داروخانه ی طبیعت

تنوع گیاهان دارویی در طبیعت به حدی است که دسته بندی علمی آنها را به کاری مهم و در عین حال دشوار بدل می کند. یکی از روش های طبقه بندی گیاهان دارویی بر اساس خواص آنهاست که به طور اختصار به آن اشاره می کنیم:

1. گیاهان مقوی

این گیاهان در شرایط خاصی برای تقویت بیمار تجویز می شود که عمدتاً می توان به دوران نقاهت پس از بیماری حاد اشاره کرد.
برخی از این گیاهان حاوی انوع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات قندی هستند که در تأمین انرژی مورد نیاز بدن متعاقب بیماری و برقراری تعادل در عملکرد اندام ها نقش عمده ای دارند.

2. گیاهان مدر

مقدار آب موجود در بافت ها تحت تأثیر عوامل گوناگون دچار تغییر می شود. مثال واضح در این زمینه اختلال عملکرد قلب، ریه و کلیه ها است. علاوه بر این مواردی مثل عادت ماهیانه در خانم ها، تجمع مایعات و ادم را به همراه دارد.
یکی از مؤثرترین راه های تعدیل آب موجود در فضای بین سلولی و بافت های مختلف بدن استفاده از گیاهان مدر است که موجب تسکین عوارض ناشی از این بیماری ها می شود.

3.گیاهان مسهل و ملین

این گروه از گیاهان برای رفع یبوست و تسهیل دفع سموم به کار گرفته می شود. گیاهان مسهل از طریق مختلف موجب برطرف شدن یبوست می شوند. برخی از این گیاهان نظیر ریشه ریوند از طرق افزایش ترشح صفرا و تحریک حرکات دودی روده این کار را انجام می دهند و بعضی دیگر مثل ریشه شیرین بیان و روغن زیتون با تحریک جداره ی روده موجب برطرف شدن یبوست می شوند. درباره ی سایر گروههای گیاهان دارویی باید به آرام بخش ها، گیاهان عرق آور جهت سرماخوردگی و تب ها و گیاهان مهوع و قی آور برای تخلیله سریع محتویات معده اشاره کرد که همگی با مشورت و تحت نظر پزشک تجویز و استفاده می شوند.

ترکیبات مهم گیاهان دارویی

هر ماده که در گیاهی پیدا می شود دارای نقش خاصی در گیاه می باشد. ماده می تواند در ساختمان گیاه برای انجام اعمال حیاتی به کار رفته باشد یا اینکه می تواند در ساختار خواص فیزیکی و شیمیایی گیاه نقش داشته باشد.

روغن های عطری:

مواد عطری درمان بخش، تمیزکننده، ضدعفونی کننده، محرک اشتها، هضم کننده غذا، ضد درد، ضد نفخ معده و روده و ضداسپاسم عضلانی می باشند.

آلکالوئیدها:

انواع مواد مخدر از جمله مرفین، کدئین و کوکائین در شمار آلکالوئیدها هستند. هر کدام از این مواد نقش مخصوص و معین در درمان بیماری ها دارند.

مواد پروتئینی:

مواد پروتئینی از ترکیب اسیدهای آمینه ایجاد شده اند. نصف اسیدهای آمینه را انسان قادر به سنتز آنها نیست و باید توسط تغذیه گیاهی و جانوری وارد بدن شوند.

مواد تلخ مزه:

بسیاری از گیاهان دارای مزه ای تلخ هستند مانند کاسنی که خواص دارویی و درمانی دارد. مواد تلخ مزه غیر سمی محرک اشتها بوده و تحریک کننده بسیاری از اندام ها برای فعالیت بیشتر مانند کبد و کیسه صفرا هستند.

فلاونوئیدها:

فلاونوئیدها مواد مؤثری هستند که عمدتاً در گیاهان عالی یافت می شوند. این مواد انواع سموم در بدن را خنثی می کنند.

تانن ها:

خاصیت ضد درد دارند؛ لثه ها و پوست دهان را محکم و تمیز می کنند؛ اثر مثبت روی جداره ی معده و روده ها دارند.

مواد لعاب دار:

وظیفه این مواد این است که مایعات را به این مواد متصل می کنند. این مواد موجب کاهش کلسترول خون می شوند. گیاهان پنیرک، ختمی و بارهنگ سرشار از مواد لعاب دار هستند.
از دیگر مواد موجود در گیاهان دارویی می توان به ویتامین ها، اسیدهای گیاهی و قندها اشاره کرد.
منبع مقاله: صافی، محمدرضا؛ سمیعی، محمد؛ حبیب الهی، حامد؛ (1391)، آشنایی با عرقیات گیاهی، قم، انتشارات ابتکار دانش، چاپ هفتم.