آفتاب یزد، 25/1/81
در این مقاله، سیاست خارجی ایران به صورت مقطعی و در دو محور مورد بحث قرار می گیرد . نخست، موانع و ناهنجاری هایی مرور می شود که پیش از دوم خرداد، فراروی روابط خارجی ایران در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و نیز در ارتباط با آمریکا و اتحادیه اروپا وجود داشته است . پس از آن، تلاش های آقای خاتمی برای رفع این موانع ارزیابی می گردد .
پیش از دوم خرداد 1376، طرح مهار دوجانبه، همراه با تهدیدهایی چون ظهور طالبان در مرزهای شرقی، حضور آمریکا در خلیج فارس، غائله جزایر سه گانه ایرانی و ... افق سیاست خارجی مان را از هر زمان دیگری تیره تر ساخته بود . نویسنده، تئوری ها و راهکارهای غلط و نافرجام اتخاذ شده در آن روزگار را نیز در منزوی ساختن کشور مؤثر می داند .
در بخش ارزیابی تلاش های آقای خاتمی در زمینه سیاست خارجی، بازیابی و افزایش وجهه و اعتبار جمهوری اسلامی ایران در سطح جهانی و منطقه ای، بزرگ ترین دستاورد به حساب می آید . در این مسیر، تغییر ادبیات سیاسی ایران در صحنه بین الملل نخستین گام تلقی می شود . همچنین بهره برداری مناسب از فرصتی که با برگزاری اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در تهران به دست آمده بود و سفرهای پی در پی آقای خاتمی به کشورهای مختلف، در ایجاد فضایی از اعتماد و اطمینان در مناسبات با کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس بسیار مؤثر بوده است; به گونه ای که ارتقای نقش جمهوری اسلامی در دیریت سازمان های منطقه ای و بین المللی ثمره همین تلاش هاست .
تحول بزرگ دیگری که نویسنده آن را به سیاست خارجی دولت خاتمی نسبت می دهد، برگزیدن رویکردی واقع گرایانه نسبت به مناسبات قدرت در روابط بین الملل است . نگرش رئالیستی به نظام جهانی و درک محدودیت ها و اقتضائات دولت ها و ناخت حدود نسبی قدرت دولت، مسلما دست یابی به اهداف ملی را آسان تر می کند . طرح نظریه «گفت وگوی تمدن ها» بر اساس همین نگرش صورت پذیرفت و باعث شد ایران، برای اولین بار، موفق به طرح یک پارادایم در سطح بین المللی شود .