(شرحی بر دعای مکارم الاخلاق صحیفه سجادیه)

محکم ترین حصار

خدایا! در این دو روزه دنیایی که روح آسمانی من در اسارت خاک گرفتار آمده و چشم از وصال تو در حجاب تن مانده است، دلم تنها به یاد تو، به ذکر تو و با ایمان به تو آرام می گیرد.

در این تنگنای تلخ فراق و آزمون، تنها ایمان به تو و باور حضور تو آرامم می کند و جانم می بخشد. روح خسته من هر لحظه بیشتر از پیش، عطشناک این زلال گواراست. گویی آرامشی که من بدان می رسم و ایمانی که دل مرا نور می دهد، پله های اول ایمان و آرامش است و می بینم دورترها را که چه آرامشی موج می زند. می بینم بندگان باایمان تو را که چگونه تسلیم محض تواَند و تنها به رضای تو می اندیشند.

خدایا! ای همه امید من! نگاهی از سر مهر بر من ببار و «ایمان مرا به برترین و کامل ترین مرحله ایمان برسان.» و مرا در دریای آرام باور خودت غوطه ور کن، آن گونه که دلم جز تو را نبیند و نخواهد، زبانم جز به نام تو و به رضای تو گشوده نگردد و اعضایم جز به رضای تو و خشنودی تو به عمل درنیایند که ایمان به تو، یعنی عرفان به دل، اقرار به زبان و عمل به اعضا؛ پس یاری ام کن که همه وجودم از باور تو دم زند و همه لحظه هایم از یاد تو پر باشد.

الهی! چنان ایمانت را در دلم ریز که گاهِ خشنودی و سرور، روی در باطل مگذارم و گاهِ خشم، از حق روی مگردانم و گاهِ قدرت، جز به آنچه شایسته است دست مبرم.

ای پروردگار من! ایمان به تو و باور حضور تو و یگانگی تو، حصار امن توست؛ مرا در میان شیاطین درون و بیرون و در کنار فتنه و فریب های دنیای دون، از حصار امن خود بیرون منه و از امنیت و آرامش در پناه تو بودن، محرومم مدار.

رحیما! ناتوان تر از آنم که جز به مدد تو تاب آورم. دستم کوتاه تر از آن است که خود ریسمان نجاتی بیابم. حقیرتر از آنم که در کنار تو خود را بینم. به بزرگی ات، به مهرت، به رحمتت، نور ایمان را در دلم بیفروز و دم به دم بر فروغش بیفزای، تا آنجا که پرنورترین و کامل ترین نور ایمان به تو در دلم روشن گردد.

پیام متن:

1. ایمان به خدا، تنها راه نجات و رسیدن به آرامش و امنیت از لغزش.

2. برای دست یابی به ایمان و گذر از مراحل کامل آن، باید از خدا یاری خواست.

گنج گران بها

در وانفسای روز جزا، در میان پریشانی و اضطراب و هراس روز حساب، بعضی چشم باز می کنند و در نامه عمل شان، کرده هایی نیک می یابند که در دنیا هرگز توفیق انجامش را نداشته اند؛ از صدقه و احسان و بخشش تا حج و روزه و جهاد. بعضی چشم باز می کنند و نامه عمل را تهی می بینند از بسیاری از کرده های نیک که در دنیا بدان مباهات کرده اند، فخر فروخته اند و امید بسته اند. عدل و حکمت خدا برتر از آن است که به کسی به قدر خردلی ظلم شود.

نامه روز جزا، راستگوترین آیینه عمل است. در محضر عدل الهی، نه حساب ظاهر و کردار ظاهری، که حساب باطن و نیت و انگیزه عمل به میان می آید، حساب آنچه در دل گذشته است. آنها که در دنیا دل به رضای خدا سپرده اند و با تمام نیازمندی شان به نیاز دیگران هم اندیشیده اند، پاداش پاکدلی شان را می گیرند و آنان که به عطا و بخشش شان در پی تحسین خلق و فخرفروشی بوده اند نیز به کیفر خودپرستی و تاریک دلی شان گرفتار می شوند.

خدایا! حکمت تو، عدل تو و علم تو بی پایان است. این دل من و این درون من، به تو می سپارمش از شر همه کوته فکری ها و تنگ نظری ها و انگیزه های نفسانی و شیطانی.

