ویژگی یاران حضرت مهدی (علیه السّلام)

بر هیچ کس پوشیده نیست که برای پیروزی انقلاب و شکست و نابودی حکومت های جور و ستم نیاز به عوامل بسیاری است ، که در رأس آن ها حضور در صحنه و حمایت و تلاش خستگی ناپذیر ، و آگاهی و تحمّل رنج ها و امید به آینده درخشان است، و به عبارت دیگر یاران حضرت مهدی علیه السّلام دارای این ویژگی هستند. ما وقتی که زندگی و مراحل دعوت پیامبران علیهم السّلام را تجزیه و تحلیل می کنیم، می بینیم هر کجا آن ها حامی و یاور داشتند و این حامیان و یاوران به طور آگاهان و قاطع در صحنه بودند و با امید و توکّل به خدا پیش می رفتند، پیامبرشان- هر چند در بخشی از اهدافش- به پیروزی می رسید و در غیر این صورت شکست ظاهری نصیبش می شد. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چندین مسأله مبهم را در رابطه با قیام حضرت مهدی علیه السّلام روشن و ثابت کرد. از جمله این که در شرایط فعلی دنیا هر چند غرق در گناه و فساد باشد، انقلاب و دگر گونی نه تنها ممکن، بلکه عملی است و دیگر این که باید دنبال کار را گرفت وامید به آینده داشت. از همه روشن تر این که باید حمایت و بسیج همه جانبه شود و با وحدت و تجمّع یاران مخصوص ،به این کار بزرگ ، یعنی آماده کردن جهان برای ظهور حضرت قائم علیه السّلام دست زد. با توجّه به این که بهترین حکومت آن است که به طور طبیعی و خود جوش روی کار آید، نه به طور تحمیلی و زور. آنان که می گویند حکومت حضرت مهدی علیه السّلام بدون معجزه امکان پذیر نیست ، گویا به این اشکال توجه ندارند که اگر بنا بر معجزه و اجبار- هر چند اجبار فکری- باشد، آن حالت زیبای طبیعی و خودجوش خود را از دست می دهد و یک نوع حکومت تحمیلی می گردد.البته ما منکر امدادهای غیبی نیستیم ، وقتی مردانی با اخلاص و صداقت به پیش رفتند، خداوند هم آن ها را یاری می کند و به اهداف شان می رساند.1 بنابراین همان گونه که در بسیاری از روایات آمده 2 حکومت حضرت مهدی علیه السّلام هم چون حکومت پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم است- منتها در سطح وسیع تر و عمیق تر- همان گونه که یاران آگاه و با استقامت آن حضرت در صدر اسلام شیران روز و پارسیان شب بودند و نقش مؤثّر و مهم در تشکیل حکومت اسلامی را ایفا کردند، حکومت حضرت حجّت علیه السّلام نیز از این قانون مستثنی نیست و چنان که در جای خود مشروحاً بیان شده معنای واقعی «انتظار» نیز آمادگی یاران و بسیج همه جانبه ی آن ها در سطح وسیع مناسب با حکومت جهانی است.

