نهی و مذمت دیگری که شامل معتادها هم می شود، آیات نهی از اسراف و تبذیر است، همچون:
الف. «وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذیراً * إِنَّ الْمُبَذِّرینَ کانُوا إِخْوانَ الشَّیاطینِ»؛ «هرگز تبذیر مکن؛ چرا که تبذیرکنندگان برادران شیاطین اند.»
ب. «اَنَّ الْمُسْرِفینَ هُمْ أَصْحابُ النّارِ»؛ «به درستی که اسرافکاران اهل آتش اند.»
ج. «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ»؛ «بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که او (خدا) اسرافکاران را دوست ندارد.»
در اینجا سخن از اسراف است؛ گرچه مورد اسراف، چیزی باشد که اگر عنوان اسراف نداشت مباح بود؛ مثلاً اگر یک نوع غذا به مقدار معین لازم باشد، ولی بیش از یک نوع و بیش از مقدار نیاز، غذا درست شود و مازاد بر آن بدون استفاده بماند و خراب شود، آن را اسراف گویند.
حال اگر مورد اسراف و تبذیر، مباح هم نباشد، بلکه زیانهای آشکار و پنهانی هم داشته باشد مانند مواد مخدر در این صورت یقینا حرام است.
در این نکته ابهامی وجود ندارد که اعتیاد به مواد مخدر، یکی از بارزترین مصادیق اسراف و تبذیر است؛ زیرا مبالغ بسیار هنگفتی در مسیر آن دود می شود؛ چنان که طی یک تحقیق در ایران، سالانه 4 هزار میلیارد تومان صرف خرید مواد مخدر توسط افراد معتاد می شود.
آیا با این وصف، شکی در اسرافگر بودن معتادها می ماند؟ در مذمت اسرافگری همین بس که قرآن، اسرافگران را برادران شیطان نامیده و از سوی دیگر، برادران ابلیس و شیطان را پیروان مسیر منکر و فحشا قلمداد نموده است؛ چنان که می فرماید: «مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»؛ «هر کس پیرو گامهای شیطان شود، [گمراه می شود؛ زیرا] او به فحشا و منکر فرمان می دهد.»
در سایه سیاه و شوم مواد مخدر، فحشا و منکرات فراوانی به وجود می آید که بر هیچ اهل دقتی پوشیده نیست. کمترین خسارت منکر مخدر، دود شدن سرمایه و امراض گوناگون جسمانی است. ناگفته پیداست که بسیاری از ناهنجاریهای فرهنگی، اجتماعی، روانی، سیاسی و... نیز از پدیده های شوم مواد مخدّر است.
