ترک بعضی عادات بد،...(۱)

اثر ورزش

اثر ورزش در ترک عادات زیان آور بسیار درخشان است. جایزه ای که انسان از ورزش انتظار دارد در عرض 60 دقیقه نصیب وی می شود. لازم نیست که انسان درمسابقه «دو» شرکت کند و یا به قله دماوند صعود نماید تا جایزه دریافت کند،بلکه همانقدر که وی به طور متعادل و متناسب ورزش نماید، جایزه خود را دریافت خواهد کرد و آن ارزشمندترین جایزه، یعنی تندرستی است. تندرستی جسم و روان. وقتی که دستگاه ناتوان شده قلب وعروق توان خود را در اثر ورزش باز می یابد و یا بدن متعادل و متناسب می شود، این خود بهترین پاداشی است که از ورزش به دست می آوریم.

این بهبود وضع بدن و مزاج تقریبا به همان زودی آغاز می گردد که انسان به ورزش اقدام کند.

گروهی دیگر از پژوهشگران دریافته اند که نیم ساعت پس از ورزش نسبتا شدید، فشارخون به مقدار زیاد، کم می شود. بیست مرد که نصف آنان فشار خون بالا داشتند و نصف دیگر دارای فشار خون عادی بودند، مدت 50دقیقه دویدند. منتهی پس از هر دو دقیقه مدت کمی استراحت کردند و سپس مدت نیم ساعت، به طور آرام، روی صندلی نشتسند. دراین مدت فشار خون آنان اندازه گیری شد. فشار خون بزرگ «سیستولیک » همه آنان پائین تر از فشار خون پیش از ورزش بود. فشار خون افراد سالم 22درصد و افراددارای فشار خون بالا 25 درصد پائین آمد.

بعضی آزمایش های دیگر نشان می دهند که پائین آمدن فشار خون حتی در ورزش های کوتاه مدت نیز 4 تا 10 ساعت ادامه می یابد. بنابراین کار و حرکت مرتب ومنظم فشارخون را برای مدت طولانی در حالت عادی و متعال نگاه می دارد. هرچه فشار خون به مدت طولانی در حد متعارف نگاه داشته شود، بدن از آن بیشتر بهره مند شده وتندرستی بیشترتامین خواهد شد. در یک آزمایش دیگر، از افراد سالمند هفته ای سه روز و هر روزیک ساعت ورزش نمودند. بعضی از آنان در همه عمر فعال بودند وبرخی دیگر پس ازدوران جوانی اساسا ورزش نکرده بودند.

شش هفته پس از آغاز به ورزش تغییرات عمده ای در آنان ایجاد شد و نتیجه مهم این بو دکه فشار خون آنان پائین آمد، مقدار چربی خون آنان کم شد، ظرفیت جذب اکسیژن آنان افزایش یافت و قدرت بازوانشان زیاد شد، فعالیت الکتریکی ماهیچه ها که نشانه ای از تنش عصبی است، کاهش یافت. در عرض چند هفته، با کمال شگفتی، سودهای دیگری که انتظار نمی رفت ظاهر شدند مثلا کمردرد و یبوست کم شد و یا کاملا از بین رفت و این افراد احساس نیروی بیشتری نمودند. وضع مزاجی بیشتر این داوطلبان، درعرض 18 تا 42 هفته شروع به بهبود نمود و بالاخره به حد سلامت رسید.

ورزش در کنترل «کلسترل » نیز اثر بسیار نیکو دارد. کلسترل در بدن بر دو نوع است: یکی چربی خوب با چگالی زیاد « » که از خطر حمله قلبی می کاهد و دیگری چربی زیان آور با چگالی کم ‹ LDL » که خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. ورزش درهر دوی این کلسترل موثر است یعنی این که نوع سودمند را زیاد و نوع زیان آور راکم می کند. این اثر مربوط به مدت و شدت ورزش است که تا آثار مطلوب آن روی کلسترل ظاهر شود. در این مورد عوامل گوناگون من جمله سطح کلسترل خون در آغاز ورزش وساختمان بدن انسان موثر هستند به طور کلی مدت هشت هفته ورزش ملایم، به طورشگفت آور، باعث کاهش کلسترل خون می شود.

در یک پژوهش در دانشگاه «پنسیلوانیا» عده ای از بانوان را تحت آزمایش قراردادند و مشاهده نمودند که در عرض 8 هفته 35درصد کل کلسترل خون آنان کم شد و درعوض در بانوان میانسال کلسترل خوب (HDL) بالا رفت. این به خوبی نشان می دهد که ورزش تا چه اندازه در تنظیم کلسترل خون و در نتیجه در جلوگیری از حمله های قلبی موثر است. تعداد این بانوان 36 نفر و کلا کسانی بودند که به ورزش علاقه ای نداشتند.

9نفر از آنان لاغر، 4نفر دچار بیماری قند و بقیه چاق بودند. همه آنان، به طورشگفت آور، و یکسان از ورزش سود بردند و کلسترل خونشان به طور چشم گیر کاهش یافت.

آنانی که 35 تا 60 سال سن داشتند هر هفته چهار روز و هر روز 50 دقیقه ورزش کردند. ورزش آنان عبارت بود از دویدن آرام، راه رفتن و حرکات ورزشی در هوای آزاد مانند شنا و غیره.

در این مدت علاوه بر این که کلسترل خونشان کم شد، خطر حمله قلبی نیز برطرف گردید. از لحاظ بدنی و نیروی جسمانی پیشرفت بسیار نمودند.

