مهمترین اقدام قرآنی؛ عینیت بخشیدن به مفاهیم آن در صفحه ذهن و صحنه زندگی

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، استاد حوزه و دانشگاه، در پاسخ به این پرسش که استفاده از قرآن بدون تفسیر، چه خطراتی برای انسان معاصر دارد؟ گفت: شاید برخی مخالف این سخن باشند ولی انسان معاصر مومن ـ البته من با انسان معاصری که باور وحیانی به این کتاب ندارد، کاری ندارم ـ ‌انسان معاصر مومن به قرآن و اینکه این کتاب محصول وحی است، کلام آفریننده اوست و خداوند قرآن را در پیش‌دیده انسان نهاده است تا خدا تراز و قرآن تراز زندگی بکند و اگر این طور باشد، من حتی بدون تفسیر یا با یک تفسیر خیلی روان که متن را بفهماند مانعی نمی‌بینم که به قرآن رجوع شود.
باید با دید هدایت‌پذیر به قرآن نگریست
وی ادامه داد: نهایتا اینجا انسان معاصر هدایت‌پذیرانه به قرآن نگاه می‌کند و نه مورخانه، مفسرانه، فیلسوفانه، متکلمانه، فقیهانه. آن کسی که می‌خواهد فیلسوفانه نگاه بکند از یک آیه، فلسفه حکمت متعالیه را استخراج می‌کند و از همین آیه هم برهان صدیقین را می‌فهمد، اما کسی که می‌خواهد فقط در سایه قرآن زندگی بکند برایش کافی است که به قرآن عمل کند و غیبت نکند و به کسی تهمت نزند.
مهدوی‌راد با بیان اینکه شما ببینید همین روزها چقدر فضای ما از نظر اخلاقی آلوده است، تشریح کرد: در اینجا خداوند به صراحت در قرآن می‌گوید که دروغگویان را دوست ندارد و خداوند سبحان به انسان می‌گوید از آن چیزی که آگاهی دقیق نداریم پیروی نکنیم، اگر درباره کسی پیش تو سخن گفتند در حالی که تو کاملا او را نمی‌شناسی، داوری نکن.
وی در پاسخ به این پرسش که قرآن چگونه گره از مشکلات انسان می‌گشاید؟ تصریح کرد: اگر با زبان مومنانه قرآن را بخوانیم مشکلاتمان حل خواهد شد. مراد از زبان مومنانه؛ یعنی اینکه قرآن برای من از هدایت سخن می‌گوید و مومنانه خواندن؛ یعنی من قرآن را با این زاویه بخوانم که اگر قرآن به من می گوید «أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ* حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ: تفاخر به بیشترداشتن شما را غافل داشت، تا کارتان [و پایتان] به گورستان رسید.» (تکاثر، 1-2) یعنی انسان! مواجه باش که فزون خواهی تو،‌ تو را تا آستانه مرگ در خود غرق خواهد کرد و از خدا دور خواهی شد؛ یعنی باید بفهمم که خدا از من می‌خواهد که ترمز کنم و و برای خودم چارچوب درست کنم.
مهدوی‌راد افزود: اگر من قرآن را با ین زاویه بخوانم، خداوند به من می‌گوید به ستمگران اعتماد نکنید و وقتی به بازاری می‌گوید: «وَیْلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ: واى بر کم‏ فروشان». (مطففین،1) می‌گوید که هان بازاری وقتی در حال کشیدن بار دیگری هستی به درستی وزن کالا را بکش و اینجا مهم این است که من قرآن را با زبان ایمان بخوانم و بدانم که این برای من دستورالعمل است و این مشکل را حل می‌کند و قطعا بسیاری از گره‌های ما را می‌گشاید.
توجه به نیاز روز؛ لازمه تفاسیر قرآن
وی در پاسخ به این پرسش که در میان تفاسیر متفاوتی که از قرآن وجود دارد و مفسران ممکن است رویکردهای متفاوتی داشته باشند، آیا باید یکی از تفاسیر ملاک واقع شود؟ گفت:‌ مهم این است که اجتماع ما در زمانی که می‌خواهد به قرآن رجوع کند، چه ضرورت‌هایی دارد؛ یعنی باید توجه کنیم به اینکه در یک مرحله خاص چه نیازی داریم، و به قول امروزی‌ها من به چه قرائتی از قرآن نیاز دارم.
مهدوی‌راد تصریح کرد: مثلا در مرحله‌ای که ما هستیم در کل جهان، نیاز به پیام محبت، کرامت و انسانیت داریم. امروز تفرقه و جنگ، دنیا را به آتش و خون کشیده است و ما به صلح نیاز داریم. قرآن حتی به اهل کتاب و مشرکین در آخرین سوره نازل شده که مائده است، بهترین، زیباترین و دلپذیرترین پیام ها را دارد که بپذیرید و تسامح و آرامش داشته باشید و امروز ما اگر به این پیام توجه کنیم، زندگی درستی خواهیم داشت.
وی تصریح کرد: اگر نگاه‌ها و تفسیر‌ها به قرآن با معیار و ملاک‌ها و قوانین فهم زبان انجام شود، همه پذیرفتنی، دانستی و نوشیدنی است، اما با توجه به آن مرحله زمانی که ما در آن زندگی می‌کنیم باید ببینیم که کدام قرائت فوری‌ترین نیاز است.
مهدوی‌راد در پایان گفت:‌ مهمترین چیزی که شاید بیش از ده سال است دغدغه ذهنی من است و الان هم می‌گویم، ضرورت عینیت بخشیدن به مفاهیم قرآن در صفحه ذهن و صحنه زندگی است و به تعبیر دقیق خود قرآن، اقامه کردن قرآن است و رجوع به قرآن با همین زاویه روشن و زاویه دید که قرآن کتاب عمل است و برنامه سیر و سلوک اجتماعی است.