زردی و تشنج در نوزادان

اگر نوزادی دچار زردی شود، سیستم عصبی-روانی او چه آسیبی خواهد دید؟

زردی از مشکلات مهمی است که ممکن است بعضی نوزادان بدان دچار شوند. البته گاهی علت زردی، افزایش گلبول های قرمز یا حساسیت به شیر مادر است که طبیعی تلقی می شود. این نوع از زردی، شدید نیست و زود برطرف می شود و نیازی هم به درمان ندارد. ولی در هر حال وقتی نوزادی به زردی دچار می شود حتماً باید به پزشک مراجعه کرد؛ زیرا گاهی زردی می تواند ناشی از یک بیماری مهم باشد و عوارض خطرناکی برای نوزاد داشته باشد.
ناسازگاری خونی، عفونت و سایر بیماری ها نیز می توانند عامل زردی باشند. اگر زردی از همان روز اول تولد ایجاد شده باشد، لزوماً بیمارگونه است؛ زیرا زردی های طبیعی هیچ وقت در روز اول تولد به وجود نمی آیند. اگر نوزادی تا دو هفته ی اول زردی نداشته باشد و بعداً زرد شود، باز هم باید به بیماری های مهم ظنین شد. زردی های بیمارگونه گاهی با کم خونی و بزرگی کبد و طحال هم همراهند.
«بیلی روبین» خون این نوزادان افزایش می یابد که ممکن است در سلول های مغزی رسوب کند و موجب خواب آلودگی، شلی عضلات، تحریک پذیری، اشکال در شیر خوردن، گریه ی گوش خراش، استفراغ و تب و تشنج و احیاناً مرگ شود. این نوزادان اگر جان سالم به در ببرند، احتمال دارد دچار کری، فلج مغزی و عقب ماندگی ذهنی شوند. درمان سریع و به موقع زردی از این عوارض جلوگیری خواهد کرد.

تشنج دوران نوزادی چه عواقبی دارد؟

تشخیص تشنج نوزادان گاهی مشکل است. حرکات بدن که در تشنج بزرگسالان مشاهده می شود، در نوزادان کم تر است. ممکن است فقط سفت شدن بدن یا لرزش انگشتان یا گوشه ی لب قابل رؤیت باشد. تشنج نوزاد علامتی نگران کننده برای والدین است. گاهی نگرانی آن ها بی مورد است و در واقع کودک تشنج نکرده است. به عنوان مثال ممکن است نوزادی به علت سرما یا عوامل دیگر فقط بدنش را بلرزاند و تشنج نداشته باشد. در این موارد با در آغوش گرفتن یا گرفتن اندام ها می توان این لرزش را متوقف کرد. ولی نوزادی که تشنج کرده باشد، حتی اگر اندامش را محکم بگیریم، باز هم از لرزش باز نخواهد ایستاد.
معمولاً در تشنج واقعی، پلک ها باز و چشم ها به بالا و خارج منحرف می شوند. گاهی هم نوزاد به اصطلاح ریسه می رود ولی تشنج نمی کند. در ریسه رفتن، کودک متعاقب آن که چیزی را به زور از دستش بگیرند و با خواسته اش مخالفت کنند، سفید یا کبود می شود و چندین ثانیه نفسش حبس می شود که این نیز با تشنج فرق دارد و به دنبال خشم شدید کودک رخ می دهد. در هر حال در همه ی مواردی که خانواده مشکوک به تشنج و نگران شوند، باید کودک را نزد پزشک ببرند. معاینه توسط پزشک و احیاناً گرفتن نوار مغزی، تشخیص را میسر خواهد کرد.
گاهی تشنج گذراست و بعدها هم تکرار نخواهد شد؛ مثل تشنج های همراه با تب که بعضی کودکان فقط در تب های شدید دچارش می شوند و هیچ وقت دیگر تشنج نخواهند کرد. به مرور و با بزرگ تر شدن نیز حتی اگر تب هم کنند، دیگر تشنج نمی کنند. والدین این کودکان باید مراقب بیمارشدن آن ها باشند و در صورتی که تب کردند، با تب بر و پاشویه کردن، درجه ی حرارت بدن شان را پایین آورند تا تشنج رخ ندهد. البته در این موارد نیز مراجعه به پزشک ضروری است.
نوزادی که بدون تب هم تشنج می کند، ممکن است دچار بیماری مهمی باشد. البته گاهی کمبود کلسیم یا مواد دیگر عامل تشنج اند که به سهولت درمان می شوند ولی گاهی ممکن است علت بیماری صرع باشد. چنین کودکی باید چند سال دارو مصرف نماید تا بهبود یابد. در مواردی هم موضوع بیماری مغزی در میان است. تشنج های درمان نشده و مواردی که با اختلالات مغزی همراهند، عوارض متعددی در پی خواهند داشت که عقب ماندگی ذهنی می تواند یکی از آن ها باشد.
منبع مقاله :
شاملو، فرهاد(1388)، زندگی روانی کودک تا یک سالگی (کودک شیرخوار خود را بشناسیم)، تهران: نشر قطره، چاپ اول