گفتگو با دکتر هومن بخشی، متخصص ارتوپدی
زمانی خمیده شدن پشت آدم‌ها نماد سالمندی بود اما این روزها سبک زندگی ما و مشکلات زندگی باعث شده است که کمتر به سلامت‌مان توجه کنیم و ناگهان یک روز جلوی آینه برویم و ببینیم که در سنین جوانی هم کمی خمیده به نظر می‌رسیم. برای مبتلا نشدن به چنین حالتی چه باید کرد؟ برای درمان این مشکل، چه؟ دکتر هومن بخشی، متخصص ارتوپدی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این سوال پاسخ می‌دهد.
آقای دکتر! در اصطلاح طبی، قوز کردن یعنی چه؟
کیفوز ستون مهره‌ها همان قوز است که مردم با آن آشنا هستند و اگر بخواهیم عبارت فارسی صحیح‌تری برای آن به کار ببریم، باید بگوییم گوژپشتی. کیفوز انواع مختلفی دارد و در سنین مختلف، علل متفاوتی آن را ایجاد می‌کنند.
ممکن است درباره انوع کیفوز توضیح بیشتری بدهید؟
بله؛ به طور کلی دو نوع کیفوز داریم.
• کیفوز برگشت‌پذیر: این نوع کیفوز شیوع زیادی در جامعه دارد و به دلیل وضعیت‌های بد بدن هنگام راه رفتن و نشستن به وجود می‌آید. معمولا در خانم‌های جوان که کمی هم چاق هستند، دیده می‌شود. در این نوع کیفوز اگر بیمار سعی کند پشت خود را صاف بگیرد قابلیت بهبودی وجود دارد. عده‌ای از بیماران به دلیل ضعف‌های عضلانی ناشی از بیماری‌های مختلف دچار این نوع کیفوز می‌شوند که با بهبود قدرت عضلات معمولا قوز آنها از بین خواهد رفت.
•کیفوز ثابت: در این مورد تغییر شکل ستون فقرات قابل اصلاح نیست و هر چه قدر بیمار سعی در صاف نگاه داشتن ستون فقرات و تقویت عضلات کند، بی‌فایده است. بیماری‌های متعددی سبب این نوع کیفوز می‌شوند؛ از جمله: بیماری‌های روماتولوژی، بیماری شوئرمن در افراد جوان، شکستگی‌های مهره‌ای در اثر پوکی استخوان و افزایش سن. گاهی فرد متوجه این شکستگی نمی‌شود و به مرور زمان گوژپشتی پیشرفت می‌کند.
عواقب کیفوز برای بدن چیست؟
کیفوز علاوه بر ایجاد مشکلات در ستون مهره‌ها و تضعیف عضلات پشتی با تغییر شکل ستون مهره‌ها سبب کاهش حجم قفسه سینه می‌شود. به مرور زمان حجم ریه‌ها کم شده و فشار روی سیستم قلبی‌ریوی افزایش می‌یابد. همچنین با بالا رفتن سن، ستون فقرات دچار استئوآرتریت (همان آرتروزی که به غلط میان مردم مصطلح است) و درد‌های مداوم می‌شود و می‌تواند برای بیمار وضعیت ناگوار و ناتوان‌کننده‌ای را ایجاد کند.
برای درمان چه باید کرد؟
ابتدا باید مشخص شود که بیماری کیفوز از کدام نوع است. اگر کیفوز در اثر بیماری‌های یاد شده باشد، باید اقدامات درمانی لازم هرچه سریع‌تر صورت گیرد. برای مثال، اگر فرد به بیماری شوئرمن شدید مبتلاست ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد و اگر بیماری او خفیف‌تر است باید بریس (قوزبند) ببندد. در مواردی که کیفوز به دلیل بد نشستن (به ویژه هنگام مطالعه کردن و پشت میز تحریر نشستن یا تماشای تلویزیون) به وجود می‌آید افراد باید سعی کنند عضلات پشتی خود را تقویت کرده و به صورت صاف بنشینند. برای تقویت عضلات پشتی ورزش‌های خاصی از جمله شنا و به خصوص کرال پشت توصیه می‌شود.
آیا استفاده از قوزبند راه میان بری برای از بین بردن قوز نیست؟
بستن قوزبند برای افرادی که به طرز غلطی می‌نشینند، چندان توصیه نمی‌شود زیرا هنگامی که قوزبند بسته شد، خودش به تنبلی و تضعیف عضلات منجر خواهد شد و ضعف عضلات به مرور زمان قوز را تشدید می‌کند.
چه بیماری‌هایی باعث تشدید قوز می‌شوند؟
پوکی استخوان بیماری‌ای است که معمولا در سنین بالا (در خانم‌های یائسه و آقایان بالای 70 سال) به وجود می‌آید و در نتیجه آن، استخوان‌ها ضعیف می‌شوند. در بررسی‌های جدید مشاهده شده که مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از پوکی استخوان ورزش منظم و مصرف کلسیم و ویتامین D کافی درسنین نوجوانی و جوانی است. کمبود ویتامین D و برخی دیگر از بیماری‌ها و بدخیمی‌های خونی هم قوز را تشدید می‌کنند.
آیا لازم است برای تامین کلسیم مورد نیاز و پیشگیری از پوکی استخوان از سنین جوانی مکمل‌های کلسیم مصرف کرد؟
معمولا افراد جوان نیازی به مکمل کلسیم ندارند و با تغدیه مناسب مقدار کلسیم مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند، اما تغذیه مناسب خود عامل مهم و قابل بررسی است. باید از شیر و لبنیات کافی در رژیم غذایی خود بهره برد. نوجوانان و جوانان روزانه به 1200 میلی‌گرم و افراد 30 تا50 ساله روزانه حدود 1000 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند که می‌توانند آن را از طریق غذا دریافت کنند اما به خانم‌هایی که به سن یائسگی رسیده‌اند، توصیه می‌شود حتما از قرص کلسیم استفاده کنند. تجویز کلسیم باید توسط پزشک صورت گیرد زیرا میزان کلسیم برای هر بیمار به شرایط او، پوکی استخوان و نیازش بستگی دارد. اگر قرص کلسیم به‌طور خودسرانه مصرف شود احتمال ایجاد سنگ کلیه در افراد با زمینه قبلی بالا خواهد رفت.
منبع:www.salamat.com