در انتظار رؤیت خورشید

ولادت

بامداد جمعه، پانزدهم شعبان 255 هجری قمری، دوازدهمین اختر آسمان امامت و ولایت حجة بن الحسن المهدی(عج) در خانه امام عسکری(ع) در شهر «سامرا» دیده به جهان گشود. مادرش نرجس، ریحانه، سوسن و صیقل خوانده می شد. آن یادگار الهی حجت، قائم، خلف صالح، صاحب الزمان و بقیة الله لقب گرفته است و مشهورترین لقبش حضرت «مهدی » است.

این مولود مسعود دو غیبت دارد; نخست غیبت صغری، که 69 سال طول کشید و بعد از شهادت امام عسکری(ع) در سال 260ه .ق (زمان 6 سالگی حضرت) آغاز شد و تا سال 329ه .ق (زمان درگذشت آخرین نایب خاصش «علی بن محمد سیمری ») ادامه یافت. پس از آن، غیبت کبری آغاز شد که از سال 329ه .ق تا کنون استمرار یافته است و پایانش بر کسی جز خداوند آشکار نیست.

امیرمؤمنان(ع) فرمود: [امام] غایب ما دو غیبت خواهد داشت که یکی طولانی تر از دیگری است. در دوران غیبت او، تنهاء;ء کسانی در اعتقاد به امامتش پایدار می مانند که دارای یقینی استوار و معرفتی کامل باشند.

در انتظار مهدی(ع)

از باورهای عمومی جهان اسلام، به ویژه جامعه تشیع، اعتقاد به مهدویت و آمدن مصلحی بزرگ است. آن که تلاشهای شبانه روزی دیگر مصلحان و مشعلداران هدایت را به ثمر می رساند و انسان گرفتار کج رویها و دلخوشی های زودگذر و اضطراب و دودلی و حیرت را نجات می بخشد. به راستی انتظار وجود چنین نجات بخشی دلهای مرده را زنده می کند و مردم را از نومیدی، که بزرگترین مشکل روانی قرن معاصر است، رها می سازد. پیامبر گرامی اسلام چنین انتظار مثبت و سازنده ای را عبادت و بندگی خداوند سبحان برشمرده، می فرماید:

افضل اعمال امتی انتظار فرج الله - عزوجل-; برترین و والاترین کارهای امت من داشتن امید و تلاش در راستای فرج الهی است.

و امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) نیز فرموده:

انتظروا الفرج و لاتیاسوا من روح الله فان احب الاعمال الی الله - عزوجل - انتظار الفرج; شما امیدوار فرج و گشایش الهی باشید و از کمکهای خداوند نومید نگردید; همانا برترین اعمال در نزد خالق یکتا انتظار فرج است.

انتظار در امتهای گذشته

پیامبران گذشته در میان امتهای خویش از اصلاح اساسی و اجرای عدالت همگانی سخن می گفتند و وعده ظهور مصلح بزرگ به پیروان خود می دادند. آنها خود با تمام توان در این راستا می کوشیدند; قربانیان و شهدای فراوانی تقدیم می داشتند; در جهت اصلاح جوامع گرفتاریهای بسیار تحمل می کردند; ولی اصلاح فراگیر و جهان شمول تحقق پیدا نکرد.

ابراهیم خلیل الرحمان(ع)، بعد از طوفان نوح، به ارشاد و تبلیغ پرداخت تا بسیاری از افراد پاک مجذوب وی گشتند و سر تسلیم فرود آوردند. او با نمرودیان درافتاد و رنجهای بسیار تحمل کرد; ولی نمرود (حمورابی)، با منحرف ساختن مردم، ساختن بهشت و دوزخ و سوق دادن مردم به سوی مادیت، افکار شیطانی خود را گسترش داد; در نهایت سد راه شد و عدالت عمومی تحقق پیدا نکرد و باز آن وعده ابراهیم(ع) اجرا نشده باقی ماند. موسی پیامبر(ع) با تلاش قوم خویش را از دست فرعون نجات داد. ولی به پیروزی جهانی نرسید. عیسی(ع) تلاش فراوان کرد; ولی در نهایت او را به دار آویختند تا فریاد عدالت خواهی اش خاموش شود و خود به چپاول سرمایه های مادی و معنوی مردم بپردازند. البته خداوند سبحان عیسی(ع) را از شر آنان محفوظ داشت و برای روز دیگر، که همان وقت ظهور است، به آسمان برد. او از آسمان فرود می آید و پشت سر حضرت مهدی قرار می گیرد. قرآن می گوید:

