گفتگو با دکتر شیرین نیرومنش استاد دانشگاه ومتخصص زنان و زایمان
تا پایان ماه هشتم بارداری، کمتر مادری است که به لحظه زایمان فکر کند اما هرچه به پایان بارداری نزدیک‌تر می‌شود، دغدغه‌اش درباره نوع زایمانش بیشتر می‌شود. بسیاری از خانم‌ها از زایمان نگرانی و وحشت دارند و ترس از دردهای زایمانی و شنیدن برخی خاطرات این و آن، دلهره‌شان را دوچندان می‌کند. همه دنبال روشی می‌گردند که بهتر بتوانند این درد را تحمل کنند. حتما از شیوه‌های جدید کاهش درد زایمان طبیعی زیاد شنیده‌اید و در انتخاب آنها شک دارید. با ما همراه شوید تا از زبان دکتر نیرومنش، متخصص زنان و زایمان و فوق‌تخصص پریناتولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، پاسخ سوالات‌تان را در این خصوص بشنوید.
خانم دکتر! اخیرا در مورد شیوه‌های جدید کاهش درد زایمان طبیعی زیاد می‌شنویم. لطفا درباره آنها کمی برایمان توضیح بدهید.
از قدیم می‌گفتند که درد زایمان سخت‌ترین و شدیدترین دردی است که بشر تجربه کرده است. از ابتدای خلقت و از زمانی که بشر توانست روش‌هایی را برای کاهش درد پیدا کند به دنبال راه‌هایی بود که بتواند این درد را هم کاهش دهد. هم‌اکنون روشی که در بیشتر بیمارستانها مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از برخی داروهای تزریقی است. وقتی دهانه رحم حدود 4 یا 5 سانتی‌متر باز می‌شود، از ترکیباتی مانند پتدین و مورفین و ترکیبات مخدر و آرامبخشی نظیر پرومتازین همراه با آمپول‌های دیگر برای کاهش درد زایمان استفاده می‌کنند. این روش، روشی بسیار رایج است که هم‌اکنون در اکثر بیمارستانها استفاده می‌شود. روش دیگر، استفاده از بی‌حسی اپیدورال است. بسیاری از مادران از این روش راضی هستند.
خطری ندارد؟
این روش در مراحل آخر نیازمند حضور پرسنل باتجربه و تکنسین بیهوشی و کنترل منظم توسط متخصص بیهوشی و شروع کار دقیق است. در این روش باید متخصص بیهوشی که تجربه خوبی داشته باشد، کاتتر را جاگذاری کند. زمان زایمان، مادر باید تحت مراقبت دقیق متخصص یا تکنسین باشد و مراقبت خاصی لازم است. در افرادی که برایشان از این روش استفاده می‌شود، هنگام خروج جنین ممکن است نیاز به دستگاه‌های خاصی به نام فورسپس برای خروج جنین باشد و تنها مدت خروج جنین طولانی‌تر می‌شود.
آیا با روش‌های هیپنوتیزم و زایمان در آب می‌شود درد زایمان را کم کرد؟
درباره زایمان در آب، تبلیغات زیادی شده اما عملا مراکز بسیار محدودی، این کار را انجام می‌دهند و چند جا هم اقدام به انجام این زایمان کرده‌اند اما ادامه‌اش به وقفه افتاده است. واقعیت این است که قرار گرفتن در وان آب موجب می‌شود مادر کمی آرامش پیدا کند و درد کمی کاهش یابد. اما مراقبت‌هایی که مادر نیازمند آن است، سخت‌تر می‌شود و از طرف دیگر، کنترل قلب جنین مشکل‌تر خواهد شد. مصرف آب خیلی بالا می‌رود و وانی که باید تهیه شود، قیمت زیادی دارد. همچنین در کنترل مراحل زایمان مشکلاتی پیش می‌آید و می‌توان گفت که با شرایط کشور ما همخوانی ندارد. اگر چه صحبت‌های زیادی در مورد آن شده اما عملا مورد استقبال قرار نگرفته است. روش هیپنوتیزم واقعا موثر است اما برای کاهش درد زایمان با این روش لازم است که زن باردار از حدود 5 ماهگی شناسایی شود و در کلاس آموزشی شرکت کند و با مربی‌ای که با او هیپنوتیزم کار می‌کند، مدام ارتباط داشته باشد؛ در جلسات متعدد قبل از شروع زایمان شرکت کند و همراه با مربی شیوه‌های کنترل درد را تمرین کند. در زمان زایمان هم آن فرد باید حضور داشته باشد. هم‌اکنون این روش زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد اما فیلم‌هایی وجود دارد که با دیدن آنها و انجام برخی تمرینات، درد زایمان کمتر خواهد شد.
