بیشتر خانم‌هایی که قرار است برای اولین‌بار بچه‌دار شوند، پرسش‌های زیادی درباره با اقدام‌های لازم برای آمادگی در روز زایمان و بعد از آن دارند. از دکتر شیرین نیرومنش، 7 مورد از رایج‌ترین این پرسش‌ها را پرسیده‌ایم و ایشان به این پرسش‌های 7گانه پاسخ داده‌اند.
1.زمان زایمان طبیعی تقریبا غیرقابل پیش‌بینی است. یک خانم و همسرش لازم است قبل از رسیدن این روز، چه آمادگی‌هایی داشته باشند؟
از هفته 20 بارداری به بعد، در صورتی که یک خانم تمایل به انجام زایمان طبیعی دارد، باید در کلاس‌های آمادگی زایمان شرکت کند. این کلاس‌ها تقریبا در تمامی مراکز دایر است. خانم می‌تواند همراه همسر یا مادرش در این کلاس‌ها شرکت کرده و مسلما هر چقدر اطلاعات خانم‌ها در مورد زایمان و مکانیسم آن بیشتر باشد استرس و اضطراب کمتر خواهد شد و بهتر می‌توانند دردهای زایمانی را تحمل کنند. همچنین به خانم‌ها توصیه می‌شود در ماه آخر ورزش‌های سبک و پیاده‌روی انجام دهند و مثلا از هفته 37 به بعد به خانم‌هایی که تمایل به زایمان طبیعی دارند، توصیه می‌شود برای نزول سر جنین به لگن روزی 2 ساعت پیاده‌روی کنند. هرچه به زمان زایمان نزدیک‌تر شویم، با توجه به اینکه زمان زایمان طبیعی قابل پیش‌بینی نیست، بهتر است خانم باردار تنها نبوده و همسر یا مادر باید در دسترس باشند تا با مشاهده علایم هشداردهنده‌ای مانند کندشدن حرکت‌های جنین، آبریزش، شروع مرتب انقباضات رحمی یا مشاهده لکه‌بینی یا خون‌ریزی فورا به مراکز درمانی مراجعه کرده و تحت معاینه قرار بگیرند.
2.با شروع دردهای زایمانی چه باید کرد؟
متاسفانه در کشور ما امکان حضور همسر یا مادر در تمام مدت در کنار شخص باردار فراهم نیست اما اگر یک همراه در کنار خانمی که درد زایمان دارد وجود داشته باشد خانم می‌تواند دردها را بهتر تحمل کند. بررسی‌ها نشان داده است در صورتی که همسر هنگام دردهای زایمانی کنار زن باشد، بعد از زایمان در کارها بیشتر کمک کرده و خود را سهیم می‌داند. حین زایمان نیز انجام کارهایی مانند ریلکسیشن و آرام‌سازی می‌تواند به خانم در تحمل دردهای زایمانی کمک کند. در صورتی که کادر پزشکی اجازه دهد خانمی که زایمان طبیعی انجام می‌دهد می‌تواند مقداری مایعات استفاده کند و لازم نیست حتما ناشتا باشد. حین دردها هم الزامی به بستری بودن در تخت وجود ندارد بلکه می‌توانند زیر نظر پزشک بایستند، بنشینند یا راه بروند و هر طور که راحتند دردها را طی کنند.
3.بعد از زایمان چه مراقبت‌هایی لازم است؟
پس از زایمان، مراقبت از نوزاد آغاز می‌شود. باید خیلی سریع و بلافاصله بعد از تولد، نوزاد روی سینه مادر قرار بگیرد و شیردهی آغاز شود. سریع شروع کردن شیردهی هم به سلامت نوزاد کمک می‌کند و احتمال مرگ و میر و بیماری‌ها را کاهش می‌دهد و هم باعث می‌شود رحم سریع‌تر جمع شده و خون‌ریزی‌های بعد از زایمان کاهش یابد. بعد از زایمان طبیعی، لازم است خانم حدود 24 ساعت در بیمارستان بستری باشد و بعد از اطمینان از سلامت مادر و نوزاد آنها می‌توانند به منزل بروند. 10 روز در خانه استراحت نسبی و نه مطلق که سبب ایجاد لخته در رگ‌ها بشود به خانم‌ها توصیه می‌شود. در واقع 6 ساعت اول بعد از زایمان بسیار مهم است و نباید زائو را تنها گذاشت؛ زیرا خطر خون‌ریزی بعد از زایمان وجود دارد. پرسنل پزشکی باید مراقب جمع شدن رحم باشند. بعد از این مدت نیز باید خانم مراقب بخیه‌های محل خروج جنین باشد و مرتبا آن را تمیز کند تا عفونت نکند. یبوست بعد از زایمان نیز به ویژه برای خانم‌هایی که بخیه اپیزیوتومی دارند می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل لازم است خانم با رعایت رژیم غذایی از بروز یبوست پیشگیری کند.
