ندارد؛ این در حالیست که پول ساخت این ویلاها می‌توانست برای جوانان سرمایه کار شود اول باید سرمایه را تکمیل کنیم و سپس دنبال رفاهیاتی مانند ساخت ویلا باشیم.[2]
*"مسئولیت اجتماعی و ملی ثروتمندان" یکی از مقولات مورد توجه و البته معمول در امر حکمرانی است که اگرچه در تمام کشورهای پیشرفته جهان سال‌هاست که مورد توجه بوده و برای آن سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری شده اما در ایران ما به هر دلیلی از آن تغافل شده و مسئله‌ای به این مهمی مورد توجه نیست!
چند ماه قبل بود که دکتر فرشاد مؤمنی از اقتصاددانان کشورمان طی سخنانی پیرامون مشکلات اقتصادی کشور به همین مسئله اشاره کرده و گفته بود:
"در چارچوب تحلیلهای سطح توسعه، می‌گویند معنای اینکه شما به این روز افتادید این است که وجه غالب کوششهایی که برای حداکثرسازی نفع شخصی می شود، با منافع ملی همراستایی ندارد و وجه غالب تمهیدات و اقداماتی که ساختار قدرت برای سامان دهی اوضاع انجام می دهد با مصالح دورمدت کشور همراستایی ندارد و باید به آن بازنگری بنیادی از این دریچه نگریسته شود."[3]
پس از اینکه دانستیم همراستایی منافع ثروتمندان با منافع جامعه و حکومت یک اصل عقلانی و علمی است که برای آن مبانی تحلیلی هم وجود دارد اما باید از موضع شجاعانه امام جمعه محترم فارس نیز تقدیر کرد که اینطور عاقلانه و مدبّرانه با جامعه محترم ثروتمندان و صاحبان نقدینگی‌های کلان محاکات کرده و از آنها پیرامون سهم جوانان از ثروت‌هایشان که به ویلا و باغ و تفرجگاه تبدیل شده سؤال پرسیده است.
دقت شود که حتما اصل مالکیت در یک حکومت پیشرفته و خاصّه در یک حکومت اسلامی محترم است و هیچ حکومتی نباید و نمی‌تواند معترض مالکیت شخصی افراد شود. لکن اینجا بحث مسئولیت ضروری اجتماعی، اقتصاد ملی و اهمیت تولید است که نقدینگی ثروتمندان موتور محرک آن است. مسئله مهمتر نیز آنست که ثروتمندان جامعه اندوخته و مایملک خود را از طریق سیاست‌های همین نظام اسلامی و از نیروی کار همین جامعه به دست آورده‌اند و توقع اینکه اکنون برای درآمدزایی همچنان خود با سیاست‌های نظام اسلامی همخوان و همجهت باشند توقع زیادی نیست.
صد البته در این زمینه به همدلی نیاز داریم. اگرچه حکومت نیز باید سیاست‌هایی را جاری و نهادینه کند که نقدینگی موجود در جامعه به سمت تولید بیاید و این مقوله هرگز با خواهش و تمنّا شدنی نیست. همچنانکه تاکنون نیز اتفاق خاصی در این زمینه نیافتاده است!
***
تحلیل عجیب صادق محصولی از انگیزه حمله اسرائیل
صادق محصولی، دبیر کل جبهه پایداری به تازگی در بخشی از یک مصاحبه که سایت جماران آنرا منتشر کرد در پاسخ به این سؤال که "تحلیل دشمن چه بود که اقدام به حمله مستقیم کرد؟" گفته است:
"در خصوص حمله دشمن، نباید کوتاهی‌ها و قصورهایی که در رفع مشکلات معیشتی مردم توسط دولتمردان صورت گرفته است را نادیده گرفت، زیرا این موارد به جسارت دشمن دامن زده است."[4]
*ربط دادن انگیزه تجاوز اسرائیل به عملکرد دولت، جوانمردانه نیست.
زیرا همه دولت‌ها در کنار نقاط قوت، دچار نقاط ضعف مختلفی هم بوده‌اند و جالب آنکه اتفاقا دولت پزشکیان تا اینجا از نظر اقتصادی رتبه‌های خوب‌تری را هم در برخی ابعاد نسبت به گذشته به دست آورده و مثلا معافیت‌های مالیاتی را نیز گسترش داده است.
از طرف دیگر اسرائیل اقلا از سال 2007 به این‌سو دست به تهدید نظامی ایران زده است و اینکه اکنون تهدید خود را عملی کرده قطعا و یقینا به چیزی به نام "مشکلات معیشتی مردم که تقصیر مسئولان است" ربطی نداشته است!
بماند که اگر با عقلانیت نظامی و اقتصادی به مسئله نگاه کنیم؛ جنگ همواره سبب تقویت اتحاد ملی می‌شود و این اتحاد ملی می‌تواند اسباب رفع مشکلات اقتصادی را رقم بزند. نظیر اتفاقی که در روسیه و در قبال جنگ با اوکراین رخ داد. پس از منظری دیگر نیز انگیزه حمله اسرائیل به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی رد می‌شود.
"انتقام گرفتن" بر اثر نتایج یک انتخابات هرگز رفتار درستی نیست و رجال سیاسی خاصه در سطح دبیر یک حزب نباید به چنین اخلاقیاتی متشّبث باشند.
***
1_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1676542
2_ https://irna.ir/xjV9Px
3_ mshrgh.ir/1683483
4_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1676838