باورهایی در میان برخی خانم‌ها وجود دارد؛ مثل اینکه بی‌حسی از کمر ممکن است سبب فلج شود. آیا این باورها مبنای علمی دارد؟
در رابطه با بی‌حسی از کمر باید گفت که شاید در سال‌های قبل، عوارضی مانند سردرد و کمردرد، زنان را آزار می‌داد اما این روش در حال حاضر برای سزارین هم انجام می‌شود و روش خوب و کم‌عارضه‌ای است. سوزن‌هایی که برای این کار استفاده می‌شود، بسیار نازک و ظریف هستند و عارضه سردرد و کمردردش خیلی کم است و هیچ موردی از فلج گزارش نشده است. مشکل اساسی در استفاده کمتر از این روش، کم بودن تکنسین بیهوشی و تعرفه بیمه است که اگر آنها اصلاح شوند روش بسیار خوبی است. این روش در اکثر کشورها استفاده می‌شود و اکثر خانم‌ها هم از آن راضی هستند. هزینه و تعرفه ناعادلانه و زمان‌بر بودن آن برای کنترل و مراقبت از بیمار توسط پزشک از جمله معایب این روش است. البته در برخی بیمارستان‌های خصوصی که این تعرفه مناسب‌تر است، بیماران راضی‌ترند.
باور دیگری هم هست مبنی بر اینکه خانم‌های قدبلند زایمان طبیعی بهتری دارند. آیا این باور، صحیح است؟
اصولا خانم‌های قدبلند لگن مناسب‌تری برای زایمان دارند و خطر اینکه تنگی لگن مانع پیشرفت زایمانشان شود، کمتر خواهد بود. تنگی لگن در خانم‌های قدکوتاه شایع‌تر است. کلا همه خانم‌هایی که طی بارداری ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی دارند، زایمانشان راحت است.
شما خودتان چه پیشنهادی دارید؟ منظورم این است که چه روشی را برای کاهش درد زایمان توصیه می‌کنید؟
امروزه روی زایمان فیزیولوژیک بیشتر تاکید می‌شود. در این زایمان از هیچ دارویی استفاده نمی‌شود. هم‌اکنون تمام دنیا بیشتر روی زایمان‌هایی تاکید دارند که کاملا طبیعی و خودبه‌خود باشد و هیچ دخالتی در آن صورت نگیرد. این نوع زایمان، تنها نیازمند برخی آموزش‌هاست که باید از ماه‌های 5 و 6 بارداری آغاز شود. خانم باردار همراه مادر یا شوهر یا خواهر در این کلاس‌ها شرکت می‌کند. دیده شده که ناشناخته‌بودن پدیده زایمان و اطلاع نداشتن از مراحل آن باعث افزایش اضطراب و درد می‌شود. در این کلاس‌ها روش‌های زایمان و رشد جنین و مراحل رشد جنین و خروج آن آموزش داده می‌شود و مادر باردار از کلیه مراحل اطلاع پیدا می‌کند. روش‌های آرام‌سازی و ریلکسیشن به او آموزش داده می‌شود و به او کمک می‌شود تا در زمان زایمان اضطراب کمتری داشته باشد و دردهای زایمانی را راحت‌تر تحمل کند؛ به‌خصوص اگر شرایطی فراهم شود که مادر باردار کاملا از خانواده جدا نشود و در اتاق زایمان تنها نباشد.
خانم‌های باردار کجا و چگونه می‌توانند به این آموزش‌ها دسترسی پیدا کنند؟
در برخی از بیمارستانها که در آنها بخش آموزش زایمان وجود دارد، در کلاس‌های مخصوصی که توسط برخی پزشکان یا ماماها برگزار می‌شود، شیوه انجام زایمان فیزیولوژیک را آموزش می‌دهند و بسیاری از پزشکان و متخصصان زنان نیز از آنها مطلع هستند. مادر باردار می‌تواند برای آگاهی از این کلاس‌ها از پزشک خود راهنمایی بخواهد. اما خارج از بیمارستانها هم در مراکز بهداشتی این کلاس‌ها توسط ماماها برگزار می‌شود. البته لازم است که خانم‌های باردار از حدود 5 ماهگی در این کلاس‌ها شرکت کنند.
بهترین کاری که در هفته‌های آخر بارداری می‌توان انجام داد، چیست؟
خانم‌هایی که منعی از نظر بارداری ندارند و بارداری طبیعی را طی می‌کنند، در هفته‌های آخر بهتر است از استخر استفاده کنند؛ در آب راه بروند و ورزش‌های سبک انجام دهند تا زایمان راحت‌تری داشته باشند. تجربه چند مرکز نشان داده که حتی دوش گرفتن در زمانی که خانم در اتاق زایمان است و دردهای زایمانی را تحمل می‌کند، اگر با کنترل شرایط باشد، موجب کاهش استرس و اضطراب می‌شود و پیشرفت زایمان را بهتر می‌کند و درد را کاهش می‌دهد؛ چون آب به انسان آرامش می‌دهد و استرس را کم می‌کند.
منبع:www.salamat.com