شهادت امام جواد علیه السلام

اشاره

ماه نامه گلبرگ با توجه به رسالت خود که به مناسبت های اسلامی، ملی و بین المللی می پردازد، بارها در مناسبت ولادت یا شهادت پیشوای نهم، حضرت امام جواد علیه السلام مقاله هایی ارائه کرده است. گلبرگهای 42، 54، 65، 77 و 89 به ولادت ایشان و گلبرگهای 47، 58، 70 و 81 به شهادت آن حضرت پرداخته اند. در این مقاله، بر آنیم تا با توجه به این گلبرگها، به ارائه محورهایی از زندگی آن امام والامقام بپردازیم و شیوه ای جدید از ارائه مطلب را در ماه نامه گلبرگ تجربه کنیم. همچنین در پایان، به کتاب شناسیِ مهم ترین کتاب هایی که درباره آن حضرت در زبان فارسی نوشته شده، پرداخته ایم.

 

محورهای زندگی امام جواد علیه السلام

زندگی نامه: اشاره (ش 89، ص 9)

 

ولادت: ولادت (ش 47، ص 40)؛ ولادت (ش 54، ص 44)؛ شگفتی ولادت (ش 70، ص88)؛ میلاد نور (ش 77، ص 42).

 

مادر حضرت: مادر امام جواد علیه السلام (ش 47، ص 41)؛ ولادت (گرامی داشت مادر حضرت) (ش42، ص 98)؛ مهد مِهر (ش 81، ص 64).

 

 

رابطه با پدر: احترام پدر به پسر (ش 47، ص 42)؛ تجلیل پدر (ش 65، ص 137)؛ جانشین پدر (ش 54، ص 44)؛ مولود پر خیر و برکت (ش 54، ص 44)؛ پدر به فدایت (ش 65، ص 136)؛ پایان انتظار (ش 65، ص 132)؛ انتظار شیعیان (ش 70، ص 87)؛ حجت حق (ش 70، ص 87)؛ شاهد وداع پدر (ش 81، ص 64)؛ بخشش (توصیه ای از امام رضا علیه السلام به امام جواد علیه السلام ) (ش 65، ص140).

 

القاب: نام، لقب، کنیه (ش 47، ص 41)؛ جود و احسان (لقب جواد) (ش 81، ص 66)؛ کمک مالی به مستمندان (لقب جواد) (ش 42، ص 102).

 

کودکی و نوجوانی: کودکی بر مسند امامت (ش 47، ص 40)؛ امامت در خردسالی (ش 77، ص 43)؛ امام خردسال (ش 58، ص 76)؛ در مدینة النبی صلی الله علیه و آله (ش 81، ص 65)؛ تعلم در مکتب الهی (ش 77، ص 42).

 

فرزندان: فرزندان امام جواد علیه السلام (ش 54، ص 48)؛ فرزندان (ش 65، ص 132).

 

مقام علمی: امام از زبان خود (ش 65، ص 136)؛ مقام علمی (ش 65، ص 135)؛ نبوغ علمی (ش 77، ص 43)؛ شخصیت علمی امام (ش 54، ص 46)؛ علم و دانش امام (ش 47، ص 45)؛ عظمت علمی (ش 58، ص 76)؛ سرآمد روزگار (ش 47، ص 44)؛ مناظره های امام (ش 47، ص 45)؛ مناظره با یحیی بن اکثم (ش 54، ص 45)؛ نمونه ای از علم امام (ش 58، ص 77)؛ نامه ها (ش 65، ص 135)؛ شاگردان مکتب امام (ش 47، ص 47)؛ شاگردان (ش 65، ص 134)؛ تربیت شاگردان و تقویت مکتب (ش 65، ص 101)؛ سفیران هدایت (وکیلان و نمایندگان حضرت) (ش 65، ص134)؛ مهر امام (وکیلان و نمایندگان حضرت) (ش 58، ص 77)؛ برخورد با فرقه های منحرف (ش 70، ص 99)؛ مدح مخالفان (ش 58، ص 77).

 

ازدواج تحمیلی: توطئه دشمنان (ش 70، ص 101)؛ دسیسه ناکام (ش 54، ص 46)؛ پذیرش ازدواج تحمیلی (ش 81، ص 66)؛ حیله دشمنان (ش 58، ص 78)؛ ازدواج (ش 65، ص 133).

 

در برابر طاغوت زمان: زندگی سیاسی امام علیه السلام (ش 47، ص 46)؛ امام جواد علیه السلام در برابر خلیفه (ش 81، ص 67)؛ توطئه سیاسی مأمون (ش 54، ص 45)؛ مبارزه با تغییر قوانین اسلام (ش 77، ص 44)؛ امام جواد علیه السلام و پاسخ گویی به مأمون (ش 42، ص 102)؛ مسافر (سفرهای اجباری حضرت) (ش 65، ص 137)؛ سفر اجباری (از مدینه به بغداد) (ش 70، ص 100)؛ اقامت اجباری در بغداد (ش 81، ص 65).