ویژگی های یاران آن حضرت در قرآن

در قرآن کریم ، این کتاب انسان ساز و حرکت آفرین در رابطه با یاران حضرت مهدی علیه السّلام یک آیه است که بسیار امید بخش وسازنده است ، این آیه در حقیقت بیان گر حقایق و واقعیت هایی است که اگر به طور جدّی و همه جانبه تعقیب گردد، موانعِ سر راه را برمی دارد و جهان را به استقبال مصلح جهانی حرکت می دهد. در سوره ی مائده آیه 54 خداوند به طور مستقیم ، مؤمنان را مورد خطاب قرار داده و می فرماید: « ای مؤمنان! هر کس از شما مرتد شد و از اسلام بیرون رفت، خداوند درآینده جمعیتی را می آورد که دارای این پنج امتیاز هستند: 1.خدا آن ها را دوست دارد و آن ها هم خدا را دوست دارند. 2. در برابر مؤمنان ، خاضع و مهربانند.3. در برابر مشرکان و دشمنان ، سرسخت و نیرومندند.4. به طور پی گیری در راه خدا جهاد و تلاش می کنند. 5.در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای نمی هراسند. این فضل خداست، به هرکس بخواهد (و او را شایسته ببیند) می دهد، فضل و رحمت خدا وسیع تر است و او بر همه چیز آگاه است». در روایات برای این آیه مصادیق مختلفی بیان شده،از جمله این که : این آیه در مورد یاران حضرت مهدی علیه السّلام است که با این ویژگی ها با تمام قدرت، در مقابل مرتدّین و کارشکنان می ایستند و برای برقراری حکومت عدل امام قائم – عَجّل الله تعالی فَرجه الشریف – و برقرای عدالت در کلّ جهان تلاش می کنند.3 و در عبارتی امام صادق علیه السّلام فرمود: « صاحب این امر (حضرت مهدی علیه السّلام )در پرتو این آیه (در حمایت چنین یاران آگاه و دلاور)محفوظ است».4
ویژگی اول: به عشق آن یاران به خدا اشاره می کند، آن ها که جز به خدا نمی اندیشند، در حدّی که خداوند نیز آن ها را دوست دارد.روشن است که چنین روحیه ای که در پرتو ایمان و توکّل به دست آید، بزرگ ترین عامل خیزش و پرواز و اراده و تقوی است که نقش آن در حماسه آفرینی اعجاز آمیز و شگفت انگیز می باشد.
ویژگی دوم:به پیوند اخلاقی و وحدت و یک پارچگی با مؤمنان اشاره می کند، که نقش آن در پیش برد کار بسیار مهم و چشم گیر است .
ویژگی سوم:حاکی از سازش ناپذیری مؤمنان در برابر کافران، نه شرقی بودن و نه غربی بودن آن هاست، که در پرتو آن هرگونه تلاش و شگرد دشمن خنثی می گردد...
ویژگی چهارم: جهاد و مبارز پی گیر با کفّار و دشمنان اسلام است.
ویژگی پنجم: که بسیار مهمّ است، قاطعیت و پای مردی مؤمنان را بیان می کند که روح محافظه کاری و مجادله در آن ها نیست، از عوام زدگی و محیط زدگی غوغای اکثریت منحرف و استهزا آن ها نمی هراسند، و با گام های استوار در صراط مستقیم حرکت می کنند و یاوه های چپ و راست در حرکت آن ها تأثیری ندارد.و باید به آغاز آیه نیز توجّه داشت که ارتداد و بیعت شکنی عدّه ای وجیه الله، آن ها را سست و نگران نمی کند ،آن ها شرایط سخت حاضر را معیار قرار نمی دهند، امید به آینده دارند ، چرا که خود آینده سازند و کمبودها آن ها را سست و لرزان نمی کند. در میان این ویژگی ها ،هر چند همه در جای خود از اهمیّت بسیار برخوردارند ، ولی این ویژگی پنجم از همه مهم تر به نظر می رسد. ابوذر غفاری، آن مرد نستوه و قاطع را در تاریخ با این لقب «لا یَخافُ فِی اللهِ لَومَةَ لآئِمٍ » می- خوانند، می گوید: « پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم به من سفارش کرد که در راه خدا از یاوه سرایی و یاوه سرایان سرزنش کنندگان نهراسم»5 وقتی که حِجر بن عدی آن بزرگ مرد خدا با یارانش به فرمان معاویه به شهادت رسیدند، امام حسین علیه السّلام بزرگ ترین چهره ی انقلابی تاریخ به عنوان اعتراض به معاویه نامه نوشت و در آن نامه به خصوص، این ویژگی حجر و یارانش را تذکّر داد و نوشت: « تو کسانی را کشته ای که امر به معروف و نهی از منکر می کردند، گناه را بزرگ می شمردند ، « وَلا یَخافُونَ فِی اللهِ لَومَةَ لآئِمٍ»؛ و در راه خدا از ملامت کنندگان نمی هراسیدند»6 .

پیش گویی پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم از یاران اسلام در ایران:

