بایدهای پس از زایمان

گفتگو با دکتر آزیتا صفارزاده متخصص بیماری‌های زنان
6 ساعت اول پس از زایمان، مهم‌ترین و خطرناک‌ترین زمان برای مادر است. در مراقبت‌های پس از زایمان کنترل میزان خو‌ن‌ریزی و علایم حیاتی مادر (فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس) اهمیت زیادی دارد. مراقبت‌های معمول پس از زایمان، طی 3 ملاقات انجام می‌شود که ملاقات اول در روزهای اول تا سوم، ملاقات دوم در روزهای 10 تا 15 و ملاقات سوم در روزهای 42 تا 60 پس از زایمان انجام می‌شود. مراقبت‌های نوزاد نیز در 3 نوبت شامل مراقبت بدو تولد، مراقبت روزهای 3 تا 5 و مراقبت روز 30 انجام می‌شود. برای مادری که در بیمارستان زایمان می‌کند، مراقبت پس از زایمان در بیمارستان را می‌توان مراقبت بار اول پس از زایمان محسوب کرد. گفتگوی ما با دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فلوشیب لاپاروسکوپی درباره همین مراقبت‌هاست.

مراقبت‌های ضروری پس از زایمان چه مراقبت‌هایی است؟
 

مراقبت‌های ضروری و اولیه برای مادر شامل مراقبت‌های نوک پستان، رابطه زناشویی بعد از زایمان، تغذیه، یبوست، دردهای پس از زایمان، ورزش برای برگشت عضلات به حالت اولیه و تنظیم خانواده است. رژیم غذایی مادران شیرده بعد از زایمان در مقیسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین، کلسیم و سایر موادی که مادر در اثر شیردهی از دست می‌دهد تامین شود. برای جلوگیری از کم‌خونی و کمبود ویتامین‌ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از زایمان برای مادر تجویز می‌شود. بهتر است در زمان شیردهی از مصرف غذاهای نفاخ و حساسیت‌زا مانند گوجه فرنگی، پیاز، کلم، شکلات و ادویه‌ خودداری شود.

وضعیت شیر دادن چگونه باید باشد؟
 

تغذیه نوزاد با شیر مادر بسیار اهمیت دارد. زیرا شیر مادر علاوه بر مزایای زیادی که دارد احتیاجات تغذیه‌ای نوزاد را در 4 تا 6 ماه اول زندگی برطرف می‌کند.مادرشیرده باید نوک پستان‌ها را کاملاً تمیز نگه دارد و بدون استفاده از مواد شیمیایی و آرایشی و فقط با چند قطره از شیر خود، آن را چرب کند.

آیا مشکلات گوارشی هم وجود دارند؟
 

اغلب خانم‌ها در روزهای اول بعد از زایمان معمولاً دچار یبوست می‌شوند که به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می‌رود. رژیم غذایی مناسب و مصرف مواد غذایی دارای فیبر مانند سبزیجات و میوه به رفع یبوست کمک می‌کند.

چرا بعد از زایمان درد وجود دارد؟
 

به علت انقباض رحم برای خروج لخته‌های خون باقی مانده، گاهی در روزهای اول پس از زایمان، دردهایی شبیه درد قاعدگی وجود دارد که به پس‌درد موسوم است. این درد با شیردهی بیشتر می‌شود که علت آن وجود هورمونی است که در شیر دهی ترشح شده و باعث انقباض رحم می‌شود. اگر درد شدید و مداوم شده همراه با تب یا خو‌ن‌ریزی باشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود.

مادران می‌توانند ورزش کنند؟
 

برای برگشت سریع‌تر ماهیچه‌های شکم و سایر قسمت‌ها به حالت اولیه، انجام حرکات ویژه ورزشی با نظر پزشک ورزشی در زنانی که زایمان طبیعی کرده‌اند، توصیه می‌شود.

برای تنظیم خانواده چه باید کرد؟
 

زمان شروع استفاده از روش انتخاب شده برای مادران شیرده و غیر شیرده متفاوت است. به این ترتیب که باید مادرانی که فقط با شیر خود نوزادشان را تغذیه می‌کنند، 40 روز پس از زایمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگی کمتر است) و مادرانی که اصلاً شیر خود را به نوزاد نمی‌دهند یا از شیر کمکی استفاده می‌کنند، 20 روز پس از زایمان، استفاده از روش پیشگیری را آغاز کنند.

چه علایمی نشان‌دهنده خطر در دوران پس از زایمان است؟
 

تب و لرز، خو‌ن‌ریزی بیش از میزان قاعدگی درهر زمان ویا ادامه خو‌ن‌ریزی بیشتر از حد لکه بینی بعداز 10 روز، درد و ورم ناحیه بخیه‌ها، هر گونه درد، قرمزی و تورم پستان‌ها، لمس توده یا درد و تورم و خروج ترشحات چرکی ازمحل بخیه‌ها، خروج ترشحات چرکی و بدبو از مجرای زایمان، درد زیردل یا درد ساق پا، بی‌اختیاری دفع ادرار و مدفوع، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار، افسردگی شدید، سرگیجه و رنگ پریدگی.

دربارة محل بخیه‌ها هم توضیح می‌دهید؟
 

در هر ملاقات، محل بخیه‌ها (برش اپیزیوتومی ‌یا سزارین) بررسی می‌شود. ناحیه برش معمولا بدون درد، التهاب و کشش است. محل برش اپیزیوتومی‌ معمولاً پس از سه هفته ترمیم می‌شود و نخ بخیه محل برش سزارین پس از 7 تا 10 روز نیاز به کشیدن دارد.

علایم هشدار
 

برخی مادران ممکن است در روزهای 3 تا 6 و حداکثر تا روز 14 پس از زایمان دچار افسردگی خفیف و گذرا (اندوه پس از زایمان) شوند که علایم آن به صورت گریه و بی‌قراری، اختلال در خواب و اشتها و احساس غمگینی تظاهر می‌کند. دوره پس از زایمان، دوره پرخطری از نظر عود بیماری روانی قبلی و یا بروز بیماری روانی جدید است. بنابراین چنانچه فاکتورهای خطر بیماری روانی مانند سابقه بیماری در مادر وجود دارد و در حال حاضر با علایم اندوه پس از زایمان مراجعه کرده است، باید تحت نظر گرفته شود. چنانچه این حالت طولانی و مداوم شود، مشورت با پزشک لازم است. دراین موقع، مادران باید احساسات خود را با همسرشان درمیان بگذارند.
اگر علایم طولانی و شدیدتر شود مانند تمایل به خودکشی و آزار به نوزاد، روانپریشی پس از زایمان مطرح است. در مراحل اولیه، به صورت بی‌خوابی، بی‌قراری و تغییرات سریع خلق و خو خود را نشان می‌دهد. بنابراین اگر سابقه در مادر و یا خانواده او و یا سایر عوامل خطر وجود دارد، ویزیت روان پزشکی الزامی‌است و مادر باید ارجاع شود.
منبع:http://www.salamat.com
/ج