داستان «فریاد در خاکستر» دردمندانه است/ تمجید فراست از ملکیان

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی فرهنگسرای اندیشه، عصر دیروز 4 مردادماه یکی دیگر از سلسله نشست‌های راویان اندیشه به معرفی و بررسی «فریاد در خاکستر» اثر صادق کرمیار اختصاص داشت که با حضور نویسنده اثر و منتقد ادبی و داستان نویس قاسمعلی فراست و علاقه مندان در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

فراست در ابتدا با یادآوری اهمیت توجه به ادبیات و داستان گفت: امروزه از خویشتن خویش غافل شدیم و به آن توجه نمی‌کنیم. اما ادبیات بهترین و بزرگترین پلی است که من و شما را به خود خودمان برمی‌گرداند. یادمان می‌آورد که چه هستیم، چرا هستیم و کجا هستیم. این تلنگر ادبیات است. سعادتمند کسی است که به این تلنگر لبیک بگوید و کاری نداشته باشد که روزگار من و شما به کتاب توجه می‌کند یا نه!؟ مهم این است که من و شما یادمان نرود ادبیات نیاز فطری درونی و ذاتی ماست. تبریک می‌گویم به کسانی که در ضمیرشان ادبیات و چراغ همیشه روشن آن نشسته و چراغ دلشان را با داستان و ادبیات روشن می‌کنند. مصطفی ملکیان بزرگوار جمله‌ای دارد که می‌گوید: زبان امروز بشریت و زبان دیانت زبان ادبیات است. او کسی است که اهمیت این عرصه را درک کرده است. ای کاش کسانی که برای من و شما تصمیم می‌گیرند، این نگاه قشنگ و زیبا را داشتند.

وی ادامه داد: خسته نباشید می‌گویم به آقای کرمیار که با خون دل این کلمات را روی کاغذ گذاشته است. کرمیار با لحظه لحظه‌های زندگی‌اش و با درد و رنجی که در وجودش شعله‌ور است، نوشته است. داستان فریاد در خاکستر 9 داستان دارد؛ 2 زاویه دید اول شخص در دو داستان شانس و خشونت خام به خدمت گرفته شده و زاویه دید بقیه داستان‌ها نیز سوم شخص است. به لحاظ موضوع نیز چند داستان اول درباره جنگ است و بقیه موضوعات مختلفی دارد. از این رو وقتی خواننده کتاب را در دست می‌گیرد، اولین تصورش این است که این کتاب به طور کلی درباره جنگ است چرا که 5 داستان کاملا درباره جنگ داستان و 1 داستان نیز تا حدودی به جنگ مربوط است. اما اینطور نیست و از داستان ششم به بعد متوجه می‌شویم فضا عوض می‌شود و موضوعات متنوع می‌شوند.

خالق داستان «نخل‌های بی‌سر» ادامه داد: کسانی که به جنگ می‌پردازند، 2 دسته‌اند: یک عده هستند که از این راه نان می‌خورند و دسته دیگر کسانی که دغدغه‌شان است. این داستان‌ها و آشنایی که من از کرمیار دارم، می‌دانم که او  کسی است که این موضوع دغدغه‌اش است دلیلش هم این است که سال‌ها در جبهه بوده است. تنها عده کمی هستند که می‌توانند موضوعی را به خوبی به خواننده منتقل کنند. در واقع  اینکه من دم از موضوعی بزنم، یک مسئله است و اینکه به خواننده منتقل کنیم، مسئله ای دیگر.

صادق کرمیار در فواصل صحبت‌های قاسمعلی فراست به خاطرات مختلف خود از داستان‌هایی که نوشته است، اشاره کرد و داستان نه عروسک نه پرنده را به دهه 60 و زمانی که خبرنگار روزنامه اطلاعات در مناطق جنگی بوده، مربوط دانست.

فراست هم در خصوص این داستان گفت: این داستان به نظر من خوبی‌ها و امتیازها و ای‌کاش‌هایی هم دارد. در این داستان روحیه، احساس و عاطفه مخاطب را برمی‌انگیزد و انتخاب عناصر داستان به صورت هوشمندانه می‌تواند مخاطب را درگیر کند. اما گاهی نگاهی کلی به آدم‌ها می‌کنیم که درست نیست. بدها کاملاً بد و خوب‌ها کاملاً خوب نیستند. بشر در هر جغرافیایی قرار بگیرد، انسان است و جای این ویژگی در داستان خالی است.

وی ادامه داد: داستان دیگر این مجموعه «فریاد در خاکستر» است که به خاطرات رزمندگانی که دچار مشکلات اعصاب و روان شده‌اند، می‌پردازند؛ جانبازانی که به گفته نویسنده و هم منتقد مظلوم‌ترین جانبازان هستند.

فراست در ادامه بیان کرد: کرمیار در «نامیرا» جزئیات بیشتری آورده و توصیف بیشتری داریم. تصویر هم بیشتر است. زبان داستان زبان نشان دادن و تصویر است. اما کاش در این داستان‌ها هم توصیف بیشتر بود. شاید چون این مجموعه از کارهای اول کرمیار است، توقع ما از او از تجربه‌های چند سال اخیر اوست.

«خشونت خام» عنوان دیگر داستان مجموعه «آتش در خاکستر» است. فراست درباره آن هم گفت: یکی از داستان‌هایی که من را به لحاظ فنی و موضوعی درگیر کرده، همین داستان است که توانسته مفاهیمی درستی را به خواننده منتقل کند. در داستان «علمدار» نیز بازی‌هایی کرده است که آن را می‌پسندم. من دوست دارم با این علامت‌ها عشق بازی‌هایی شود که در این داستان به زیبایی رخ داده است.

فراست درباره فضای داستان «بوی شیر» نیز بیان کرد: با این داستان فضای کتاب کاملاً عوض می‌شود. دیگر فضای جنگ ندارد و فضایش کاملاً زنانه است. بسیار داستان پرکششی است و رفت و برگشت‌های زمانی دارد که آدم را اذیت نمی‌کند. داستان غمباری بود که جاهایی از داستان خیلی دلم برای گلنار می‌سوخت. از ویژگی‌های شاخص داستان «شانس» نسبت به بقیه داستان‌های این مجموعه نیز طنز است. موضوعی که در داستان‌های ما کمتر یافت می‌شود و ادبیات امروز ما از نبود آن رنج می‌برد. ای‌کاش داستان‌های امروز ما از طنز بیشتر برخوردار شود. چخوف عمیق ترین و دردناک ارین مسئله را به شکلی می‌گوید لبخندی هم روی لب ما می‌نشاند.

وی در پایان گفت: دردمندی و دغدغه مندی کرمیار چیز کمی نیست. در روزگاری که آدم‌ها بیشتر ترجیح می‌دهند از راه‌های دیگر زندگی کنند، وقتی کسی با کلمه سعی می‌کند زندگی کند برای من فوق العاده ارزشمند است. امیدوارم روزی برسد که حرف ملکیان بیشتر جدی گرفته شود. در واقع دیانت و دین کلیت است و رمان جزئیات است که چراها و چیست‌ها را رقم می‌زند. ادبیات زبان ذات بشریت است. آنچه من را شارژ را و شاد می‌کند، بیش از هر چیز ادبیات است. تا جایی که می‌توانید داستان و رمان بخوانید.