در روایتی می خوانیم: وقتی از پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم در مورد آیه ی مذکور سؤال کردند، پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم دست خود را بر شانه ی سلمان رحمت الله علیه نهاد و فرمود: « منظور از یاران، هم وطنان این شخص هستند». سپس فرمود: «لَو کانَ الدِّینُ مُعَلِّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِن أَبنآءِ الفارسِ؛ اگر دین به ستاره ثریّا بسته باشد و در آسمان ها قرار گیرد، مردانی از فارس آن را در اختیار خواهند گرفت»7 . اگر کوشش های پی گیر و نتیجه بخش ایرانیان را در طول تاریخ اسلام بررسی کنیم، به خصوص در قرن معاصر و پیروزی انقلاب اسلامی، و تشکیل حکومت اسلامی به نیابت از حضرت قائم علیه السّلام به خوبی به حقّانیت این پیش گویی پی می بریم ، به علاوه این پیش گویی اعجاز آمیز الهام بخش آن است که مسلمانان ایران در حرکت دادن مردم جهان به سوی حکومت مهدی علیه السّلام نقش مؤثّر و اساسی دارند، و چنان که از نشانه هایش پیداست ، نسبت به آینده امید بخش است8 . به هر حال همان گونه که درآخر آیه ی مذکوز می خوانیم ، باب امید به فضل و رحمت خدا وسیع است، و حتماً شامل افراد شایسته و برازنده خواهد شد. به این ترتیب نتیجه می گیریم که طرف داران جدّی تشکیل حکومت جهانی به رهبری قائم علیه السّلام باید با کسب ویژگی هایی که در تفسیر آیه ی مذکور بیان شد، در هر جا ستاد مقاومت تشکیل دهند و بدانند که حتماً با چنین حرکت قرآنی به کعبه ی مقصود خواهند رسید. در این جا از یک شاهد عینی کمک گرفته و به طور ملموس موضوع را ترسیم می کنیم: از شما می پرسم به راستی اگر مردم همه ی کشورهای اسلامی با هدف قرار دادن اسلام تحت رهنمودهای پیامبر و آلش علیهم السّلام تحت نظر مردان صالح و آگاه خود، هم چون کشور ایران در وضع فعلی به جنگ با طاغوتیان بروند و حکومت اسلامی تشکیل دهند و کم کم آن را توسعه داده و به تهذیب و تکمیل آن بپردازند، چه قدر به حکومت جهانی امام قائم علیه السّلام نزدیک خواهند شد؟ امید آن که جهان اسلام با تجزیه و تحلیل و دیدن این نشانه های عینی و ملموس ، دنبال کار را بگیرد که مسلّماً به نتیجه خواهد رسید.

تحلیل سخنی از امام سجاد علیه السّلام :

امام سجاد علیه السّلام درباره ی منتظران و یاران حضرت مهدی علیه السّلام به یکی از دوستانش به نام ابو خالد رحمت الله علیه چنین فرمود: « إِنَّ أَهلَ زَمانِ غَیبَتِهِ القآئِلِینَ بِإِمامَتِهِ المُنتَظِرِینَ لِظُُهُورِهِ أَفضَلَ مِن أَهلِ کُلِّ زَمانِ ، إِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی أَعطاهُم مِنَ العُقُولِ وَ الأَفهامَ وَ المَعرِفَةِ ما صارَت بِهِ الغَیبَةُ عِندَهُم بِمَنزِلَةِ المُشاهَدَةِ وَ جَعَلَهُم فِی ذلِکَ الزَّمانِ بِمَنزِلَةِ المُجاهِدِینَ بَینَ یَدِی رَسُولِ اللهِ صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم بِالسَّیفِ أُولئِکَ المُخلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنا صِدقاً وَ الدُّعاةُ إِلَی اللهِ سِرّاً وَ جَهراً؛ مردمی که در زمان غیبت امام زمان علیه السّلام به سر می برند و معتقد به امامت و رهبری آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند، از مردم هر زمانی برترند. چرا که خداوند آن ها را آن چنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده، که غیبت امام زمان علیه السّلام برای آنان هم چون ظهور آن حضرت است، خداوند آن ها را در این زمان هم چون مجاهدانی قرار داده که با شمشیر پیشا پیش رسول خدا صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم با دشمن می جنگیدند ، در حقیقت مردان خالص و شیعیان راستین ما چنین افرادی هستند که در آشکار و پنهان به سوی خدا دعوت کنند»9 .
نخست: به خاطر آگاهی و شناخت به گونه ای که غیبت امام زمان علیه السّلام را هم چون حضور او دانسته و تلاش و فکر و هدف شان بر این اساس است، نه این که دست روی دست بگذارند که از ما کاری ساخته نیست، به انتظار می نشینیم تا امام زمان علیه السّلام ظهور کند و خودش کارها را اصلاح نماید.
دوم: به خاطر این که جهاد و تلاش و پیکار با دشمنان دارند ، بسان مجاهدان صدر اسلام که پیشاپیش پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم با دشمن می جنگیدند ، بی تفاوت نیستند و با آخرین حدّ توان در صحنه ی نبرد حضور دارند.
سوم: به خاطر این که مردم را در آشکار و پنهان به سوی خدا می خوانند : اوّلاً؛ دعوت شان به سوی خداست، نه به سوی شرق و غرب. ثانیاً، همواره در آشکار و نهان کارشان هدایت و روشن گری است، تا مردم را به سوی حق جلب و جذب کنند.به این ترتیب یاران ویژه و ویژگی های یاران امام زمان علیه السّلام را می شناسیم و در یک جمع بندی کوتاه چنین نتیجه می گیریم که اگر هواداران امام زمان علیه السّلام دارای چنین ویژگی هایی باشند، جهان به سوی حکومت واحد جهانی تحت رهبری حضر قائم علیه السّلام نزدیک می شود و قدم های بزرگ و مؤثّری برای ظهور آن حضرت برداشته خواهد شد.