«و قولهم انا قتلنا المسیح عیسی بن مریم رسول الله و ما قتلوه و ما صلبوه و لکن شبه لهم ... و ما قتلوه یقینا، بل رفعه الله الیه و کان الله عزیزا حکیما»

گفتار [دروغ] آنان که گفتند: ما مسیح «عیسی بن مریم » رسول خدا را کشتیم در صورتی که او را نکشتند و نه به دار آویختند; بلکه امر بر آنان مشتبه گردید ... به یقین، آنان عیسی(ع) را نکشتند; بلکه خداوند او را به سوی خود بالا برد; و پیوسته خداوند بر هر کاری مقتدر است و اعمالش از روی حکمت.

علامه طباطبایی، در تفسیر آیه فوق می نویسد: در اینکه عیسی بن مریم به هنگام ظهور مهدی(ع) فرود خواهد آمد و پشت سر او نماز خواهد گزارد، احادیث و روایات بسیاری، از طریق اهل سنت و شیعه، از پیامبر و ائمه اهل بیت (علیهم السلام) نقل شده که یقین آور است و جایی برای تردید باقی نمی گذارد.

پس انبیا و امتهای پیشین در انتظار مصلحی بزرگ و نجات بخشی جهانی به سر می بردند تا زحمات پیامبران (علیهم السلام) را به ثمر رساند و آن امری حتمی است.

انواع انتظار

باید اذعان کرد که بشر، بر اساس طبیعت خویش، در پی تحقق عدالت عمومی است تا همه گروههای جامعه از ستمگری و استبداد و محرومیت خویش و دیگران رها گردند. جهت تحقق این وعده الهی دو گونه انتظار دیده می شود:

الف) انتظار مخرب

بعضی از افراد جامعه چنین می اندیشند که باید دست روی دست گذارند و برای نابودی ستم و استبداد هیچ فعالیتی انجام ندهند و خطری را به جان نخرند; زیرا تحول و دگرگونی جامعه یا نابودی افراد فاسد، بر عهده دیگران است. آنان باید چشم انتظار بنشینند تا قدرتی غیبی همه چیز را دگرگون کند و زمینه بهره برداری از نعمتهای الهی را برای آنان فراهم سازد. این گونه انتظار را انتظار مخرب می نامند; زیرا زمینه را برای فساد بیشتر تبهکاران و مفسدان فراهم می سازد و بی تردید استکبار و مکتبهای الحاد و مادی همواره مبلغ و ناشر آن بوده اند. متاسفانه گاه این طرز فکر ادرست به حساب باورهای دینی گذاشته می شود. در این نوع انتظار، گناه هم فال است و هم تماشا; هم لذت و کامجویی است و هم کمک به انقلاب مقدس نهایی; زیرا اینان فکر می کنند تا فساد همه جا را فرا نگیرد آن مصلح قیام نمی کند.

در ره دوست به هر حیله رهی باید کرد طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد

اینان هر حرکت اصلاح طلبانه ای را محکوم به شکست می دانند و به هیچ تحول و حرکتی کمک نمی کنند و به همه حرکتها با بدبینی می نگرند. این نوع برداشت از انتظار و مهدویت، جز تعطیلی احکام و حدود الهی و گسترش فساد به وسیله مستکبران دستاوردی ندارد.

ب) انتظار سازنده و پویا

سازندگی و پویایی جهت بهتر زیستن از آرمانهای جوامع اسلامی است. در مکتب ارزشمند اسلام، آن که دو روزش مساوی باشد و در مقایسه به گذشته خود رشد و تکاملی نداشته باشد، مغبون و زیانکار شمرده شده است; و آن کس که امروزش از دیروز بدتر باشد، ملعون و طرد شده است. علاوه بر این، معصومان پاک گفته اند; آن که پرونده عملش چنان باشد که آینده خود را از گذشته بهتر نبیند، مرگ برایش از زندگی سزاوارتر و بهتر است. منتظران واقعی، چنانچه در زمان یبت به فرمان رهبران راستین خود گوش فرا دهند، باید از هیچ تلاشی در راستای اصلاح جامعه کوتاهی نکنند، بلکه هر خطری را به جان بخرند تا صلاح و سعادت تحقق یابد و زمینه ظهور آن نجات بخش فراهم گردد.

