ثم التفتت الی اهل المجلس و قالت:
«انتم عباداللّه نصب امره و نهیه، و حملة دینه و وحیه، و امناء اللّه علی انفسکم، و بلغاؤه الی الامم.
و زعیم حق له فیکم، و عهد قدمه الیکم.
و بقیة استخلفها علیکم کتاب اللّه الناطق، و القرآن الصادق، و النور الساطع، و الضیاء اللامع، بینة بصائره، منکشفة سرائره، متجلیة ظواهره، مغتبط به اشیاعه، قائد الی الرضوان اتباعه، مؤد الی النجا استماعه، به تنال حجج اللّه المنورة، و عزائمه المفسرة، و محارمه المحذرة، و بیناته الجالیة و براهینة الکافیة، و فضائله المندوبة و رخصه الموهوبة و شرایعه [شرائعه ] المکتوبة.
فجعل اللّه الایمان تطهیراً لکم من الشرک، و الصلاة تنزیهاً لکم عن الکبر، و الزکاة تزکیة للنفس، و نماء فی الرزق، و الصیام تثبیتاً للاخلاص، و الحج تشییداً للدین، و العدل تنسیقاً للقلوب، و طاعتنا نظاماً للملة، و امامتنا اماناً من الفرقة [للفرقة]، و الجهاد عزاً للاسلام، و الصبر معونة علی استیجاب الاجر، و الامر بالمعروف مصلحة للعامة، و بر الوالدین و قایة من السخط، و صلة الارحام منماة للعدد، و القصاص حقناً للدماء و الوفاء بالنذر تعرضاً للمغفرة و توفیة المکاییل و الموازین تغییراً للبخس، و النهی عن شرب الخمر تنزیهاً عن الرجس، و اجتناب القذف حجاباً عن اللعن و ترک السرقة ایجاباً للعفة و حرم اللّه الشرک اخلاصاً له بالربوبیة.
«فاتقواللّه حق تقاقه و لا تموتن الا و انتم مسلمون».
و اطیعوا اللّه فیما امرکم به ونها کم عنه، فانه «انما یخشی اللّه من عباده العلماء».
* * *
ترجمه:
سپس رو به اهل مجلس کرد و مسئولیت سنگین مهاجران و انصار را برشمرد و فرمود:
شما ای بندگان خدا! مسئولان امر و نهی پروردگار و حاملان دین و وحی او هستید، و نمایندگان خدا بر خویشتن، و مبلغان و به سوی امتها می باشید.
پاسدار حق الهی در میان شما، و حافظ پیمان خداوند که در دسترس همه شماست و آنچه پیامبر(ص) بعد از خود در میان امت به یادگار گذارده «کتاب اللّه ناطق» و قرآن صادق، و نور آشکار و روشنائی پرفروغ او است.
کتابی که دلائلش روشن، باطنش آشکار، ظواهرش پر نور، و پیروانش پرافتخار.
کتابی که عاملان خود را به بهشت فرا می خوند، و مستمعینش را به ساحل نجات رهبری می کند.
از طریق آن به دلائل روشن الهی می توان نائل گشت، و تفسیر واجبات او را دریافت، و شرح محرمات را در آن خواند، و براهین روشن و کافی را بررسی کرد، و دستورات اخلاقی و آنچه مجاز و مشروع است در آن مکتوب یافت.
سپس افزود:
خداوند «ایمان» را سبب تطهیر شما از شرک قرار داده.
و «نماز» را وسیله پاکی از کبر و غرور.
«زکات» را موجب تزکیه نفس و نمّو روزی.
«روزه» را عامل تثبیت اخلاص .
«حج» راوسیله تقویت آئین اسلام .
«عدالت» رامایه هماهنگی دلها.
«اطاعت» را باعث نظام ملت اسلام.
«و امامت» ما را امان از تفرقه و پراکندگی.
«جهاد» را موجب عزت اسلام.
«صبر» و شکیبایی را وسیله ای برای جلب پاداش حق.
«امر به معروف »را وسیله ای برای اصلاح توده های مردم.
«نیکی به پدر ومادر» را موجب پیشگیری از خشم خدا.
«صله رحم» را وسیله افزایش جمعیت و قدرت.
«قصاص» را وسیله حفظ نفوس.
«وفاء به نذر» را موجب آمرزش .
«جلوگیری از کم فروشی» را وسیله مبارزه با کمبودها.
«نهی از شرابخواری »را سبب پاکسازی از پلیدیها.
«پرهیز ازتهمت ونسبتهای ناروا» را حجابی در برابر غضب پروردگار.
«ترک دزدی »را برای حفظ عفت نفس و،
«تحریم شرک »را برای اخلاص بندگی و ربوبیت حق.
اکنون که چنین است تقوای الهی پیشه کنید،و آنچنانکه شایسته مقام اواست از مخالفت فرمانش بپرهیزید، و تلاش کنید که مسلمان از دنیا بروید.
