اتمام ۴ طرح‌ قرآنی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در قالب چند طرح‌ پژوهشی به نقد و بررسی روش‌های مختلف تفسیر قرآن اقدام کرده است. 4 طرح‌ که عمدتا برگرفته شده از مطالعات پیشینی مجریان آنها است و با فعالیت‌های قبلی آنان در زمینه تألیف کتاب و مقاله یا سخنرانی در موضوع آن طرح مرتبط است، اخیرا به پایان رسیده است و بعد از مرحله بازیابی منتشر خواهند شد.

در این راستا، اسماعیل یارمحمدی، کارشناس امور پژوهش و همکاری‌های علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به ایکنا گفت: طرح‌های «بررسی و نقد جریان تفسیری روایی»، «بررسی و نقد جریان تفسیر علمی قرآن»، «نقد و بررسی جریان تفسیر سلفی» و «پژوهشی پیرامون هرمنوتیک و نظریه‌های تفسیری» تازه‌ترین طرح‌های تحقیقی گروه قرآن‌پژوهی این پژوهشگاه است که پژوهش‌های آنها به پایان رسیده است و در مرحله بازیابی است.

یکی از این طرح‌ها، «بررسی و نقد جریان تفسیری روایی» است که حجت‌الاسلام و المسلمین محمد اسعدی آن را به پایان رسانده است. اسعدی، دانشیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مدیر گروه قرآن‌پژوهی است. از دیگر تألیفات ایشان می‌توان به کتاب‌های «ولایت و امامت؛ پژوهشی از منظر قرآن»، «پژوهشی در محکم و متشابه» و «آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری» اشاره کرد که کتاب اخیر در نوزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم حائز رتبه نخست شد.

بررسی و نقد جریان تفسیر علمی قرآن

بر اساس این گزارش، طرح «بررسی و نقد جریان تفسیر علمی قرآن» به وسیله شادی نفیسی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران انجام شده است. تاریخ‌گذاری حدیث (روش‌ها و نمونه‌ها) از دیگر تألیفات ایشان است. نفیسی درباره تفسیر علمی معتقد است: نزاع در خصوص تفسیر علمی طیف وسیعی از اندیشه‌وران را در بر می‌گیرد که نظراتشان بین ضرورت، جواز، عدم لزوم، حرمت و عدم امکان بهره‌گیری از دانش روز در تفسیر علمی متغیر است. به‌نظر می‌رسد، محل اختلاف دو گروه موافقان و مخالفان تفسیر علمی، در این سؤال اساسی است که آیا می‌توان در تفسیر آیات، از علم تجربی روز استفاده کرد؟ موافقان و مخالفان در جواب این سؤال بسیار اختلاف کرده‌اند: برخی معتقدند باید بهره برد؛ برخی می‌گویند ضرورتی ندارد، ولی می‌توان؛ بعضی اصلا نیازی به آن نمی‌بینند و برخی دیگر آن را جایز نمی‌دانند. گروه اخیر، خود از چند جهت در این باره سخن می‌گویند؛ عده‌ای از منظر معرفت‌شناسی، گروهی به لحاظ روش‌شناسی، عده‌ای از جهت زبان‌شناسی و دسته‌ای دیگر با توجه به پیامد آن در این‌باره استدلال می‌کنند.

نقد و بررسی جریان تفسیر سلفی

همچنین «نقد و بررسی جریان تفسیر سلفی» طرحی است که حجت‌الاسلام و المسلمین علی فتحی، استادیار گروه قرآن‌پژوهی مجری آن بوده است.

با مطرح شدن جریان سلفی معاصر، سؤالاتی درباره این جریان ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرد. سلفی‌ها تفاسیر متعددی از قرآن ارائه کرده‌اند و ضرورت دارد که آن تفاسیر روش‌شناسی شوند و از طرف دیگر، مبانی و شاخصه‌های اصلی این جریان تفسیری مشخص شوند که پژوهش پیش‌گفته عهده‌دار پاسخ‌گویی به این موارد است.

پژوهشی پیرامون هرمنوتیک و نظریه‌های تفسیری

طرح «پژوهشی پیرامون هرمنوتیک و نظریه‌های تفسیری» دیگر طرحی است که حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسین مختاری، ریاست پژوهشگاه مطالعات تقریبی مجمع جهانی تقریب آن را به پایان برده است. مختاری معتقد است: دو دیدگاه در خصوص ریشه واژه هرمنوتیک وجود دارد: برخی معتقدند که این واژه از فعل یونانی Hermenevein اشتقاق یافته، اما در مقابل، عده‌ای بر آنند که هرمنوتیک از «Hermeneutikikos، به معنای «روشن شدن و واضح ساختن» و «پرده برداشتن از پیام» گرفته شده است. یافتن واژه یا واژگان که بتواند بار معنایی اصطلاح هرمنوتیک را به مثابه معنایی که در غرب مطرح است، نشان بدهد از مشکلات بحث هرمنوتیک در زبان فارسی است. برخی از نویسندگان، واژه «تفسیر» را واژه مناسبی برای نشان دادن بار معنایی هرمنوتیک می‌دانند.