اصول تغذیه تکمیلی؛ شروع و ادامه غذای کمکی در ماههای ۷ و ۸ (اولین و دومین ماه شروع غذای کمکی)

 منبع: تغذیه شیرخواران از 6 تا 12 ماهگی

انجمن ترویج و تغذیه با شیر مادر

در شروع غذای کمکی برای کودک توجه به بعضی اصول می تواند کمک کننده باشد. یک قانون کلی در تغذیه تکمیلی آن است که حتما از موادی استفاده شود که بعدها هم در سفره خانواده وجود داشته باشد. بعلاوه توصیه می شود:

1. بعد از تغذیه شیرخوار با شیر مادر، غذای کمکی به او داده شود و غذا را هرگز قبل یا در فواصل تغذیه با شیر مادر به کودک ندهند.
2. مواد غذایی چه از نظر نوع و چه از نظر مقدار به تدریج به برنامه غذایی شیرخوار اضافه شود.
3. از یک نوع ماده غذایی ساده شروع کرده و کم کم به مخلوطی از چند نوع برسانند.
4. از یک قاشق مرباخوری شروع نموده و به تدریج بر مقدار آن اضافه نمایند. (به استثناء زرده تخم مرغ، که به اندازه یک نخود شروع می شود).
5. در شروع، غذاها نسبتا رقیق ولی کمی غلیظ تر از شیر مادر باشند و به تدریج بر غلظت آنها افزوده شود. این کار به یادگرفتن عمل جویدن کمک می کند.
6. بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف 7-5 روز فاصله بگذارند تا شیرخوار اول به یک غذا عادت کند بعد غذای جدیدی به او بدهند. این کار باعث می شود که اگر ناسازگاری به یک ماده غذایی وجود داشت باشد شناخته شود و از طرف دیگر دستگاه گوارش شیرخوار فرصت عادت به مواد غذایی را پیدا کند.
7. تنوع در غذای کمکی مورد توجه قرار گیرد.

چگونه باید غذای کمکی را شروع کرد و ادامه داد؟

غذای کمکی در پایان 6 ماهگی (180 روزگی) شروع می شود و همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر همچنان مکرر و برحسب میل و تقاضای شیرخوار، ادامه داشته و حتی دفعات تغذیه با شیر مادر افزایش می یابد.

هفته اول ماه هفتم

شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج است که روز اول از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز (ظهر) شروع شده و کم کم به مقدار و دفعات آن اضافه می شود. به طوری که روز دوم به دو قاشق مربا خوری (یک قاشق ظهر و یک قاشق عصر)، روز سوم به سه قاشق مرباخوری (ظهر و عصر و شب هر بار یک قاشق)، روز چهارم به 4 قاشق مرباخوری (صبح، ظهر، عصر و شب هر بار یک قاشق) روز پنجم به 8 قاشق مرباخوری (صبح، ظهر، عصرو شب هر بار 2 قاشق) و روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری (صبح، ظهر، عصر و شب هر بار 3 قاشق) می رسد.

توجه:

1. با شروع غذای کمکی، دادن آب جوشیده خنک شده به دفعات و حجم مورد علاقه شیرخوار، لازم است.
2. علاوه بر قطره مولتی ویتامین (15 تا 25 قطره در روز) استفاده از قطره آهن (15قطره در روز) یا شربت آهن به مقدار cc 5 /1 (معادل 5/12 میلی گرم) ضروری است.
3. اگر از قطره هایی استفاده می شود که هم مولتی ویتامین و هم آهن دارند 30 قطره در روز کافی بوده و نیازی به استفاده از قطره یا شربت آهن و یا ویتامین به طور جداگانه نیست.
4. توصیه می شود دادن قطره آهن و قطره مولتی ویتامین به کودک، تا 2 سالگی ادامه داشته باشد.
5. بعد از دادن قطره یا شربت آهن به شیرخوار علاوه بر خوراندن کمی آب جوشیده سالم به او، باید دندان های او را با پارچه تمیزی پاک کرد یا مسواک زد.

