تأملی بر کتابهای برگزیده / نام کتاب: امام خمینی و الگوهای دین شناختی در مسائل زنان

مهمترین رسالت، در جامعه اسلامی و انقلابی، شناخت دین و حقایق اسلامی است و روش اساسی و منطقی در نگرش به دین، دستیابی به اصول و الگوهایی است که در چارچوب نگرش حضرت امام خمینی قدس سره به مسائل دینی و احکام شریعت ترسیم شده است. چرا که ایشان پس از معصومان علیهم السلام که برگزیدگان خاص الهی اند، نسخه ای بی مثال و شخصیتی جامع است. یکی از مهمترین و راهگشاترین ابعاد شخصیتی ایشان بعد دین شناسی است چرا که حضرت امام «عمقِ» ژرف ترین معارف و حقایق را ارائه کرده است و در «سطح»، اسلام را نه دین حکومت بلکه اساسا مساوی با حکومت می داند. طبعا فرآیند دین شناسی امام با توهم پردازانی که حکومت و سیاست پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام را نیز امری زمینی و غیرالهی و خارج از رسالت دین می انگارند، بسیار متفاوت است.

این کتاب با ارائه الگوهای دین شناسی از منظر امام به عمده ترین «محورهای مسائل زنان» می پردازد. که شرح ضرورت و چگونگی پرداختن به آن را در «کلمه نخست» بیان می کند.

نویسنده با تأکید بر ارائه سرفصل های عمده در کتاب و عدم استقراء کامل مباحث اعلام می نماید: «آن کار (طرح جامع) که تلاشی مفید و راه گشا نیز خواهد بود نیازمند فرصتی بیشتر و مجالی متناسب است که اینک از حوصله این بحث بیرون است. همین مقدار نیز بحث را به درازا کشانده است لذا از محورهایی چون «تفاوت های حقوقی»، «اسلام دین زندگی»، «مسئولیت برابر رشد»، «توسعه و تحدید بر اساس مصلحت» که برای این نوشته پیش بینی و مطالعه شده بود صرف نظر شد تا شاید در فرصتی دیگر به آنها بپردازیم.»

الگوهای ارائه شده در کتاب، بر اساس همخوانی نسبی میان مباحث صورت گرفته و در سه قسمت آمده است: 1- کلام و انسان شناسی 2- خانواده و تربیت 3- جامعه و فرهنگ که جمعا در دوازده موضوع بررسی می شود.

در بخش اول به موضوعاتی همچون: «انسانیت، عنصر مساوی و مشترک» و «عاطفه، نقطه عطف زندگی» می پردازد. در بخش دوم موضوعاتِ «زنان، زیربنای فضیلت های انسانی» «انسان، نیازمند الگو» «خانواده و شرافت مادری» آمده است. و در فصل سوم به مباحثی از جمله: «زن و مرد نقش تکمیلی متقابل» «ارزش های وجودی» «زن، آزاد و مسئول در تعیین سرنوشت» «عفاف، حجاب، تحصیل و تدریس فرصتی برای همه» پرداخته است.

آنچه در ضمیمه کتاب آمده است با عنوان «امام خمینی و راهبرد تهاجم» تأکیدی است از منظر دین شناسی حضرت امام بر ضرورت پیشدستی در برابر دشمن، در زمینه های مختلف. که مسائل فرهنگی، خصوصا مسائل زنان و درآمدن از لاک دفاعی را بررسی می کند و اعلام می نماید که: ده ها سال است که جوامع اسلامی در مقابل غرب برخورد انفعالی و کاملاً دفاعی داشته اند نه برخورد تهاجمی؛ و غرب همواره با نام «آزادی» و «دفاع از زن» به ارزش ها و مرزهای اسلامی - انسانی زنان ما تاخته است. لذا ما باید در چارچوب الگوهای دین شناسی حضرت امام قدس سره به فهم معارف دینی و معرفی شخصیت زن بپردازیم تا بتوانیم شاهد موفقیت های جامعه خویش در دستیابی به مدینه فاضله ای باشیم که زن و خانواده جایگاه و حقوق خویش را داشته باشند و بیگانگان و فرهنگ آنان را به موضعی کاملاً تدافعی کشانده و در خارج از مرزهای جامعه خود ضربه پذیر سازیم.

نام کتاب: «خاطرات و حکایت ها، ویژه زندگی نامه مقام معظم رهبری»

گردآوری و تدوین: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت

ناشر: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت

نوبت چاپ: اول 1378

تعداد صفحات: 384 ص

حرکت «تحریف تاریخ» و نگاشتن «تاریخ» به گونه ای که نتیجه مورد انتظار غرب را در بر داشته باشد، مربوط به گذشته ها نیست بلکه هم اکنون نیز فکرهای وابسته به جریان های معاند با اسلام، درصددند تا حقایق دینی و معجزه آسای انقلاب اسلامی را تحریف کنند.