حرکت انقلابی نه گام به گام:

نهکته دیگری که در رابطه با یاران مهدی علیه السّلام باید مورد توجّه قرار گیرد، این که از روایات مربوط به حضرت مهدی علیه السّلام کاملاً استفاده می شود که نهضت و انقلاب آن حضرت به گونه ی رفورمی و گام به گام نیست، بلکه به طور انقلابی است، و درمیان صفات یاران مهدی علیه السّلام پس از ایمان و معرفت، بیش تر از سلحشوری و جهاد و رزمندگی و اراده ی قوی آن ها سخن به میان آمده است، و این حکایت از آن می کند که برای برقراری حکومت جهانی امام مهدی علیه السّلام باید جهاد کرد و هرگز از راه سازش با دشمنان اسلام برخورد ننمود. اکنون به چند روایت ذیل در این جهت توجّه فرمایید:
1- پیامبر صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم فرمودند: « یَخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشرِقِ فَیُوطِئُونِ لِلمَهدِیِّ سُلطانَهُ ؛ مردمی از مشرق زمین بپا خیزند و زمینه ساز حکومت حضرت مهدی علیه السّلام شوند»10 . تعبیر « خروج» که در فارسی معادل ؛ نهضت و شورش و انقلاب است، دلیل بر حرکت انقلابی یاران مهدی علیه السّلام در مشرق زمین هستند.
2- شخصی از امام باقر علیه السّلام پرسید: « مردم می گویند: هنگامی که حضرت مهدی علیه السّلام قیام کند ، کارها به طور طبیعی به پیش رود و به اندازه شاخ حجامتی خون ریزی نمی شود؟ امام در پاسخ فرمود: « به خدا سوگند، چنین نیست. اگر چنین چیزی ممکن بود، در مورد پیامبر اسلام صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم صورت می گرفت، در صورتی که دندان آن حضرت در جهاد با دشمن خون افتاد و پیشانی اش شکست. به خدا سوگند، نهضت امام قائم علیه السّلام تمام نمی شود مگر این که در میدان جنگ عرق بریزیم و خون ها ریخته شود، پس دست به پیشانی مبارکش مالید»11 .
3- امام باقر علیه السّلام در ضمن گفتاری فرمودند: « وقتی قائم ما- عَجّل الله تعالی فَرجه الشریف – قیام کند، هر یک از شما به اندازه ی قوّت چهل مرد نیرو پیدا می کنید ، و دل های شما هم چون پاره های آهن می شود که اگر به کوه ها بزنند آن ها را می شکافند...»12 .
4- و نیز فرمود: « قیام حضرت مهدی علیه السّلام از این جهت شباهت به لشکر حضرت محمّد صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم دارد که با شمشیر قیام می کند و دشمنان خدا و رسول صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم و گمراه کنندگان را به قتل می رساند و با شمشیر و ترساندن پیروز می گردد، آن چنان پیروزی که هیچ پرچمی از او شکسته نمی شود».روشن است که کلمه ی «شمشیر» ، کنایه از جنگ با اسلحه است.
5- روایاتی که درباره ی ویژگی های منتظران حضرت مهدی علیه السّلام آمده نیز مطلب فوق را تأیید می کنند، که در بسیاری از این روایات آمده: « منتظرین همانند کسانی هستند که در رکاب پیامبر خدا صَلّی الله عَلَیه و آلِه وَ سَلَم بر فرق دشمن ضربه مهلک وارد می سازند»13 . ضمناً لقب (قائم = قیام کننده) برای حضرت مهدی علیه السّلام و اوصافی که در مورد او آمده ، مانند این که حضرت رضا علیه السّلام فرمود: « قائم علیه السّلام در سنّ پیران ولی به صورت جوانان ظاهر می شود به قدری قوی و نیرومند است که اگر به بزرگ ترین درخت روی زمین دست دراز کند، آن را از ریشه می کَنَد و اگر در میان کوه ها فریاد بزند، سنگ های سخت آن متلاشی می گردند»14 .
6- در بعضی از تعبیرات ائمه علیهم السّلام آمده: « وَلَومَرُّوا الجِبالَ مِن حَدِیدٍ لَیُقَطِّعُوها ل یَکُفُّونَ سُیُوفَهُم حَتّی یَرضَی اللهُ عَزَّوَجَلَّ ؛ اگر این یاران به کوه هایی از آهن عبور کنند، آن ها را قطعه قطعه کنند، اسلحه هایشان همواره در کار است تا خدا راضی شود»15 .این ها همه حاکی است که قیام حضرت مهدی علیه السّلام یک حرکت عمیق انقلابی در کلّ جهان است و باید برای چنین حرکتی بسیج عمومی و به تعبیر دیگر، ارتش عمومی و مجهّز از مسلمانان در تمام نقاط دنیا تشکیل شود، ارتشی که کاملاً آمادگی رزمی داشته باشد و با روحیه ای عالی به پیش رود و در جسم و روح بتوان او را به عنوان سرباز امام زمان علیه السّلام خواند. برای تکمیل این بحث به روایت معروف ذیل توجّه کنید. امام صادق علیه السّلام فرمود: « (همراه ظهور قائم علیه السّلام ) بیست و هفت نفر از پشت کوفه (نجف اشرف) ظاهر شده و به حضرت مهدی علیه السّلام می پیوندند. پانزده نفر آن ها از قوم موسی علیه السّلام هستند که به سوی حق هدایت می کنند و حاکم به حق و عدالتند و هفت نفر آن ها اصحاب کهف اند و بقیه عبارتند از: یوشع بن نون، سلمان، ابودجانه انصاری، مقداد و مالک اشتر- علیهم الرحمة- این ها در خدمت امام زمان علیه السّلام به عنوان یاران و فرماندهان آن حضرت به شمار می آیند»16 .با توجّه به این که گروه کوچکی از افراد صالح و طرف دار حضرت موسی علیه السّلام که همه جا حامی موسی علیه السّلام بودند و تسلیم دعوت سامری نشدند و همواره در این فکر بودند که از خطّ موسی علیه السّلام خارج نشوند، چنان که در خط حق و عدالت شده است، همان پانزده نفر مذکور در روایت فوق می باشند. و هم چنین با توجّه به داستان زندگی آزاد مردان و حق طلبانی هم چون اصحاب کهف و مبارزه ی منفی آن ها با طاغوت زمان شان... و هم چنین با توجّه به حمایت ها و فعّالیت های یوشع بن نون (وصیّ حضرت موسی علیه السّلام ) در راه توحید ، چنان که در تاریخ آمده و با توجّه به زندگی برجسته ی مردانی هم چون ابودُجانه انصاری ، سلمان ، مقداد و مالک اشتر ، در می یابیم که یاران راستین حضرت مهدی علیه السّلام باید چگونه افرادی و در چه خطی باشند؟ و چگونه در راه حق از جان و مال دریغ نورزند؟