برنامه غذایی شیرخوار در ماه هشتم (دومین ماه شروع غذای کمکی)

دو هفته اول ماه هشتم

در این دو هفته ضمن ادامه برنامه قبل، زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه و دفعات تغذیه او 5 بار در روز می شود.

تخم مرغ را در آب به مدت 20 دقیقه می جوشانند تا کاملا سفت شود، سپس زرده سفت شده را از سفیده آن جدا نموده و روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم مرغ را در کمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل کرده سپس به شیرخوار می دهند.

هرروز صبح همراه با فرنی زرده تخم مرغ را به تدریج اضافه می کنند تا ظرف 10 روز به یک زرده کامل برسد. از آن به بعد یا هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با 3 قاشق مرباخوری فرنی (یا حریره) به کودک می دهند یا یک روز در میان یک زرده کامل تخم مرغ به او داده و روز بعد 5 تا6 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره بادام داده می شود.

برنامه غذایی شیرخوار در اواسط ماه هشتم

در این زمان کم کم می توان از سبزی های نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدوحلوایی و نخود فرنگی (نخود سبز) نیز به فاصله هر سه روز به سوپ اضافه کرد ضمنا غلظت سوپ باید به اندازه حلیم باشد.

توجه:

• سیب زمینی را باید بعد از شستن کامل پخت، پوست آن را جدا کرد و سیب زمینی پخته شده را به محتویات سوپ اضافه نمود.
• معمولا یک چهارم سیب زمینی برای هر وعده سوپ و یک سیب زمینی متوسط برای سوپ تمام روز کافی است.
• یک تکه کوچک از کدو حلوایی (به اندازه یک قوطی کبریت) برای سوپ تمام روزکفایت می کند.
• استفاده از گوجه فرنگی به سوپ به فاصله سه روز از اضافه کردن یک نوع سبزی اشکالی ندارد.
• بعد از سوپ ظهر و شب می توان یک قاشق مربا خوری ماست هم به کودک داد و مقدار آن را به تدریج و برحسب تمایل او اضافه نمود.
• بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا شیرخوار با طعم خود ماست آشنا شود. ولی اگر شیرخوار مخلوط ماست با سوپ را دوست داشت این کار بلامانع است.
• بعد از پوست کندن سیب زمینی اگر بخشی از آن سبز رنگ بود باید آن را جدا کرد و دور انداخت و بقیه سیب زمینی را که سالم و زرد رنگ است به سوپ کودک اضافه نمود.

به عنوان مثال 3 نوع سوپ که تنوع مواد غذایی در محتویات آن رعایت شده است ذکر می گردد.

1. گوشت مرغ، هویج، برنج، جعفری و سیب زمینی
2. گوشت گوسفند، لوبیا سبز، برنج، گشنیز و گوجه فرنگی
3. گوشت گوساله، کدو حلوایی، جعفری، سیب زمینی و گوجه فرنگی

اضافه کردن کمی پیاز رنده شده و خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشکالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیمو ترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای کودک هم آن را خوش طعم می کند و هم جذب آهن را افزایش می دهد.

دو هفته دوم ماه هشتم

برای تنوع بخشیدن به غذای کودک باید هر چند روز یک بار مواد تشکیل دهنده سوپ را تغییر داد.

هر سه روز یک بار می توان جو، بلغور گندم و رشته فرنگی را که قبلا پخته و نرم شده است به اندازه یک قاشق مرباخوری به سوپ اضافه کرد.

بعد از اضافه کردن جو، گندم و ... بهتر است به اندازه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع به سوپ اضافه نمود. افزودن کره یا روغن مایع به غذای شیرخوار به ویژه شیرخوارانی که رشد کافی ندارند به رشد آنان کمک می کند.

از سبزی های نشاسته ای و یا سایر سبزی ها می توان پوره تهیه کرد و به جای یک وعده فرنی صبح یا عصر از پوره استفاده نمود.

برنامه غذایی کودک در دو هفته آخر ماه هشتم زندگی