مسلما در جوان ترها، ورزش و حرکات بدنی اثر نیکوتر دارد.

همانگونه که ورزش اثر خوب بر کلسترل دارد در مقابل رژیم غذائی پرچرب به ویژه چربیهای اشباع شده، چه حیوانی و چه نباتی، می تواند به همان میزان و بلکه بیشتراثر بد و ناگوار بر مقدار کلسترل خون داشته باشد.

ترک سیگار

یکی از عادات بسیار زیان آور کشیدن سیگار (به طور کلی دخانیات) است که ما در هر فرصت مناسب اثرات زیان آور و بلکه مرگبار آن را در این مجله و نیزمجامع علمی یادآوری کردایم. اثر زیان آور دود سیگار بر دستگا قلب و عروق، دستگاگوارش و دستگا ادراری امری است ثابت شده. به علاوه دود سیگار ارتباط کاملی بابروز انواع سرطانها به ویژه سرطان ریه دارد. اگر کسی بخواهد، حتما هم می خواهدتا تندرستی وی به خطر نیفتد، باید این عادت دشمن سلامتی را ترک کند و این خواستن باید تواءم با اراده قوی و تصمیم قطعی باشد در این صورت بلافاصله پس از ترک این عادت جایزه اراده قوی خود را خواهد گرفت چه بدن انسان به سرعت به این ترک عادت پاسخ مثبت می دهد و علائمی که در اثر دود دخانیات ایجاد شده اند، به تدریج و برخی از آنها به سرعت از بین می روند.

البته این امر بسته به این است که طول مدت اعتیاد به دخانیات چه قدر و میزان مصرف آن در چه حد باشد. هر چه مدت و شدت سیگار کشیدن زیادتر باشد، محو آثارنامطلوب آن نیز مدت زیادی طول خواهد کشید. اما به هر حال برگشت به وضع عادی، پس از ترک سیگار، طولانی نخواهد بود. ضربانات قلب کم خواهند شد. فشار خون پائین خواهد آمد. این آثار مطلوب حتی در عرض 9 ساعت پس از ترک سیگار ظاهر خواهند شد وپس از چند روز حس بویائی و چشائی به حال نخست برخواهد گشت. ناگفته نماند سیگاراثر بس زیان بخش بر حس چشائی و بویائی دارد. با برگشت این حس ها به حال طبیعی نیرو، احساس خوشحالی و شادابی نیز افزایش خواهد یافت و حتی مخاط حبابچه های ریه،نای و نایچه هائی که چند روز پس از آغاز به سیگار کشیدن، به تدریج دچار خرابی وضایعه شده بودند، شروع به بهبود می کنند. به طوری که این بهبودی در ظرف چند هفته قابل توجه است. در عرض دو هفته مقدار کلسترل خوب HDL به حال طبیعی بر می گردد.

مطالعه ای که در کشور «سوئد» انجام گرفته است، نشان می دهد ده نفر مرد که سیگار را ترک کردند، مقدار کلسترل خوب آنان در عرض دو هفته 29درصد افزایش یافت.

مطالعات دیگر هم نشان داده اند که در مدت 3 تا 6 هفته عملکرد دستگاه قلبی و ریوی به طور قابل ملاحظه ای متعادل می شود.

دود سیگار به ویژه نیکوتین آن اثر بسیار زیان آور بر دستگاه عروق خونی دارند وباعث انقباض عروق به ویژه سرخرگهای موئین می شوند و در نتیجه جریان خون درانتهای اندامها بسیار ضعیف می گردد. دست ها، به ویژه پاها خصوصا در هوای سرد به سرعت کرخت و حتی کبود «سیانوزه » می شوند اما چند هفته پس از ترک سیگار این عوارض نیز برطرف می شوند و در دست و پا گرمی طبیعی احساس می گردد که این امرنتیجه بهبود جریان خون در اندامهاست.

شگفت آور این که ترک سیگار در باروری مردان نیز موثر است. این بهبود در عرض یک ماه مشاهده می شود ظرفیت ریه ها نیز در ظرف شش ماه پس از ترک سیگار بهبود می یابد.

به طوری که ذکر شد، سیگار اثر نامطلوب بر عروق قلب و مغز دارد و در نتیجه حمله های قلبی و سکته های مغزی در سیگاریها بیش از سایر افراد است.

(فراموش نشود که در این مقاله سیگار نماینده تمام اقسام دخانیات است از قبیل غلیان، چپق، پیپ، جویدن توتون و غیره) اما پس از ترک سیگار این نابرابری از بین می رود. سکته های مغزی، حمله قلبی و عوارض عروقی تقریبا به اندازه غیر سیگاریهامی گردد.

بنابر پژوهش های گسترده در اروپا و آمریکا، این امر به ثبوت رسیده است که عوارض نامطلوب سیگار بر قلب پس از ترک سیگار از بین می روند بنابراین سیگاریهانباید ناامید گشته و ناراحتیهای قلبی و عروقی خود را غیر قابل درمان بدانندبلکه باید مطمئن باشند که پس از ترک سیگار وضع قلبی و مزاجی شان بهبود کلی خواهدیافت و به احتمال قریب به یقین به حالت نخست بر خواهد گشت. آمار نشان می دهدکسانی که سیگار را ترک می کنند، صرفنظر از مدت و شدت اعتیاد، خیلی کمتر ازافرادی که هنوز به کشیدن سیگار ادامه می دهند، دچار سکته های قلبی و مغزی و دیگرعوارض می گردند.

پی نوشت:

1 - American Journal of Medicine. Sep,1992.