بعضی کودکان و نوجوانان علاقه فراوانی به نگهداری حیوانات خانگی از خود نشان می دهند و به صورت مدام تقاضا دارند والدین حیوان مورد علاقه شان را تهیه کنند و گاهی مقاومت والدین و برخورد سختگیرانه نسبت به این امر اثرات نامطلوبی دارد و پافشاری کودک، لجبازی و برخوردهای پرخاشگرانه او جهت رسیدن به خواسته اش، شدت می یابد و حل مسأله ای خیلی ساده تبدیل به تنشی بزرگ در خانه می شود، که در این طور مواقع، والدین باید با صبوری و آرامش تلاش کنند با فرزنداشان به تفاهم برسند و در صورتی که می توانند ، پاسخگوی درخواست آنها باشند و در غیر این صورت فرزندشان را قانع کنند که پذیرش مسؤولیت یک موجود زنده سخت و طاقت فرسا است و در کنار تمام لذت هایش مسؤولیت سنگینی نیز به همراه دارد.
ریشه یابی انگیزه واقعی نگهداری حیوان توسط کودک، کمک بزرگی به والدین است تا بهتر بتوانند با فرزندشان به توافق برسند و با آگاهی از علت اصلی توجه کودک به حیوانات خاص، روش مناسبت تری برای کنار آمدن پیدا کرده و از بروز تنش و بحث های بیهوده که منجر به جدال می شود پیشگیری کنند.
اصرار کودکان به داشتن حیوان خانگی دلایل متفاوتی دارد.از جمله اینکه:
1-بعضی کودکان و نوجوانان واقعاً عاشق حیوانات هستند و از نگهداری آنها احساس لذت کرده و از اینکه مسؤولیتی به آنها واگذار شود احساس رضایت می کنند.
2-گاهی نگهداری حیوان خانگی برای پر کردن تنهایی است و کودک به دنبال موجودی می گردد تا تنهایی خود را با آن پر کند مخصوصاً در قرن حاضر که اکثر کودکان زمان طولانی را در تنهایی سپری می کنند و والدین به اجبار برای تأمین معاش ساعت ها در بیرون از منزل هستند.بعضی کودکان عشق و محبتی را که خود خواهان آن هستند نثار موجودی دیگر می کنند.
3-گاهی بهانه داشتن یک حیوان خانگی، نتیجه حسادت یا تقلید از کودکان دیگر است.که به طور معمول در این مواقع علاقه کودک زودگذر و سطحی است و بعد از مدتی رفع می شود.
نگهداری از حیوانات در منزل مستلزم رعایت اصولی است که نیاز به بررسی های فراوان دارد.یکی از مسائلی که بیشتر والدین را از انجام خواسته فرزندشان منصرف می کند،جنبه بهداشتی قضیه است.ترس اغلب والدین این است که با ورود یک حیوان به منزل،فرزندشان درمعرض بیماری های مختلف قرار بگیرد و البته، حق هم با آنهاست و نگهداری حیوانات در خانه مشکلاتی به وجود می آورد، همانند:
-ایجاد حساسیت و مشکلات تنفسی و پوستی برای کودکان.
-حیوانات خانگی ممکن است دچار اکنه بوده، یا بیماری های دیگری داشته باشند که بین انسان و حیوان مشترک است.
-بعضی حیوانات موجب انتشار عفونت ها و انگل ها به انسان می شوند.به عنوان مثال مدفوع گربه و سگ ممکن است بیماری توکسوپلاسما ایجاد کنند که این بیماری حتی ممکن است منجر به کوری شود و مخصوصاً ابتلای زنان باردار به آن، بسیار خطرناک است.
برای جلوگیری از انتقال بیماری ها توسط حیوانات، رعایت نکاتی ضروری است:
-باید به کودک آموزش داد پس از هر بار تماس با حیوان، دستهایش را با صابون بشوید و در صورت در آغوش گرفتن حیوان، حتماً لباس هایش را عوض کند.
-محل دفع حیوان را باید با سرپوشی پوشاند تا آلودگی انتقال پیدا نکنند.
-هیچگاه کودک و حیوان نباید تنها بمانند.
-والدینی که کودکان زیر پنج سال دارند باید در مورد نگهداری حیوان خانگی توسط فرزند بزرگترشان حساس تر باشند، زیرا کودکان در سن پایین، اغلب هر چه را در معرض دیدشان باشد به دهان می برند.
-حتماً باید محل مخصوصی در خانه برای نگهداری حیوان در نظر گرفته شود و محل زندگی حیوان با اعضای خانواده مشترک نباشد.
-کودک در سنین پایین نحوه صحیح برخورد با حیوان را نمی داند و ممکن است حیوان را آزار دهد که منجر به عکس العمل تهاجمی از طرف حیوان شود.
-هر چند ماه یک بار باید حیوان را نزد دامپزشک برد و برای پیشگیری از بیماری ها از آمپول های ضد انگل و داروهای تجویز شده استفاده کرد.با تمام این اوصاف نگهداری حیوانات خانگی می تواند تجربیات آموزنده و بسیار ارزشمندی در اختیار کودکان بگذارد.از جمله ایجاد حس مسؤولیت پذیری، احترام به طبیعت و دیگر موجودات زنده.یکی دیگر از ابعاد این امر،تأثیر روحی و روانی نگهداری حیوانات بر روی کودکان و نوجوانان است.روانشناسان معتقدند نگهداری حیوانات موجب می شود کودک یا نوجوان روابط اجتماعی بیشتری داشته باشد، که همین امر سطح سلامتی فرد را افزایش می دهد.همچنین از حیوانات می توان برای بهبود شرایط روحی کودکان و نوجوانانی که در معرض طرد یا گوشه گیری اجتماعی هستند، استفاده کرد.ارتباط و وابستگی روحی که میان حیوان و کودک ایجاد می شود می تواند تا حد روابط بین انسانی(همانند رابطه خواهر و برادر یا دو دوست صمیمی)مستحکم و عمیق شود.به همین ترتیب می تواند فواید روحی و روانی مشابه آن را هم داشته باشد.از دست دادن ومرگ حیوان گاهی با عوارض روحی شدید همراه می شود که شباهت زیادی به داغ دیدگی دارد.ممکن است کودک یا نوجوان به هیچ عنوان تحمل و ظرفیت بیماری یا مرگ حیوانش را نداشته باشد.به دنبال بروز چنین مشکلاتی با عوارض و پیامدهای ناخوشایند روحی و روانی که غیر قابل جبران هستند گاهی زندگی فرد تحت تأثیر قرار می گیرد.مسأله غیر قابل انکار اینکه حیوانات می توانند به ایجاد رشد اعتماد به نفس و عزت نفس به کودکان کمک کنند و از جنبه های مختلف در رشد احساسی کودک تأثیر مثبتی داشته باشند.به عنوان مثال:کودکان در تماس با حیوان خانگی، در جریان موضوات مهمی همچون تولید مثل، تولد، مرگ و ...قرار می گیرند.
منبع:نشریه خانواده، شماره 394