رایحه درمانی چیست؟(۱)

آروماتراپی به معنای درمان بیماری های مختلف با استفاده از اسانس هاست. این درمان از دسته درمان های کل نگر می باشد که با استفاده از روغن های معطر و اسانس هایی که بسیار برای شامه انسان خوشایند هستند انجام می گیرد. این اسانس ها رز، لیمو، اسطوخودوس، نعناء و بسیاری دیگر را شامل می شوند. روغن های اسانسیل می توانند در وان حمام اضافه شوند، یا به وسیله یک ماساژور حرفه ای بر روی بدن ماساژ داده شوند و یا به وسیله دستگاه وارمر(که در آن محفظه ای برای ریختن اسانس در بالای ظرف و جایی برای قرار گرفتن شمع در زیر آن تعبیه شده است، به تدریج که حرارت شمع محفظه حاوی اسانس را گرم می کند بوی این رایحه دلنواز در سراسر اتاق و یا هر محیطی پخش می شود)استفاده شوند. آروماتراپی برای کاهش درد، محافظت از پوست، کاهش استرس و خستگی کاربرد دارد و همچنین می تواند در تحریک انرژی برای تمام بدن مؤثر باشد. روغن های اسانسیل می تواند روی حیطه فرد اثر بگذارند و باعث تغییرات خلقی شوند. وقتی این رایحه استشمام می شود روی مغز و سیستم عصبی اثر می گذارد و این فرایند از طریق تحریک اعصاب بویایی انجام می شود. روغن های اسانسیل در واقع اسانس هایی خوشبو هستند که از گیاهان، پوست درختان، دانه ها، گل ها و میوه ها استخراج می شوند و اثرات درمانی مشخص در درمان و و هم در پیشگیری از بیماری ها علی الخصوص بیماری های روان-تنی دارند. حدود 150نوع روغن اسانسیل داریم. بیشتر این اسانس ها دارای خواص ضد باکتری(آنتی سپتیک)هستند و بعضی از آنها خواص ضد ویروس دارند. گروهی تسکین درد و گروه دیگر ضد التهابند همچنین می توان به اثرات ضد افسردگی، خلط آور، آرامش بخش، بهبود دهنده هضم و خواص ادرارآور گروهی دیگر اشاره کرد. اگر بخواهیم بهترین نتیجه را از آروماتراپی به دست آوریم بهتر است که از مواد کاملاً طبیعی خالص و ماده خام تهیه شوند. اسانس هایی که از مواد مصنوعی ساخته می شوند دارای اثر درمانی نیستند. آروماتراپی جزو شاخه هایی از طب کل نگر است که در سالهای اخیر رشد بسیار سریعی در کشورهای اروپایی و آمریکا داشته و به طور گسترده در منازل، کلینیک ها و بیمارستان های آنها استفاده می شود. کاربرد مهمی که آروماتراپی در تسکین دردهای زایمان و تسکین دردهایی که بعد از شیمی درمانی در افراد مبتلا به سرطان و باز توانی بیماران قلبی ایفا می کند براهل فن پوشیده نیست. در ژاپن مهندسانی که به کار ساخت و ساز مشغولند سیستم های آروما را در داخل ساختمان ها تعبیه می کنند و یکی از کاربردهای آن پمپ کردن اسانس رزماری و لاواندر به داخل سالن انتظار است که مشتریان به خاطر زمان انتظار طولانی خسته و کلافه نشوند. از طرف دیگر، پمپ کردن اسانس لیمو و اکالیپتوس به داخل محوطه کارمندان بانک باعث هوشیاری بیشتر آنها می شود.

