نکاتی برای زندگی با فرد مبتلا به اختلال دوقطبی

نه کسی می تواند به طور کامل اختلال روان پزشکی بیمار را بهبود دهد و نه فردی در ایجاد این اختلال مقصر است؛ بنابراین خود یا دیگران را سرزنش نکنید.

- از فرزند خود انتظار نداشته باشید که خودش بتواند نشانه های رفتاری در دوره ی حاد بیماری را در خود کنترل کند چون ایجاد این نشانه ها توسط ژن ها و تغییرات شیمیایی در بدن صورت می گیرد و فرزند شما نقشی در ایجاد این نشانه های رفتاری ندارد هم چنان که در ایجاد رنگ مو و قدرت بینایی اش نقشی نداشته است. بنابراین او را به خاطر داشتن بیماری و علایم آن سرزنش یا تنبیه نکنید.
- هر بیماری بر همه ی اعضای خانواده اثر می گذارد. پس به واکنش های دیگران و خواهر و برادرها نیز حساس باشید و به یک دیگر یاری برسانید.
- ممکن است حتی با بیش ترین تلاش های شما، بیماری کسی که دوستش دارید بازگشت کند و این به معنای مقصر بودن شما نیست.
- پذیرش بیماری هم برای بیمار هم برای سایر اعضای خانواده سخت است، یک دیگر را در این زمینه درک کنید و یاری دهید.
- هرگز خود را نادیده نگیرید، شما حق دارید به سلامت خود اهمیت دهید و به هیجانات و خواسته های فردی خود رسیدگی کنید و این وظیفه ی اصلی شما در زندگی است. اگر سلامت جسمی و روانی کافی نداشته باشید نمی توانید از خودتان و دیگران مراقبت کنید.
- اگر در مراقبت از بیمار احساس خستگی می کنید، از منابع حمایتی دیگر کمک بگیرید و با پزشک مشورت کنید. صرف انرژی بیش از اندازه کمک بیش تری به بیمار نمی کند و تنها باعث از پا افتادن شما می شود.
- شما حق دارید خسته و عصبانی باشید اما حق ندارید بیمار را متهم یا سرزنش کنید یا با کلام نادرست خود، او را آزار دهید. این طبیعی است که دچار احساسات متفاوتی از جمله احساس سوگ، گناه، ترس، خشم و گیجی شوید ولی شما مسئول احساس خود هستید نه بیمار.
- برای رفع خستگی و عصبانیت و تعدیل احساسات خود از مشاور کمک بگیرید و مسئولیت های خود را با دیگران تقسیم کنید.
- در رویارویی با بیماری ممکن است هم شما و هم خود بیمار دچار سوگ شوید. مراحل سوگ عبارتند از:
- انکار و نپذیرفتن مشکل، خشم و این تفکر که چرا خانواده ی شما گرفتار این مشکل شده اند، غمگینی و افسردگی و در نهایت پذیرش و کنار آمدن با مشکل. ممکن است طی شدن این مراحل چندماه طول بکشد. در این مدت منابع حمایتی و مشاور باتجربه می تواند به شما یاری برسانند.
- تمام مسئولیت کمک به بیمار را به تنهایی بر دوش نگیرید. به جای آن که دیگران را سرزنش کنید که چرا به شما کمک نمی کنند به طور مستقیم و عملی درخواست کنید که مسئولیت تقسیم شود، به طور مثال به همسر خود بگویید: «مسئولیت تماس برای تعیین وقت پزشک و تهیه ی داروها با شما، کنترل مصرف داروها با من، مراجعه به پزشک با هردومان، مشکلات مدرسه اش با شما، مشکلات بیرون و مهمانی با من و... ». این کار باعث کمک دیگران به شما می شود، در حالی که تنها سرزنش کردن و بیان این که چرا همه ی کارها را من باید انجام دهم، تنها شما را در نقش یک قربانی بدون کمک فرو خواهد برد و سرزنش های مکرر، دیگران را از شما دور خواهد کرد.
- هم شیرها در کنترل یا کمک به حل مشکلات مربوط به بیماری نقشی ندارند. آن ها باید به سلامت و زندگی خود بیندیشند و مسئول زندگی خواهر و برادر بیمار خود نیستند. بیماری خواهر و برادر به آن ها فشار روانی زیادی وارد خواهد کرد. سعی کنید آن ها را مستقیماً در این مسئولیت دخالت ندهید. آن ها وظیفه دارند خواهر یا برادر باشند نه مراقب، والد یا کمک درمانگر.

مراقب باشید که بیماری باعث فراموش شدن حقوق هم شیرها نشود.

برای رسیدگی به بیمار وظیفه ی خود را در مقابل آن ها فراموش نکنید. از طرفی اجازه ندهید آن ها به دلیل خشم خود حقوق بیمار را ضایع کننند یا با رفتار و کلام خود او را به خاطر بیماریش سرزنش کنند یا آزار دهند.
- نیازهای افراد خانواده ی خود را اولویت بندی کنید، نیاز بیمار همیشه در اولویت نیست.
- این که به دلیل بیماری توانایی های فرد در بعضی زمینه ها محدود می شود به این معنا نیست که توانایی های دیگرش دچار اشکال شده است و نمی تواند هیچ مسئولیتی بپذیرد. انتظارات خود را از بیمار بر اساس دوره ی بیماری تنظیم و تعدیل کنید.
- سعی کنید در گروه های حمایتی خانواده های دارای مشکلات مشابه شرکت کنید و شبکه ی حمایتی خود را گسترش دهید.
- تا جایی که می توانید راجع به اختلال فرزندتان بیاموزید. هرچه بیش تر راجع به بیماری بدانید، بهتر آن را مدیریت می کنید اما فراموش نکنید که سؤالات بسیاری در زمینه ی این اختلال وجود دارد که هنوز پاسخ علمی کاملی برای آن ها وجود ندارد.

مواجهه ی صحیح با مشکلات به تدریج شما را پخته تر می کند. در طول زمان فرامی گیرید که صبور باشید و کم تر قضاوت کنید؛ به خود و دیگران یاری رسانید؛ خود و دیگران را بهتر ببینید و انسان کامل تری شوید، بهای کامل تر شدن کم نیست اما لذت رسیدن به آن ارزش سختی راه را خواهد داشت و شما در این راه تنها نخواهید بود.
منبع مقاله:
خادمی، مژگان، (1389) اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان، تهران: نشر قطره، چاپ اول.