مصرف گاز ۸۰ میلیون ایرانی معادل ۸۰۰ میلیون اروپایی

مصرف بیش از سطح استاندارد انرژی چه در ابعاد خانگی و چه در ابعاد صنعتی و تولیدی، یکی از چالش های پیش روی اقتصاد ایران در تمامی سال های گذشته است که به نظر می رسد بیش از هر عامل دیگری ناشی از وفور منابع طبیعی و دسترسی ارزان به این منابع باشد. اهمیت مسئله اصلاح الگوی مصرف تا آنجایی است که یکی از بندهای مندرج در سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری به این مسئله اشاره دارد. 

به گزارش تابناک اقتصادی، بر اساس گزارش های جهانی منتشرشده در سال 2015، مصرف داخلی ایران از گاز، برق و آب به طور معناداری بیشتر از اغلب کشورهای دیگر بوده است. مصرف سرانه گاز خانگی در ایران از سال 2006 سالانه 5.8 درصد رشد یافته است و در حال حاضر بیش از دو برابر همتایان خود نظیر برزیل، چین، مالزی، مکزیک و ترکیه است. مصرف برق خانوارهای مسکونی ایران سه برابر خانوارهای ترکیه ای است. مصرف آب در ایران بسیار بالاتر از حدود پایدار زیست محیطی است و همه این ها حاکی از ایجاد یک الگوی مصرف غلط در بستر جامعه است. الگویی که از مصرف خانوارها و بخش های اداری دولت گرفته، تا ساخت و ساز پیمانکاران و استفاده غیر بهینه صاحبان صنعت را شامل می شود. 

سرانه‌ی مصرف سالانه‌ی گاز در ایران 1700 مترمکعب و در جهان 600 مترمکعب است؛ یعنی میزان مصرف ما 3 برابر میانگین جهانی است. به طور متوسط، ایران حدود 4 برابر میانگین جهانی انواع انرژی‌ها را مصرف می‌کند. طبق آمارهای رسمی، ایران بعد از کشورهای آمریکا و روسیه، در رتبه‌ی سوم مصرف جهان قرار دارد. میزان مصرف گاز طبیعی در ایران از 68 میلیارد مترمکعب در سال 2001، با متوسط رشد سالانه 3/10 درصد، به 123 میلیارد مترمکعب در سال 2008 رسید و پیش‌بینی می‌شود در سال 2022 میلادی این عدد به 277 میلیارد مترمکعب برسد. با ادامه‌ی این روند در سال‌های آینده، بدون شک ایران دچار مشکلات جدی در تامین گاز می شود. 

براساس جدیدترین آمارهای ارائه شده از سوی شرکت ملی گاز ایران  و به گزارش خبرگزاری فارس، مصرف گاز در بخش خانگی،تجاری و اداری به 525 میلیون مترمکعب در روز رسید. همچنین مصرف گاز در دیگر بخش ها مانندصنایع بزرگ  80 میلیون مترمکعب، نیروگاه ها 70 میلیون مترمکعب و پتروشیمی ها 50 میلیون مترمکعب است. رکورد مصرف گاز در بخش خانگی در حالی شکسته شد که به گفته مسوولان شرکت ملی گاز ایران مصرف گاز در بخش خانگی به اندازه مصرف گاز کل اروپا رسیده است و این مسئله حکایت گر یک فاجعه در مصرف انرژی است چرا که جمعیت اروپا تقریبا ده برابر جمعیت ایران است. 

ایران دارای بزرگترین ذخایر اثبات شده گاز در جهان است و چهارمین ذخایر اثبات شده نفت را در اختیار دارد. دخایر اثبات شده 34 تریلیون مترمکعبی گاز ایران، بیشتر از روسیه و قطر، دو برابر ترکمنستان و سه برابر ذخایر گازی ایالات متحده است. 

گاز می تواند نقشی کلیدی در اهداف توسعه بلندمدت ایران ایفا نماید. نفت و گاز نقش حیاتی در تقویت رشد اقتصادی ایران هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت ایفا می کنند. احیای صادرات نفت از افزایش رشد کوتاه مدت پیشتیبانی خواهد کرد در حالی که گاز می تواند به ثبات و پایداری رشد در بلندمدت کمک کند. از طرفی گاز و میعانات گازی طبیعی ایران نیز خوراک ارزان قیمت را برای بخش پتروشیمی ایران فراهم می کنند و زیرساخت های مناسبی برای دستیابی به بازارهای صادراتی را ایجاد می کند. 

افزایش تولید گاز طبیعی، امکانات و انتخاب های سیاستی جدیدی را برای دولت به منظور دستیابی به اهداف توسعه خلق می کند. در داخل کشور، افزایش عرضه گاز می تواند برای تامین تقاضای صنعتی در حال رشد از جمله در بخش پتروشیمی و همچنین تکمیل گازسوز کردن نیروگاه ها به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی، مورد استفاده قرار گیرید. این باعث آزاد شدن نفت تخصیص داده شده برای مصرف داخلی به نفع صادارت می گردد. به طور مشابه تزریق مجدد گاز به میادین نفتی قدیمی می تواند باعث افزایش بازیابی آنها گردد. 

در همین راستا، بند هشتم سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری به همین مسئله اشاره دارد و عبارت است از: "مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامه ریزی برای ارتقاء کیفیت و رقابت پذیری در تولید".

بنابراین به نظر می رسد در کشور ما یکی از پرچالش ترین حوزه های مدیریتی، سیاست گذاری جامع برای انرژی کشور است. مشکلات بسیاری از قبیل بالا بودن شدت انرژی در کشور در مقایسه با متوسط جهانی، بهینه نبودن مصر سوخت، بی توجهی به برنامه ریزی برای سرمایه گذاری در توسعه ظرفیت های تولید انرژی و فناوری های مختلف در بخش های نفت، گاز، برق، انرژی اتمی، انرژی های نو، تعیین نرخ حامل های انرژی مانند قیمت بنزین در سطح جامعه و تعیین قیمت سوخت نیروگاه ها، عدم تعیین قیمت نفت خام و میعانات گازی به عنوان خوراک پالایشگاه ها و ... حوزه انرژی کشور را تحت تأثیر قرار داده است.  از همین رو به نظر می رسد یکی از اولویت های اصلی کشور تدوین سیاست های جامع انرژی در کشور باشد.