خدا را در آنچه امر یا نهی فرموده، اطاعت کنید-و راه علم و آگاهی راپیش گیرید - چرا که:
از میان بندگان خدا، تنها عالمان و آگاهان ازاو می ترسند و احساس مسولیت می کنند.
* * *
تفسیر:
در این بخش از خطبه بانوی اسلام (س)، نیز به نکات مهمی اشاره شده، از آن جمله:
1- مسؤلیت سنگین مسلمانان در ابلاغ رسالت و گسترش اسلام در جهان، و پاسداری از قوانین و تعلیمات و ارزشهای اسلامی مسئولیتهای خطیری که اگر آن به دست فراموشی بسپارند باید منتظر مجازات و کیفر الهی، و دوری از رحمت بی پایانش باشند.
2- عظمت قرآن ناطق را به عنوان یک کتاب و ناطق و نور آشکار و چراغ پرفروغ که با ظلمتهای جهل و تعصب و خرافات به مبارزه برمی خیزد دقیقاً گوشزد فرموده است.
همان کتابی که ظاهرش زیبا و پرنور، باطنش آشکار و پربار، دلائلش قانع کننده و نجاتبخش است.
همان رهبری که نجات پیروان خود را تضمین کرده، و دعوت آن ها را به بهشت جاویدان برعهده گرفته است.
همان فرشته نجاتی که با منطق فصیحش دلائل توحید را آشکار ساخته، و مبانی عقیدتی را با براهین روشنش استحکام بخشیده و برنامه های عملی را که در مسیر تکامل انسانیت مورد نیاز او است تبیین کرده، و «مجاز» را از «ممنوع»، «نیک» را از «بد»، و «حق» را از «باطل» مشخص نموده است.
3- در بیان فلسفه احکام ضمن عبارات کوتاهی، داد سخن داده، از ایمان گرفته تا وفاء به نذر، و از توحید گرفته تا ترک کم فروشی هر یک را با جمله گویائی توصیف نموده است.
چه تعبیر جالبی «خداوند ایمان را برای پاکساختن شما از آلودگی شرک قرار داده است».
این تعبیر به خوبی نشان می دهد که حقیقت توحید و معرفة اللّه در سرشت انسان وجود دارد، اسلام برای آن آمده است که آلودگیهای عارضی را که از طریق شرک حاصل می شود، شستشو کند، همانگونه که یک لباس سفید را بعد از آلودگی می شویند تا رنگ اصلیش آشکار گردد.
خداوند «نماز» را برای دمیدن روح تواضع در انسانها، و پائین کشیدن سرکشان از مرکب غرور، از طریق سجده و رکوع، و نیایش به درگاه پروردگار تشریع فرموده.
«زکات» سبب می شود که روح انسان از اسارت وابستگی به اموال و زخارف دنیا رهائی یابد، و ثروت جامعه را از طریق تقویت بنیه مالی محرومان رشد کند.
«روزه» انسان را بر هوای نفس مسلط ساخته، و روح اخلاص را در او می دمد و شکوفه های تقوی را بر شاخسار وجودش آشکار می سازد.
کنگره عظیم اسلامی «حج» پایه های اسلام را مستحکم نموده، و قدرت و توان مسلمین را در زمینه های مختلف فکری و فرهنگی و نظامی و سیاسی افزایش می دهد.
عدالت اجتماعی، کینه ها را از دلها می شوید، و به نابسامانیها، سامان می بخشد. خداوند از طریق قبول رهبری پیشوایان معصوم، به مسلمانان نظام اجتماعی سالم می دهد و در خط توحید، و دور از هر گونه نفاق و پراکندگی، به حرکت درمی آورد.
همچنین برای هر یک از جهاد و صبر و استقامت و امر به معروف و نهی از منکر و مسائل مربوط به قصاص و پایبند بودن به تعهدات، و مبارزه با کم فروشی و پاکی دامنها از بی عفتی و ترک شرب خمر، انگشت روی نقاط حساس گذارده و جان کلام را بیان فرموده است.
5- بانوی اسلام(س) بار دیگر به مسأله مسئولیت مسلمانان در برابر اسلام و قرآن باز می گردد، و آن ها را به تقوا دعوت می کند، مخصوصاً روی مسئله عاقبت و پایان کار تکیه کرده، و بر این اصل اصرار می ورزد که مراقب باشید و کاری کنید که مسلمان از دنیا بروید!
قلب و جان خود را به نور علم و دانش روشن سازید که فقط آگاهان احساس مسئولیت می کنند و از خدا می ترسند و در خط تقوا گام برمی دارند.
1. در نسخه بدل «و حرم الشرک» روایت شده است.
2. قرآن کریم، سوره آل عمران، آیه 102، در قرآن «اتقواللّه» آمده است.
3. قرآن کریم، سوره فاطر، آیه .28
