امامان معصوم(ع) اسماء حسنایی هستند که خداوند هیچ عملی را جز در پرتو شناخت آن ها از انسان نمی پذیرد؛ چرا که آنان حافظ اسرار الهی و جانشینان به حق پیامبرند. زمانی حجت خدا بر بندگانش تمام می گردد که امام زمان خویش را درک کرده باشند و با شناخت او در راهش قدم نهند. خداوند برای ارشاد بیش تر، ائمه هدی را بسان چراغ های فروزان در گستره تاریخ قرار داد تا کسی به بی راهه نرود و راه را از چاه تشخیص دهد. اهل عرفان همان گونه که در طلب معرفت پروردگارند، دل و قلبشان را مهیای شناخت امام خویش کرده، از خداوند، توفیق حرکت در مسیر امامت را خواستارند. آن ها عقیده دارند سالک طریق حق، بدون معرفت امام به جایی نمی رسد، جز این که در پیچ و خم روزمرگی و بی تفاوتی، عمر را با حسرت به پایان می برد. دین مبین اسلام که هدفی روشن و معین دارد، رهروان خود را به بندگی خالصانه خدا در سایه معرفت و ولایت امامان همام دعوت می کند، تا مبادا با غفلت از امام زمان، گرفتار گمراهی و گناه گردند و با زندگی در بستر جهالت، به مرگ جاهلانه جان دهند.
امام صادق(ع) فرمودند: روزی امام حسین(ع) بر اصحاب خود وارد شد و چنین گفت: ای مردم! خداوند عزوجل بندگان را نیافرید، مگر برای این که معرفت یابند. پس اگر او را شناختند و عبادت کردند از عبادت غیر او بی نیاز می شوند. مردی به آن حضرت عرض کرد: ای فرزند رسول خدا(ص) پدر و مادرم به فدایت! معرفت خدا چیست؟ فرمود: در هر زمان شناخت خداوند به شناخت امام است که اطاعتش بر مردم واجب است.1
مفهوم شناسی امام
منظور از معرفت امام چیست؟ اندیشمندان دینی در این باره، دو گفته دارند؛ یکی شناسایی امام به اسم، نسب و لقب، و دیگری معرفت به صفات و خصوصیات ظاهری و باطنی امام و تمایز وی از دیگر افراد بشر. درباره شناخت قسم اول، پیامبراکرم(ص) و ائمه هدی، بارها در حضور اصحاب و یارانشان به ویژگی ها و صفات امام عصر(عج) اشاره کرده ا ند. رسول خدا(ص) فرمود: مهدی از فرزندان من است. نامش نام من و شبیه ترین مردم به من از جهت اخلاق و خلقت است. غیبتی خواهد داشت که امت ها در آن گمراه می شوند. مانند ستاره شهاب می آید و زمین را از عدل و داد پر می کند، هم چنان که از ظلم و جور، پر شده بود.2 در روایتی به نقل از یونس بن عبدالرحمن آورده شده که گفت: به محضر امام هفتم موسی بن جعفر(ع) مشرف شدم و عرض کردم: یابن رسول الله، آیا شما قائم به حق هستی؟ فرمود: آری، ولیکن آن قائمی که زمین را از دشمنان خدای متعال پاک و آن را از عدل و داد پر کند، پنجمین فرزند من است که غیبتی طولانی دارد. خوشا به حال شیعیان که در غیبت وی به رشته ولایت ما چنگ زده و به دوستی ما ثابت و استوار مانده اند و از دشمنانمان بیزارند، آن ها از ما و ما از آن هاییم. ایشان ما را به امامت پسندیده اند و ما هم آن ها را به شیعه بودن پذیرفته ایم. خوشا به حالشان، باز هم خوشا به حالشان، به خدا در روز قیامت در درجات با ما خواهند بود.3
معرفت امام در وجه دوم، به میزان آگاهی، مطالعه و ژرف نگری در رفتار و کردار امام بستگی دارد و هرچه درک از آن وجود مقدس با تعمق بیش تری صورت پذیرد، زوایای گسترده تری از شخصیت بی نظیرش روشن می شود. انسان ها اگر درصدد شناخت واقعی آن حضرت برنیایند، به موجودی بی روح مبدل می شوند که عطش جاودانگی را به جرعه حقیقت بر طرف نکرده و ندای فطرت را به پاسخی حقیقی ارضا نکرده اند.