لذا یکی از راه های جلوگیری از تحریف تاریخ، در جهت بازشناسی تاریخ و تمدن اسلامی، آشنایی نسل جوان با زندگی نامه بزرگان، نخبگان و کمالات و فضایل اخلاقی آنان می باشد.

کتاب حاضر با انتشار زندگی نامه رهبر فرهیخته «مقام معظم ولایت و رهبری حضرت آیت اللّه خامنه ای» تلاش نموده است تا با استفاده از دو روش خاطره نگاری و ارائه اسناد و مدارک و تحلیل آنها به ترسیم گوشه ای از تلاش ها و نقش ایشان در پیشبرد انقلاب اسلامی بپردازد.

این کتاب درس های سازنده ای از زندگی و حرکت و مشی رهبر عزیزمان ارائه می کند. در عین حال، گوشه های مهمی از تاریخ پنجاه ساله اخیر ملت ایران را نیز تبیین می نماید، به گونه ای که می تواند منبع امین و صادقی برای شناخت صحیح تاریخ انقلاب اسلامی و حوادث منتهی به آن و وقایع دوره بیست ساله استقرار جمهوری اسلامی ایران باشد.

کتاب در سه فصل تدوین شده است. فصل اول در تبیین دوران کودکی و نوجوانی، وضعیت خانوادگی و فعالیت های فردی، جمعی، تحصیلی و مبارزاتی ایشان است و سپس به حضور ایشان در جریان اوج گیری انقلاب و به دنبال آن پیروزی انقلاب اسلامی می پردازد. در تنظیم این فصل تلاش شده است تا از خاطراتی که ایشان به مناسبت های مختلف بیان نموده اند استفاده شود.

فصل دوم مربوط به دوران حضور معظم له در پست های اجرایی بعد از پیروزی انقلاب تا زمان رحلت امام قدس سره است. از جمله سرپرستی سپاه پاسداران، امامت جمعه تهران، نمایندگی شورای انقلاب در وزارت دفاع، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و سفرهای خارجی به کشورهای آسیایی، آفریقایی، اروپای شرقی و دو دوره ریاست جمهوری. در ابتدای این فصل چنین می خوانیم: «از کارهای خوبی که در دفتر تبلیغات امام قدس سره صورت گرفت، تنظیم نشریه ای به نام «امام» بود که به یادگار اقامت امام در تهران چند شماره از آن منتشر گردید. حضرت آقای خامنه ای چند مقاله در این نشریه یادگاری نوشتند و جالب است که روز 22 بهمن که رادیو به دست مردم افتاد مقاله ای که آیت اللّه العظمی خامنه ای با عنوان «پس از نخستین پیروزی» نوشته بودند، اولین مقاله ای بود که در رادیو خوانده شد.»

فصل سوم نیز ترسیم کننده نقش رهبری در هدایت جامعه و صیانت خط امام و دستاوردهای انقلاب و ارزش های والای دینی نظام است که شامل نظرات آیات عظام و عده ای از مسئولان و نویسندگان در مورد انتخاب شایسته خبرگان، و ویژگی ها و کمالات اخلاقی مقام رهبری (دام ظله العالی) است.