در انتظار سازنده چنانچه مؤمنان تلاشی پی گیر در اصلاح جامعه نداشته باشند و با زشتیها و منکرات مبارزه نکنند، منتظر شمرده نمی شوند. در این نوع انتظار، جامعه آمادگی ویژه ای دارد; در هر حال خود را در خدمت مصلحی بزرگ می بیند و آماده است با تلاش صادقانه جامعه بشری را متحول کند و با رهبری آن نجات بخش، عدل و انصاف را بر سرنوشت همه انسانها حاکم گرداند.

مفضل بن عمر، که از شاگردان امام صادق(ع) بود، می گوید: خدمت آن حضرت بودیم، سخن از انتظار و آمادگی و پذیرش نجات بخش الهی، که از فرزندان رسول خدا(ص) است، به میان آمد; آن حضرت فرمود:

من مات منتظرا لهذا الامر کان کمن کان مع القائم فی فسطاطه لا بل کان بمنزلة الضارب بین یدی رسول الله(ص) بالسیف.

آن که در انتظار فرج به سر برد و با حال آمادگی برای ظهور قائم و مصلح کل از دنیا رود وضعیت او مانند کسی است که در خیمه فرماندهی آن نجات بخش جهت اصلاح جامعه به سر می برد و گوش به فرمان است.

سپس امام صادق(ع) فرمود: بلکه بالاتر، او همانند کسی است که شمشیر در دست دارد و در راه خدا در رکاب رسول خدا(ص) جهت اصلاح جامعه و نشر اسلام حقیقی جهاد می کند.

مصلح بزرگ در کتابهای آسمانی

ظهور مهدی موعود(ع) از نعمتهای بزرگ الهی است که خداوند به وسیله آن بر مردم و مستضعفان جهان منت گذاشته و اراده کرده آنان را سروری و آقایی دهد. قرآن می گویدم «و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون »

و ما، بعد از تورات، در زبور داود نوشتیم [در کتابهای انبیا گذشته وعده دادیم]که بندگان نیکوکار من زمین را به ارث می برند و در آن حکومت خواهند کرد.

در کتابهای تفسیری آمده است: این وعده الهی، در همه کتابهای آسمانی است و مراد از «صالحین » قائم آل محمد، مهدی موعود(ع) و یاران اویند.

علامه مجلسی(ره) در بحارالانوار توضیح می دهد: بعد از اینکه در همه کتابهای آسمانی پیامبران وعده خود را نوشتیم، در قرآن نیز وعده خویش را تکرار کردیم.

سپس می نویسد: مقصود از «ذکر» تورات است و بعضی از مفسران بر این باورند که مراد از «زبور» همه کتابهای آسمانی است. در کتاب انجیل و تورات، در موارد مختلف از ظهور مصلح بزرگ سخن به میان آمده است که اشاره به نمونه هایی از آن سودمند می نماید:

الف) در عهد جدید چنین می خوانیم: «او پسری خواهد زایید که نامش را «یسوع » «عیسی » می گذارد. آن فرزند مت خویش را از گناهانشان رهایی می بخشد.»

ب) در انجیل یوحنا چنین آمده است: «زیرا در حقیقت شنیده ایم که او «مسیح » نجات دهنه عالم است.»

ج) در انجیل لوقا، به صورت عموم در باره نجات بخش و انتظار آن، چنین می نویسد:

«پس خود را حفظ کنید، مبادا دلها از پرخوری و مستی و اندیشه های دنیوی سنگین گردد.»

«و آن روز ناگهان بر شما آید، زیرا مثل دامی بر جمیع سکنه تمام روی زمین خواهد آمد.»

«پس در هر وقت دعا کرده و بیدار باشید تا شایسته آن شوید که از جمیع این چیزهایی که در زمین به وقوع خواهد پیوست نجات یابید و در حضور پسران ایشان بایستید.»

د) در عهد قدیم (تورات) راجع به امنیت کامل برای همه موجودات آمده است:

«در آن روز به جهت ایشان با حیوانات صحرا و مرغان هوا و حشرات زمین عهد خواهم بست و کمان و شمشیر و جنگ را از زمین خواهم شکست و ایشان را به امنیت خواهم رسانید و بعد خواب، همراه با آرامش خواهند کرد.»

ه) و نیز در باره نجات مستضعفان و ظهور مصلح بزرگ آمده است:

«هر که تا انتها صبر کند، نجات یابد.»

«زیرا شما را صبر لازم است تا اراده خدای را به جای آورده و وعده او را بیابید»

«زیرا بعد از اندک زمانی آن آینده خواهد آمد و تاخیر نخواهد داشت.»