ایران، 6 و 7/3/82
در این مقاله با اذعان به اسلامی بودن خاستگاه تشیع و تصوف، به بیان رابطه میان این دو پرداخته شده و در این بیان، برخی از مشترکات این دو مکتب تذکر داده شده است . از جمله اینکه هر یک از این دو، جنبه ای از یک حقیقت را بیان می کنند که آن حقیقت، باطنی گرایی اسلامی یا عرفان است . در راستای باطنی گرایی و توجه به بعد معنوی دین است که به آموزه های مشترکی در میان تصوف و تشیع برمی خوریم . برای مثال، امامان شیعه به عنوان نمایندگان باطنی گرایی در تصوف نقش بنیادین دارند; ولی نه به عنوان امامان خاص شیعه، آن گونه که در نظام اعتقادی ادوار بعد معرفی شده اند . در این باب، نمونه ای برتر از علی بن ابی طالب علیه السلام یافت نمی شود . تشیع را می توان اسلام علی بن ابی طالب نامید . در عالم تسنن نیز تقریبا همه سلسله های صوفیان، نسب معنوی خود را به آن حضرت ختم می کنند و او را پس از پیامبر خاتم، برترین مرجع معنوی مؤمنان می دانند . حدیث مشهور «انا مدینة العلم و علی بابها» را که صراحتا بر نقش علی علیه السلام در باطنی گرایی اسلامی دلالت دارد، هم شیعیان و هم اهل سنت باور دارند، اما صوفیان اهل سنت، خلافت روحانی علی علیه السلام را مخصوص شیعیان نمی دانند; بلکه آن را مستقیما با باطنی گرایی اسلامی ارتباط می دهند .
تصوف دارای شریعت (مذهب فقهی ویژه) نیست و طریقت در کنار یکی از مذاهب فقهی از قبیل مالکی یا شافعی مورد عمل قرار می گیرد . شیعه، شریعت و طریقت ویژه خود را داراست و فقط در بعد طریقت است که سلسله های صوفیه از قبیل نعمة اللهیه، در هر دو عالم تشیع و تسنن پیرو داشته اند . علاوه بر آن، شیعه، هم در جنبه شریعت و هم در جنبه کلامی، دارای عناصر باطنی است که آن را هم تراز تصوف قرار می دهد .
در ادامه مقاله، چند مصداق و نمونه از ارتباطات گسترده و پیچیده تشیع و تصوف ذکر گردیده است که عبارتند از: اعتقاد به ولی وولایت در هر دو مکتب; رابطه خرقه پوشی با اعتقاد به ولایت و ولی و پیر; رابطه آموزه پوشیدن خرقه با حدیث کساء; رابطه اعتقاد به قطب در تصوف با اعتقاد به امام در تشیع; اعتقاد به نور محمدیه در تشیع و باور به سلسله ولایت در تصوف; آموزه مقامات عرفانی در هر دو مکتب .