نام کتاب: فلسفه حقوق بشر

نام نویسنده: آیت اللّه جوادی آملی

نام ناشر: مرکز نشر اسراء

چاپ دوم: بهار 1377

اگر بخواهیم از حقوق بشر سخن بگوییم، باید نخست به محدوده هستی خود نظر کنیم. اگر ما حق محور نباشیم هرگز نمی توانیم حق شناس گردیم. انسان پیش از آنکه محقق باشد، باید متحقق گردد. گرچه تحقق عملی بعد از تحقیق علمی است، لیکن حق مداری، نخستین پایه تحقیق علمی در باره حق است. نکته مهم آن است که این حق جویی و حق شناسی حد و مرزی ندارد. انسان هر چه پیشتر رود، نعمت های خداوند را بیشتر می شناسد و در می یابد که تا چه اندازه متنعم است. هر چه فردی متنعم تر باشد حقوق بیشتری را باید ادا کند و اگر هم حقی را ادا کند، بدهکارتر می شود؛ زیرا توفیق وی در ادای حق نیز نعمتی از خداست. ممکن است برخی تصور کنند که می توان بدون عنایت به جهان بینی و پیوند انسان با جهان، به تدوین حقوق بشر پرداخت. اینان، خواسته یا نخواسته، از این حقیقت غفلت ورزیدند که امضای چنین توافق نامه ای هرگز به صلاح و سود همه و یا عموم مردم جهان نیست. حق همانند آداب و رسوم و سنت های ملی نیست که در زمره اعتباریات محض قرار گرفته باشد. اصولاً رسالت دین حق این نیست که به مردم فرمان دهد چه رنگ یا لباس چه نوع غذایی را برگزینند. زیرا این گونه امور بر حسب اقلیم ها و فرهنگ های گوناگون، فرق می کند. آنچه دین حق بیان می دارد شامل خطوط کلی زندگی و زیر بناهای حیات انسان، صرف نظر از آن اختلاف هاست و این خطوط کلی زندگی هرگز با قرارداد تعیین نمی شود بلکه بر رابطه خاص انسان با جهان استوار است، رابطه ای که در همه سرزمین ها یکسان است.کتاب حاضر از مقدمه ای شامل چهارده فصل و مطالب کتاب از نه فصل مهم تشکیل شده است که عبارت اند از:

- حق و مسائل پیرامون آن.

- حق تعیین حقوق بشر، تنها از آن خداست. در این فصل موضوع هایی مطرح می شود مثل: انسان نمی تواند حقوق بشر را تعیین کند. آیا معصومان علیهم السلام حق قانون گذاری دارند؟ نظام دموکراسی و دیگر نظام های غیر الهی بر پایه شرک استوار است. چگونه می توان برای رویدادهای بی شمار، قوانین محدود تنظیم کرد؟...

- کلیاتی در باب منابع و مبانی حقوق بشر.

- پایه های اعتقادی بحث حقوق بشر در اسلام.

- منابع حقوق بشر در اسلام.

- مبانی حقوق بشر در اسلام که این فصل شامل بخش های مهمی از قبیل: 1 - حیات، حق و وظیفه ای برای همگان؛ 2 - آزادی. جلوه ای شکوهمند از توجه قرآن به آزادی؛ 3 - عدل؛ 4 - مبانی حقوق در آیینه «رساله سجادیه».

- مطالعه تطبیقی حقوق بشر شامل مالکیت و حقوق زن و آموزش دینی به کودک.

- مزایای نظام حقوق بشر در اسلام.

- نگاهی به اعلامیه جهانی حقوق بشر.

نام کتاب: نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی

نام نویسنده: آیت اللّه سید محمد حسین فضل اللّه

نام ناشر: مرکز نشر دادگستر

ترجمه: عبدالهادی فقهی زاده

چاپ اول: پاییز 1378

جایگاه و نقش زن در طول تاریخ بشر همواره از جمله عمومی ترین مسائل بوده است. در پیشگاه الهی، مقام زن و مرد فرقی نیست جز در عرصه سپردن مسئولیت ها و آنجا که ویژگی های ذاتی هر کدام، تفاوتی را در مواضع اقتضا می کرده است. این موضوع از دغدغه های اندیشمندان و عالمان و حق طلبان و مصلحان است و اکنون که اسلام درخششی دوباره یافته، بر اهمیت مسئله افزوده شده است و شایسته است که تحقیق بیشتری شود تا هر گونه ابهام، از میان برداشته شود.

کتاب حاضر که مجموعه پاسخ های علامه سید محمد حسین فضل اللّه به سؤالاتی در باره این موضوع است.

از چند فصل تشکیل شده که عبارت اند از:

فصل اول: برداشتی تازه از نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی که شامل بخش های مهمی است از قبیل: ارث، گواهی، قضاوت....

فصل دوم: مسئله زن در هاله ای از جهل و عقب ماندگی.

فصل سوم: رشد و تکامل زن دوشادوش مرد.

فصل چهارم: پرسش های حاضران.

فصل پنجم: آزادی زن و چالش های تمدن معاصر.

فصل ششم: آزادی انسان و نظام های کشورهای اسلامی.

نام کتاب: سیری در اندیشه اجتماعی شهید آیة اللّه مطهری

نویسنده: علی باقی نصر آبادی

مرکز نشر: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

چاپ اول: 1377

استاد شهید، مرتضی مطهری در میان اندیشه گران مسلمان معاصر جایگاه ویژه ای دارد. آن اسلام شناس برجسته با اشراف و احاطه خاصی که بر شریعت مقدس اسلام داشت، توانست مسائل اجتماعی و فرهنگی را به گونه ای شایسته تبیین کند و بسیاری از معضلات جامعه، به ویژه مشکلات نسل جوان را مورد کاوش قرار دهد.