 

معجزه ها: در جست وجوی امام (ش 54، ص 45)؛ خبر از شهادت پدر (ش 81، ص 67)؛ پیش بینی آمدن سیل (ش 89، ص 10)؛ درخواست ام الحسن (ش 89، ص 10)؛ آگاه از ناپیدا (ش 70، ص 96)؛ راهنمایی امام (ش 70، ص 96)؛ پاسخ به پرسش ها (ش 70، ص 96)؛ اباصلت و کرامت حضرت (ش 77، ص 43)؛ کرامتی دیگر (ش 77، ص 44)؛ نشانه امامت (ش 70، ص 98)؛ معرفی جانشین (ش 54، ص 46).

 

سیره حضرت: تعجب همگان (از امامت کودکی خردسال) (ش 70، ص 94)؛ معرفی پیشوایان (ش 70، ص 97)؛ عبادت و بندگی (حضرت) (ش 54، ص 47)؛ وقار و عظمت امام جواد علیه السلام (ش 47، ص 42)؛ شایستگی امام برای امامت (ش 47، ص 43)؛ ثروت از دیدگاه امام جواد علیه السلام (ش 77، ص 42)؛ آماده سازی یاران (ش 70، ص 98)؛ طواف نیابتی(ش 54، ص 97)؛ دعا برای مصلحان (ش 70، ص 98)؛ انتظار موعود (ش 70، ص 98)؛ شیعه خالص (ش 70، ص 94)؛ دعای پس از نماز (ش 70، ص 95)؛ خلوت با دوست (ش 70، ص 95)؛ یادگار اجدادی (حج حضرت) (ش 70، ص 96)؛ عظمت معنوی (ش 47، ص 43)؛ دستگیر محرومان (ش 42، ص 101)؛ عیادت (ش 65، ص 138) پرهیز از تجمل (ش 65، ص 139)؛ تشنه معرفت (ش 65، ص 140)؛ هدیه دادن (ش 65، ص 139)؛ نهی از منکر (ش 65، ص 140)؛ پیام رستگاری (ش 65، ص 142)؛ نصیحت (ش 65، ص 142)؛ اهل معروف (ش 65، ص 142)؛ انتخاب همسر (ش 65، ص 143)؛ روزگار رهایی (ش 65، ص 143)؛ پاداش محبت (ش 65، ص 144)؛ خشم زمین (ش 65، ص 144)؛ خورشید زندگی (ش 65، ص 145)؛ حقیقت مرگ (ش 54، ص 47).

 

زیارت حضرت: زیارت امام (ش 65، ص 133)؛ ساعتی پربرکت (ش 70، ص 100)؛ ماه نهم (ش 70، ص 99).

 

از دیدگاه دیگران: مأمون الرشید (ش 42، ص 101)؛ کمال الدین شافعی (ش 42، ص 100)؛ ابن تیمیّه (ش 42، ص 100)؛ ابن صباغ مالکی (ش 42، ص 100)؛ فضل اللّه روزبهان (نشانه های هدایت) (ش 65، ص 145)؛ عمروبن حافظ (شریف ترین خانواده) (ش 65، ص 146)؛ حافظ حسین کربلایی تبریزی (فضیلت های بی شمار) (ش 65، ص 146)؛ اعتراف مرد زیدی مذهب (ش 47، ص 44).

 

