یک سند منتشر نشده از مشروطه

از جمله مسائلی که از طرف برخی نویسندگان مطرح می گردد، عدم آگاهی لازم و کامل علمای مشروطه خواه نجف از امور و عمق جریان های جاری ایران در عصر مشروطه است .

آنان بر این باورند که چون از نظر جغرافیایی بین ایران و نجف فاصله زیادی بوده، لذا اطلاعات کافی و به موقع در اختیار عالمان دینی و رهبران مذهبی مشروطه قرار نمی گرفت; که همین امر باعث می گردید تا نتوانند مواضعی همه جانبه و متناسب با وضعیت موجود ایران اتخاذ کنند .

برخی از اسناد و مدارک به جای مانده از آن دوران، خط بطلانی بر این مطلب می کشد . نامه ای که پیش روی دارید از جمله مکاتبه هایی است که میان حاج آقا نورالله رهبر آگاه و پرتاثیر مشروطه اصفهان و مرحوم میرزای نائینی یکی از علمای فعال و طراز دوم مشروطه خواه نجف صورت گرفته و به یادگار مانده است .

همان گونه که از محتوای نامه به دست می آید، مرحوم میرزای نائینی ضمن اشاره به برخی از جزئیات وقایع دیگر شهرها از جمله لارستان و تبریز، از حاج آقا نورالله می خواهد تا ایشان مردم را از مسائل مربوط به امور خود و قیام شهرهای دیگر آگاه کند و زمینه را برای قیام همگانی فراهم آورد .

متن نامه میرزای نائینی به حاج آقا نورالله اصفهانی

بسم الله الرحمن الرحیم

بعرض میرساند: البته خبر هیجان خراسان بعرض رسیده، قضایای لارستان و آقا سید عبدالحسین و تهیا بندرات هم البته معروض شده است . دیروز هم تلگراف تبریز از طریق اسلامبول رسید که خوی و مراغه و مرند و ارومیه را ملت تصرف کرده; نمی دانیم در اصفهان به انتظار چه روزی نشسته اند . جریده چهره نمای مصر شرح حالی متعلق به اصفهان نوشته، لفا ارسال شد . لطف فرمائید مردم بخوانند از حال خودشان لااقل با خبر شوند . یکی از احکام سابقه که حضرت حجة الاسلام آقای صدر هم با آقایان حجج - دامت ظلالهم - معیت کرده اند، عکس آن را دیشب گرفتم . لفا ایفاد شد; شاید مردم اصفهان از این اجماع آقایان حجج بتکلیف مسلمانی خود متنبه شوند و با برادران آذربایجان و خراسان و طوالش و غیرها همدست شوند .

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته