حَسَدْ: یکی از زشت ترین و قبیح ترین خصلت هایی که در هرجامعه ای دیده می شود وعدّه ای همه چیز را برای خود می خواهند. از آسایش یا پیشرفت دیگران ناراحت می شوند، خود خوری می کنند و رنج خود را به صورت آزار دادن، بدگویی و کارشکنی کردن ابراز می کنند.
به جای اینکه بکوشند تا خودشان هم پیشرفت داشته باشند، می کوشند تا دیگران را ساقط کنند، از ارزش بیندازند، و از پیشرفت باز دارند. این واکنش همان «حسد» است که خصلتی ناپسند و نکوهیده است، متأسّفانه در میان بسیاری از افراد در گروه های سنّی مختلف دیده می شود؛ حتی کسانی که خود اعتبار و امکانات فراوانی دارند، گاهی از پیشرفت دیگران رنج می برند.
حسد، تا در عمل انسان بروز نکرده است، تنها یک خصلت ناراحت کننده برای شخص حسود است، که از اندرون رنج می برد، امّا همین که در عمل ظاهر شد، آدمی را به گناه می کشاند و کار به جایی می رسد که حتّی برای زوال نعمت از شخص محسود خود را به آب و آتش می زند.
در نکوهش حسد همین بس که نخستین قتلی که در جهان واقع شد از ناحیه ی انگیخته شدن «حسد» بود. دیگر اینکه برادران یوسف از مهر و محبّت پدر نسبت به یوسف(ع)، به او حسد بردند و او را به چاه انداختند.
حسد نشانه ی چند نوع کمبود است:
1. فرد حسود خود خواه است وهمه چیز را تنها برای خود می خواهد.
2. کم ظرفیت و زبون است، و گرنه در برابر مقام یا پیشرفت یا امتیازاتی که دیگران به دست می آورند، خود را این چنین نمی بازد.
3. کور دل و کوته بین است، به همین جهت دیگران را نمی بیند، فکر نمی کند که دیگران هم حقّی دارند و باید به جایی برسند.
4. «متجاوز» است، زیرا حاضر است به طرف ضربه بزند و حیثیت و آسایش او را به خطر بیندازد، تا به خیال خود، عقده ی کمبودی را که در خود می یابد بگشاید.
آن درد که درمان نپذیرد حسد است آئین حـسد قـائـده دیـو و دداست
امام باقر (ع) می فرماید: إنّ الحسد لیأکل الإیمان کما تأکل النّار الحطب. یعنی حسد ایمان را می خورد همانگونه که آتش هیزم را!
حسد ضرری است که حاسد بنفس خود می رساند: مانند ابلیس که به حضرت آدم (ع) حسد برد و به سبب آن حسد، برای خود لعنت ابدی خرید و برای آدم رفعت و هدایت و قربت.
و نیز حضرت علی (ع) فرمود: بخیلان و حسودان لایق مصاحبت و همنشینی نیستند و همین در وصف حاسدان بس است که حق تعالی فرموده است: «ومِنْ شرِّ حاسدٍ إذا حَسَد» پس از شر حاسدان و بخیلان پناه به رب جلیل بریم و بخل نکنیم و حسد برکسی نبریم که اول گناهی که در آسمان و زمین کرده شد حسد و بخل بود که شیطان در آسمان به آدم (ع) حسد برد و به لعنت خدا گرفتار شد.
هست جنّت آنکسی را کو سخی است و آنکسی که بخل ورزد دوزخی است
حسد خوی زشت شیطانی است که براثر عوامل مختلفی مانند ضعف ایمان و تنگ نظری و بخل پیدا می شود، و صاحب آن درخواست و آرزوی زوال نعمت از دیگری را دارد. حسد سرچشمه ی بسیاری از گناهان کبیره است.
حسودان همیشه یکی از موانع راه انبیا و اولیا بوده اند.
حضرت صادق (ع) در این باره می فرماید:
مردی که این سه خصلت در او باشد، ایمان ندارد: حرص، حسد، و ترس.
در روایت دیگری فرموده است: حسود بیش ازآنکه به دیگران زیان برساند به خود ضرر می رساند.
ریشه ی حسد، کوردلی و در افتادن با فیض الهی است و اینها دو بال کفراند.
مبارزه با حسد
تلاش سازنده و مثبت، در راه کسب فضایل و امتیازات، وسیله ای مؤثر برای مبارزه با حسد است، و کمتر حسرت دیگران را می خورد، چه بسا کم کم دید وسیع، مناعت طبع، بزرگواری و دگربینی در او زنده می شود و از پوسته ی محدود خود بیرون می آید. خود را با انسانها پیوند می زند، احساس نوع دوستی و خیرخواهی در او زنده می شود و نه تنها از راحتی دیگران رنج نمی برد، بلکه حاضر می شود، خود رنجی را تحمّل کند، تا دیگران در راحتی باشند.
خداوندا! ما نیز از شرّ حسودان به ذات مقدّس تو پناه می بریم.