4.خانم‌ها بعد از زایمان نیز نباید مایعات مصرف کنند؟
نه! اتفاقا مشکلی که دیده می‌شود، این است که برخی از همراهان مانع از مصرف آب و مایعات توسط خانم باردار می‌شوند؛ در حالی که خانم بعد از زایمان هم خون‌ریزی دارد و هم به نوزادش شیر می‌دهد و به ویژه در فصل گرما به مایعات نیاز دارد. توصیه من این است که بعد از زایمان، همراهان به خانم باردار آب‌میوه‌های تازه، شیر یا نوشیدنی‌های بی‌ضرر مانند آب بدهند تا شیر کاهش پیدا نکند.
5.این‌ها مربوط به زایمان طبیعی بود اما خانمی که به توصیه پزشک قرار است با روش سزارین زایمان کند، چه باید بکند؟
افرادی که برنامه از پیش تعیین شده‌ای برای سزارین دارند و وقت عمل آنها معین است، باید با توجه به ساعت عمل حداقل 6 تا 8 ساعت قبل از آن ناشتا باشند و مایعات و مواد غذایی مصرف نکنند. شب قبل از آن نیز بهتر است غذای سبک خورده شود و آخر شب مایعات مصرف شود. طبق ساعت تعیین‌شده، خانم باید به مرکز درمانی مراجعه کند و تمامی آزمایش‌ها و سونوگرافی و مدارک و بررسی‌های لازم را همراه داشته باشد تا پزشک بیهوشی بتواند براساس آن سوابق بیمار را دانسته و در صورتی که فرد بیماری زمینه‌ای داشته باشد در جریان قرار بگیرد.
6.بعد از زایمان سزارین چه مراقبت‌هایی لازم است؟
زائو بعد از سزارین باید حدود 12 ساعت زیر نظر پزشک باشد. بعد از عمل اجازه مصرف مواد غذایی را ندارد و با سرم تغذیه می‌شود. برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک و مسکن هم از طریق سرم به بدن مادر تزریق می‌شود. یک روز بعد از عمل، زن می‌تواند از تخت پایین آمده و حرکت کند و اگر سوند ادراری گذاشته شده، خارج می‌شود و مصرف مایعات آغاز می‌شود. بعد از عمل سزارین نیز تا 3 روز، زائو باید از مصرف شیر خودداری کند؛ چون سبب بروز نفخ و دل‌درد می‌شود. در ساعات اول می‌توان از مایعات معمولی، آب‌میوه و چای کم‌رنگ به همراه عسل استفاده کرد و اگر مادر نفخ نداشته باشد می‌توان زیر نظر پزشک به وی غذاهای سبک داد و بعد از 2 یا حداکثر 3 روز خانم از بیمارستان مرخص می‌شود. حدود 2 هفته اول بعد از سزارین، نیاز به استراحت بیشتر است؛ زیرا محل بخیه‌ها و درد آنها روی شکم ناراحت‌کننده است. بعد از این زمان می‌توان به تدریج کار سبک را آغاز کرد.
7.چه کمکی از دست آقایان برای کمک به همسر پا به ماهشان برمی‌آید؟
مرد نیز به اندازه خانم باید در مراقبت از نوزاد و همسرش نقش داشته باشد. همراهی با خانم و نگهداری از او و نوزادش بسیار مهم است. خانم‌هایی که زایمان سختی داشته‌اند یا عمل سزارین آنها با مشکل همراه بوده یا خانم‌هایی که چند قلو زاییده‌اند ممکن است به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شوند. زایمان و بعد از آن نگهداری و تغذیه نوزاد وضعیت خواب مادر را به هم می‌ریزد و این مسایل مادر را با زندگی جدیدی روبه‌رو می‌کند که حمایت و پشتیبانی و کمک همسر و همراهان در گذراندن بهتر این دوره بسیار کمک‌کننده است.
پی نوشت ها :
* متخصص زنان و زایمان
منبع:www.salamat.com
/ج