در سایه سار کلام نور: تقوا (ش 89، ص 10)؛ توکل (ش 89، ص 11)؛ رنگ خدایی (توکل) (ش 70، ص 93)؛ دعا (ش 89، ص 11)؛ صبر (ش 89، ص 11)؛ فروتنی (ش 89، ص 12)؛ توبه (ش 89، ص 12)؛ فرصت دوباره (توبه) (ش 70، ص 90)؛ شکرگزاری (ش 89، ص 13)؛ بخشش (ش 89، ص 13)؛ انصاف (ش 89، ص 13)؛ پرهیز از شهوت ها (ش 89، ص 14)؛ گمان بد (ش 89، ص 14)؛ طمع (ش 89، ص 14)؛ نیکوکاری (ش 81، ص 67)؛ دوستی پایدار (ش 70، ص 88)؛ آزمون بزرگ (گزینش دوست) (ش 70، ص 88)؛ همراه ناصالح (دوست ناباب) (ش 70، ص 89)؛ اثر هم نشین (ش 70، ص 89)؛ کمال ایمان (ش 70، ص 90)؛ ره توشه دوزخ (ش 70، ص 90)؛ تولاّ و تبرّا (ش 70، ص 91)؛ برترین عبادت (اخلاص) (ش 70، ص 91)؛ معنای شرافت (ش 70، ص 91)؛ دشمنی مکن (ش 70، ص 91)؛ خوبی به خود (ش 70، ص 92)؛ خدا را با دل بخوانید (ش 70، ص 92)؛ حکومت دشمنان (ش 70، ص 92)؛ دوری از هوای نفس (ش 70، ص 92)؛ ملاک برتری (افراد) (ش 70، ص 93)؛ زینت ها (ش 65، ص 142)؛ زیورها و زینت ها (ش 77، ص 44)؛ مراقب همیشگی (ش 77، ص 45)؛ هم نشینی با اشرار (ش 58، ص 78)؛ الگوی تقوا و یکرنگی (ش 58، ص 79)؛ یک رنگی (ش 58، ص 79)؛ گناه کاران درکلام امام جواد علیه السلام (ش 42، ص 98)؛ دستگیر محرومان (ش 42، ص 101)؛ امام جواد علیه السلام و سفارش به احترام به پدر و مادر (ش 42، ص 103)؛ شریک جرم (با کمک کردن به ستمگر) (ش 65، ص 141)؛ ثروت واقعی (ش 77، ص 45)؛ پیروزی دشمن (پیروی از هوای نفس) (ش 77، ص 46)؛ راه سعادت (ش 77، ص 46).

 

کلمات قصار (زیرنویس): 9 روایت (ش 42، ص 97)؛ 2 روایت (ش 47، ص 47)؛ 9 روایت (ش 54، صص 48 و 49)؛ 6 روایت (ش 70، ص 93)؛ 6 روایت (ش 81، ص 68)؛ 26 روایت (ش 89، صص 15 و 16).

 

شهادت: خیانت همسر (ش 70 ،ص 101)؛ واپسین سفر (ش 81، ص 66)؛ شهادت مظلومانه (ش 58، ص 80)؛ جام شهادت (ش 47، ص 46)؛ شهادت (ش 54، ص 48).

 

امام جواد علیه السلام در آینه ادبیات

قطعه ادبی: سلام بر امام جواد علیه السلام (ش 89، ص 9)؛ شرح فراق (ش 58، ص 75)؛ غروب غم انگیز (ش 47، ص49).

شعر: اشک دل (ش 81، ص 68)؛ کوی تولاّ (ش 47، ص 48)؛ میلاد تقی (ش 42، ص 99)؛ آفتابی زِ سراپرده دین (ش 42، ص 99)؛ خورشید (ش 42، ص 99)؛ جمال ملکوتی (ش 42، ص 99).

معرفی کتاب

1. سید عبدالرزاق مقرم، نگاهی گذرا بر زندگانی امام جواد علیه السلام ، ترجمه: پرویز لولاور، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی، چاپ چهارم، 1382.

2. سید جعفر مرتضی عاملی، زندگانی سیاسی امام جواد علیه السلام ، ترجمه: سیدمحمد حسینی، قم، انتشارات اسلامی، 1367، 144 صفحه.

3. مرتضی مدرسی چهاردهی، زندگانی حضرت امام جواد علیه السلام ، تهران، انتشارات موسوی، 1361، 252 صفحه.

4. عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، زندگانی امام محمدتقی علیه السلام نهمین پیشوای معصوم، قم، انتشارات نسل جوان، 1357، 119 صفحه.

5. حسین عمادزاده اصفهانی، زندگانی امام محمدتقی علیه السلام ، تهران، شرکت سهامی طبع کتاب، 1341، 334 صفحه.

6. سیف اللّه یعقوبی قمشه ای، زندگانی امام جواد علیه السلام ، با مقدمه جعفر سبحانی، تهران، مسجد الغدیر، 1364، 124 صفحه.

7. گروه نویسندگان زیر نظر قوام الدین وشنوی قمی، تحلیلی از زندگانی و زمان امام جواد علیه السلام ، قم، احیاء و نشر میراث اسلامی، 1359، 138 صفحه.

8. فضل اللّه صلواتی، تحلیل از زندگانی و دوران امام محمدتقی علیه السلام ، اصفهان، انتشارات خرد، 1364، 610 صفحه.

9. سید کاظم ارفع، امام محمدتقی علیه السلام ، تهران، مؤسسه انتشاراتی فیض کاشانی، 1370، 49 صفحه.

10. گروه نویسندگان مؤسسة البلاغ، امام جواد علیه السلام ، ترجمه: محمود شریفی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1368، 168 صفحه.