پی نوشت ها:

1- « اِن تَصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت أَقدَامَکُم» - سوره محمّد ، آیه 7.
2- بحارالانوار ، ج52، ص352- یصنع کما صنع رسول ... .
3- تفسیر برهان ، ج1، ص497 – مجمع البیان ،ج3، ص208.
4- همان.
5- تفسیر نورالثقلین ، ج1، ص642.
6- همان.
7- مجمع البیان، ج3، ص208؛ نورالثقلین ، ج1، ص642- در بعضی از روایات به جای دین علم آمده است. حلیه ی ابو نعیم اصفهانی ، ج6، ص64- شرح بیش تر این مطلب را در کتاب «ایرانیان مسلمان در صدر اسلام و ...؛ تألیف نگارنده» بخوانید.
8- و طبق بعضی از روایات، آن 313 نفر از یاران مخصوص امام زمان علیه السّلام در عجم هستند.- اثبات الهداة ، ج7، ص92.
9- کمال الدین و تمام النعمه، ص320 .
10- کنز العمال، ج7، ص186.
11- بحارالاوار، ج52، ص358.
12- همان، ج52، 335.- نظیر این روایت با کمی تفاوت از امام سجاد علیه السّلام نقل شده که فرمود: «إذا قام قائمنا إذهب الله عزّوجلّ عن شیعتنا العاهة و جعل قلوبهم کزبر الحدید و جعل قوّة الرجل منهم قوّة أربعین رجلاً و یکونون حکّام الأرض و سنامها ...؛ وقتی که قائم ما قیام کند، خداوند متعال پیروان ما را از آفات حفظ کند و قلب آن را هم چون پاره ی آهن محکم سازد و نیروی هر مردی از آن ها را به اندازه ی نیروی چهل مرد کند، و آن ها حاکمان و سران مردم روی زمین خواهند بود.- همان، ج52، ص327.
13- بحارالانوار، ج52، ص126.
14- اثبات الهداة ،ج7، ص419.
15- بحارالانوار، ج52، ص327.
16- ارشاد مفید، ص399- اعلام الوری ، ص433.