حضرت مهدی(عج) دریایی مواج از علم و حکمت و معرفت حق است که به اراده الهی از نظرها غایب گشت، تا در هنگامی ای خاص ظهور کند و اهل ایمان را پیروز و سربلند سازد. آن حضرت، بسان خورشید پشت ابر، شیعیان را از گرمی و نور وجودش بی نصیب نمی گذارد. ایشان، خود فرمودند: شیوه بهره بردن از من در زمان غیبت، مانند استفاده از خورشید است، هنگامی که ابرها آن را از دیده ها پنهان سازند. برای اهل زمین امان هستم چنان که ستارگان، امان اهل آسمانند.4 حضرت مهدی(عج) ویژگی هایی خاص دارد و به اوصافی آراسته شده که عبارت «طاووس اهل الجنه» برایش بیان شده است. وجود آن حضرت از لحظه تولد و سپس غیبت و نهایتاً ظهور، تجلی اراده حق و تحقق صفت بقیه اللهی است.
حق امام زمان بر شیعیان
الطافی که از ناحیه امام عصر(عج) شامل حال مردم به ویژه شیعیان می شود، قابل شمارش نیست. با تکیه بر روایات و احادیث معتبر در این زمینه، در می یابیم که آفرینش جهان خلقت و تمام پدیده های موجود آن در سایه سار وجود امام زمان(عج) معنا می یابد، و از عنایت آن بزرگوار است که از مواهب مادی و معنوی در دنیا و آخرت بهره مند می شویم. در فرهنگ اسلامی عقیده بر این است که زمین، هیچ گاه از حجت خدا خالی نمی گردد. به گونه ای که تا امام (ع) حیات دارد، عالم برجاست و بدین سبب به اراده پروردگار از بلایا مصون و محفوظ است.
امام صادق(ع) می فرمایند: اگر زمین بدون امام بماند، از هم می پاشد. 5
عبارت «این السبب المتصل بین الارض و السماء» در دعای ندبه نیز چنین معنا می دهد که فیوضات عالم بالا به وسیله امام عصر(ع) و به واسطه او به اهل زمین می رسد و بلایای عظیم، به جهت آن وجود شریف از ما رفع می گردد. چه بسا که اگر به خاطر آن عزیز یگانه نبود، جریان عادی زندگی به هم می خورد و انسان ها از نعمت ها و برکات فراوان بی بهره می گشتند؛ پس ما وظیفه داریم در برابر این همه الطاف آن جناب، حقوقش را رعایت کنیم و با ذکر نام و یادش، پروانه وار بر شمع وجود عطرآگینش، گرد آییم و دست به دعا برداریم که خدا جهان را به ظهور او روشن گرداند.
از نکته های دیگری که رعایت حق امام را بر ما وظیفه می داند، سفارش خدا و پیامبر اکرم(ص) به مسلمانان است که فرمود: قل لا اسئلکم علیه اجراً الاالموده فی القربی6. رسول خدا (ص) در طول رسالت گران سنگ خویش، که با تحمل سختی های فراوان، همراه بود، هیچ گاه از مردم تقاضای کمک مادی و حمایت دنیایی نکرد، بلکه اجر رسالت را پشتیبانی از میراث گهربار خویش، یعنی قرآن و اهل بیت قرار داد. دوستی و ارادت به اهل بیت، خواسته پیامبر(ص) از امت اسلام و بر همه واجب و لازم است. چنان چه می دانیم، دوستی صرفاً به بیان لفظی محدود نگشته، بلکه اطاعت و پیروی، معنای واقعی عشق و علاقه است و این امر جز از طریق ایجاد رابطه و مراوده عاشقانه و خالصانه با وجود نازنین امام حاصل نمی شود.
دعا برای امام زمان(عج)
دعا از مصادیق مودت و مهربانی است که از قلب انسان برای محبوب ترین خلق خدا بر می خیزد و چه کسی محبوب تر از وجود مقدس حضرت مهدی(ع) که امید تمام شیعیان به اوست.
در عصر ما که ظلم ظالمان به اوج رسیده و دست نیازمندان و ستمدیدگان به دادرسی بلند است، ظهور امام زمان مرهمی شفابخش و جاودانی است که امیدواریم در سایه دعای دین داران و لطف الهی تحقق یابد. حق آن امام بر ما دعا برای اوست، زیرا که رفع گرفتاری ما انسان ها در فرج آن حضرت است. ایشان خود فرمود: «و اکثروا الدعاء بتعجیل الفرج فان ذلک فرجکم؛
و بسیار دعا کنید برای تعجیل فرج، زیرا که آن فرج شماست» امید است، هرچه زودتر چشم عاشقان به جمال دل آرایش روشن و حظ وافر از دولت کریم آن حضرت، روزی تمامی مسلمین گردد.