تاریخچه آروماتراپی
تاریخچه آروماتراپی به 6000سال قبل برمی گردد. یونانی ها، رومی ها و مصریان باستان همگی از روغن های اسانسیل استفاده می کردند. ایمهوتپ(خدای پزشکی مصر)استفاده این روغن ها را برای استحمام، ماساژ و حتی زمان مومیایی کردن اجساد توصیه می کرده است. در سال 1930شیمی دان فرانسوی به نام Rene Maurica Gatlefosseتوانست با استفاده از روغن لاواندر دستش را که دچار سوختی شده بود-بدون به جای گذاردن اسکار و جای زخم –بهبود بخشد. از آن به بعد او شروع به تحقیق و بررسی بر روی اسانس های مختلف کرد و توانست اثرات مفید آنها را بر روی روح و روان کشف کند. در طی جنگ جهانی دوم یک جراح ارتش فرانسه به نام دکتر جین و النت توانست از این روغن ها به عنوان ضد باکتری استفاده کند. بعدها خانم مارگارت ماری توانست آروماتراپ را به عنوان درمان کل نگر معرفی کند. او شروع به تجویز اسانس به صورت درمان برای تمام بیمارانش کرد.
آروماتراپی زمانی که روی روح و جسم همزمان کار می کند بهترین نتیجه را دارد.
آروما تراپی چگونه عمل می کند؟
روغن های اسانسیل می توانند حس قدرتمند پویایی ما را تحریک کنند. امروزه مشخص شده که حس بویایی نقش بسیار مهمی در زندگی ما بازی می کند.پزشکان براین عقیده اند در بیمارانی که دچار اختلال و یا از دست دادن حس بویایی شده اند، آمار مشکلات روحی، از جمله اضطراب و افسردگی بیشتر است .
ما توانایی درک و تشخیص ده هزار بوی مختلف را داریم. بوهای مختلف ابتدا وارد سی لیاها می شوند (موهای ریزی که مخاط بینی را می پوشانند)و از آن طریق به سیستم لیمبیک(قسمتی از مغز است که مسئول کنترل خلق و خو، احساسات، حافظه و قدرت یادیگری ماست) راه می یابند! پژوهش های اخیر نشان داده اند که بوییدن اسانس لاواندر می تواند امواج آلف در پشت سر را افزایش دهد که این علامت ایجاد آرامش است . اسانس جاسمین (یاسمن)می تواند امواج بتا( β) را در جلوی سرافزایش دهد که باعث هوشیاری می شود . مطالعات علمی همچنین نشان داده است که روغن های اسانسیل شامل مواد شیمیایی هستند که باعث ایجاد اثرات مشخصی در ذهن و جسم می شوند. در جدول زیر می توانید اثرات این مواد شیمیایی را ملاحظه فرمایید.

نام اجزای شیمیایی	خواص اجزای شیمیایی	روغن اسانسیل حاوی این جزء شیمیایی
آلدئید-Aldehydes	ضد التهاب، آرام بخش، ضد درد و ضد ویروس	بوهای شبیه به لیمو مانند روغن لیمو، اکالیپتوس، اسانس پوست مرکبات، رز، نعناء ، درخت چای ، چوب صندل
الکل-Alcohol	ضد باکتری، محرک، انرژی زا، احیا کننده ، ضد ویروس، ادرار آور، (پانکراس ما می تواند32نوع الکل برای تعادل در متابولیسم بدنمان تولید کند)	زنجفیل
فنل-phenoles	کشنده قوی باکتری، تقویت کننده محرک سیستم ایمنی،گرم کننده (البته اگر به مدت طولانی و دوز زیاد مصرف شود می تواند برای کبدسمی باشد)در کرم های لب و قطره های ضد سرفه وجود دارد.	دارچین، میخک، مرزنجوش
کتون-Ketones	ترمیم زخم، خلط آور(ترشح موکوس را راحت تر می کند). تحریک رشد سلول های جدید(در استون استفاده می شود).	کافور، رزماری، اکالیپتوس، مریم گلی، زوفا
ترپن-Terpenes	بسیار محرک ، خواص ضد ویروس، محرک پوست	لیمو، پرتقال، فلفل سیاه، برگاموت،آنجلیکا، جوز هندی
سسکوئی ترپن (Sesquiterpenes	(مایعات را به حرکت در می آورد)ضد التهاب، مسکن ضد ویروس، ضد سرطان ، باکتری کش، و محرک سیستم ایمنی	بابونه آبی
استر(Ester )	ضد قارچ ، مسکن، آرام بخش، از بین برنده اسپاسم، ضد التهاب	بابونه رومی، رلاواندر
لاکتون(از گروه استرهاست) Lactones	خلط آور، ضد التهاب	آرنیکا
اتر( (ethers	متعادل کننده سیستم عصبی، ضد عفونی کننده، محرک اکسپکتورانت(افزایش ترشح)،ضد اسپاسم و ادرار آور	دارچین، جعفری، ریحان، ترخون، میخک

هر روغن اسانسی شامل بیش از 100نوع جزء شیمیایی است که در کنار هم اثرات مهمی در کل بدن می گذارند، به طور کلی هر جزء شیمیایی که در آن ترکیب غالب باشد روغن اسانسیل همان اثر را بیشتر ایفا می کند.
اسانس هایی مثل لیمو و لاواندر به نام«منطبق شونده »یا(adaptogenic)نام دارند، یعنی این اسانس،اسانس ها با مکانیزمی که هنوز شناخته نشده است به طریقی عمل می کنند که بدن نیاز دارد. می توان گفت شاید مکانیزم این طرز عمل اثر روی ذهن و احساسات فرد است .
منبع:نشریه دنیا تغذیه، شماره52
/ع