الهی! نیت درون من، اساس و پایه کرده های من است. مگذار که این عمل اندکم به نیتی ناشایست از رضای تو دور ماند. مگذار که نامه عملم به نیت های خودخواهانه و دنیاپرستانه از عمل نیک تهی ماند.

عزیزا! دلم را آرزومند ماندن در گرداب عصیان مکن تا سزاوار خشم ابدی تو نباشم. هر لحظه عشق به اطاعت و عبادتت را در دلم افزون کن تا شایسته پاداش ابدی تو باشم.

ای مهربان! تهی دستی ام را و انبان خالی از عمل نیکم را به برترین سرمایه ها و گران بهاترین گنج ها که همانا نیت نیک است، رونق ده. دلم را از خواسته های الهی و انگیزه های آسمانی سرشار کن تا توفیق تو رفیق راهم گردد که توفیق تو به قدر نیت خیر من مقدر است.

رحیما! به لطفت، «نیت های مرا کمال و برتری ده و در دلم کامل ترین و برترین نیت ها را جاری کن».

پیام متن:

1. آنچه مایه ارزش عمل و نجات آدمی است، انگیزه ای است که سبب انجام عمل می شود.

2. خداوند در دنیا به قدر نیت آدمی او را یاری می دهد و در آخرت به همان اندازه پاداش می دهد.

عمل نیک، پلکان سعادت

«خداوند مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما عملش نیکوتر است».

آمده ایم تا آزموده شویم و «عمل» محک آزمون ماست. دو روزی مهلت گرفته ایم تا کوله باری از گوهر عمل فراهم آوریم تا نشان ارادتمان باشد و گواه عشقمان به معبود، و روزی همه محک زده می شویم و از تک تک لحظه ها و نعمت ها پرسیده خواهیم شد که با آنها چه کرده ایم و چرا کرده ایم؟

خیالِ باطلی است که بی هیچ ارادتی، امید سعادت بداری:

حافظ

زیان کرده ای اگر از آن گروه مردمی باشی که به امید سرافرازی آخرتند، بی آنکه دنیایشان را به کرداری نیک بها داده باشند. و هر کس خود به خوبی می داند که چه در کوله بار عملش اندوخته است.

عمل، آیینه دل است. دل اگر با او باشد، دست و پا و چشم و زبان، جز به راه رضایت او نمی گردد.

به فرموده مولا علی علیه السلام دین سرمایه است و عمل آیینه وجود این سرمایه. گنجینه دل اگر از سرمایه تهی باشد، مایه زیان است و دست و پا و چشم و زبان اگر این سرمایه را به کار نگیرد و به عمل درنیاورد و ریسمان صعودش نسازد، باز هم مایه زیان است و خسران ابدی که اینها ابزار عملند و عمل نیک و خالص، پلکان سعادت.

سودای خشنودی او اگر در سر باشد و هوای رضایت او در دل، لحظه ای را در ارادت کوتاهی نتوان کرد و دمی خشم او را تاب نتوان آورد.

من چه خواهم ساخت اگر روز عمل پایان گیرد و گاهِ حساب رسد و نامه ام تهی باشد از عملی که مایه روسفیدی ام گردد و از کرداری که شاهد ارادتم باشد.

ای عزیز مهربان! من جز به یاری تو قدمی نتوانم برداشت و جز به مدد تو، گوهری از عمل نیک نتوانم اندوخت. مگر تو یاری ام کنی و دلم را پر کنی از عشق خود و بدان عشق، شور و انگیزه و نیت نیک در من برانگیزانی و بدان نیت و انگیزه پاک، به کردار نیکم واداری.

خدایا! تو آنان را که در راه خشنودی تو کردار و عمل نیکوتر کنند، بیشتر دوست می داری.

این بنده حقیر تو، آرزومند مهر و دوستی توست.

لطیفا! همه وجودِ من از آنِ توست و در دستِ قدرت تو، ناتوانم و درمانده و تهی دست.

پس ای مهربان ترین! به همه نیازمندی من و به همه بی نیازی ات سوگند، «ایمان و یقینم را برتری ده، نیاتم را به برترین نیات بدل کن و عملم را به نیکوترین و بهترین اعمال رسان».

پیام متن:

1. خداوند از ما عمل نیک می خواهد.

2. در انجام اعمال شایسته باید از خداوند کمک خواست.