در آثار و نوشته های استاد شهید مطهری، اندیشه هایی از قبیل تاریخ جوامع، تحولات اجتماعی و جامعه شناسی دینی، اساس اندیشه های اجتماعی در اسلام، انسان شناسی، بررسی عمده ترین مسائل اجتماعی عصر حاضر، مبانی اقتصاد اسلامی و طرح اندیشه جامعه شناسان بزرگی چون مارکس، اسپنسر، روش علمی فلسفه تاریخ و نقد مکاتب مختلف مطرح شده است. لذا طرح تفکرات و اندیشه های اجتماعی او می تواند در ترسیم مدینه فاضله مورد نظر ایشان یاری رساند.

اندیشه اجتماعی ایشان، مملو از برخوردهای فلسفی، استدلالی، اقناعی است که با بکارگیری گفتاری شیوا، قلمی توانا و تتبع در مباحث جدید، کالبدشکافی و ژرفانگری عمیق، دوری از قضاوتهای ارزشی و غرض ورزی های گمراه کننده تفکر است. نویسنده در این کتاب می کوشد با بهره گیری از نقطه نظرات استاد شهید، نظم فکری و اسلوب ایشان را درخصوص مسائل اجتماعی تبیین نماید.

مؤلف در بخش نخست کتاب، جهت ورود به مطلب، کلیات و مسئله اصلی این کتاب را مورد بررسی قرار می دهد.

در بخش دوم عوامل مؤثری که زمینه ساز تکوین اندیشه اجتماعی استاد مطهری بوده اند، بررسی می شود که شامل: مبانی اندیشه اجتماعی مطهری و ویژگی های آن، ارتباط مباحث استاد با شرایط اجتماعی ایران، ویژگی های روش شناختی استاد، ارجاع به نظام ارزشها و نقش ایشان در جریان روشنفکری مذهبی می باشد. در پایان همین بخش هم، دورنمای فضای فرهنگی دهه قبل از انقلاب ترسیم می شود.

در بخش سوم، اصالت فرد و جامع، تکامل اجتماعی، قشربندی و نابرابری اجتماعی، سنن و قانونمندی اجتماعی، تحلیل و نقد می شود و نظرات ایشان که برگرفته شده از دیدگاه اسلام می باشد، درخصوص قطب بندی های اجتماعی، طبقه بندی اجتماعی، علل نابرابری، جامعه بی طبقه و ... تبیین می شود.

نام کتاب: دفاع از حقوق زن

نویسنده: محمد حکیمی

ناشر:نهادپژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی

چاپ اول: 1378

مؤلف در کتاب حاضر با اشاره به نظریات مکاتب گوناگون درباره زن، که همچون دیگر ره آوردهای فکری بشر دچار افراط و تفریط می باشند، تحلیل ابعاد حیاتی زن را، به عنوان تحلیل حیات انسان به شمار می آورد و شناخت زن و مقام و منزلت او را در حقیقت شناخت انسان و کرامت او دانسته و نظریه مردنمایی زنان (همانند سازی رفتاری با مردان) را سلب شخصیت واقعی زنان و مانع اوجگرایی انسانی آنان می داند.

نویسنده می کوشد تا با بهره گیری از آیات قرآنی و معارف اهل بیت علیهم السلام ،برتری نگرش اسلام در اندیشه یکسانی و یگانگی ماهوی زن و مرد، تکامل پذیری و اوجگرایی ایمان و دین باوری (عقل)، پایگاه و روابط اجتماعی و خانوادگی زن و مرد، روانشناسی، تعلیم و تربیت و مشورت و رایزنی زن و مرد را بر نگرش زن گرایانه مکاتبی چون فمینیسم آشکار سازد.

در پایان نیز به نمونه هایی از جانبداریهای گسترده و اصولی از زنان و دختران در تعالیم اسلامی که بسیار بالاتر و والاتر از حق قانونی آنان است، مانند: استحباب نرمدلی و عطوفت بیشتر با دختران (نسبت به پسران)، تأکید و تکریم و بزرگداشت مادر نسبت به پدر، تا حدی که موجب آمرزش گناهان و رحمت و مغفرت الهی و برتر از جهاد برشمرده شده است. سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام در واپسین لحظات زندگی بر جانبداری از حقوق زنان و دفاع از حریم آنان، تأکید فرشته وحی (جبرئیل) بر جانبداری از زنان، نیکی به زنان و همسران معیار برتری و ارزش و نزدیکی به مقام والای پیامبر صلی الله علیه و آله در آخرت، و وعده پاداشهای بزرگ اخروی، محترم شمردن احساس هنری و زیبائی شناسی زنان و ارتباط رشد معرفت دینی با نوع رفتار با زنان اشاره می کند.