• مصرف گرایی و اسراف و این چیزها... این جزو میراث های ما از گذشته است و متأسفانه این میراث را نگه داشتیم. ما ملت ایران باید این جامه ناسازِ بی اندامِ زشت را از تنمان بیرون بیاوریم. ما خیلی مصرف زده هستیم؛ باید این را حلش کنیم.[146]
• امروزه متأسفانه... مصرف گرایی و مسابقه تجمل پرستی و مسابقه پول درآوردن و تلاش برای پول جمع کردن، یک طبقه جدیدی درست کرده.[147]
• نظام اسلامی با تولید ثروت مخالف نیست، با ایجاد ثروت مخالف نیست، بلکه مشوق اوست. اگر تولید نباشد، اگر ایجاد ثروت نباشد، حیات و بقای جامعه به خطر خواهد افتاد، اقتدار لازم را جامعه به دست نخواهد آورد؛ این یک اصل اسلامی است. اما اینی که آحاد مردم دلشان لک بزند برای مسابقه اشرافی گری، برای تجمل پرستی، این یک چیز بسیار نامطلوب است؛ این چیزی است که متأسفانه در درون ما هست؛ همان طور که قبلاً هم گفته ام: اسراف و مصرف گرایی افراطی.[148]
• امروز دشمن چشمش به نقطه حساس اقتصادی است تا بلکه بتوانند این کشور را از لحاظ اقتصادی دچار اختلال کنند. هرچه می توانند اختلال ایجاد کنند و هرچه هم نمی توانند، در تبلیغاتشان وانمود کنند که اختلال هست! این کاری است که امروز در تبلیغاتِ دشمنان ما، با قدرت و به شکل های مختلف انجام می گیرد. راه مقابله هم انضباط مالی و صرفه جویی و نگاه پرهیزگرانه به مصرف گرایی است.[149]
• مصرف گرایی به صورت اسراف، یکی از بیماری های خطرناک هر ملتی است.[150]
• ما یک خرده به مصرف گرایی افراطی دچار هستیم.[151]
• یکی از موارد اسراف، اسراف در آب است؛ نه فقط آبی که مصرف شُرب در خانه ها می شود، نوع آبیاری کشاورزی ما هم یک نوع مسرفانه است و آب را هدر می دهیم.[152]
• ما در زمینه مصرف، در زمینه هزینه کردن منابع مالی کشور به وسیله خود ما و به وسیله همه برادران هم میهن ما و به وسیله مسئولین کشور با زحمت زیاد به وجود می آید، دچار نوعی بی توجهی هستیم، که بایستی این را تبدیل کنیم به یک توجه و اهتمام خاص. ما دچار اسراف هستیم، ما دچار ولخرجی و ولنگاری در مصرف هستیم.[153]
• شاید بشود گفت بخش مهمی از منابع کشور در همه زمینه ها چه در زمینه مسائل شخصی، و چه تا حدودی در زمینه های عمومی صرف اسراف ها و زیاده روی های ما در مصرف می شود. [154]
• ما بایستی مصرف کردن را مدبرانه و عاقلانه مدیریت کنیم. مصرف نه فقط از نظر اسلام، بلکه از نظر همه عقلای عالم، چیزی است که باید تحت کنترل عقل قرار بگیرد. با هوا و هوس، با خواهش دل و آنچه نفس انسان از انسان مطالبه می کند، نمی شود مصرف را مدیریت کرد. کار به جایی می رسد که منابع کشور به هدر می رود، شکاف بین فقرا و اغنیا زیاد می شود، عده ای در حسرت اوّلیات زندگی می مانند و عده ای با ولخرجی و ولنگاری در مصرف، منابع را هرز و هدر می دهند. [155]
• ما بایستی الگوی مصرف را اصلاح کنیم. [156]
• ما بایستی به سمت الگوی مصرف حرکت کنیم. [157]
• مسئولین کشور در درجه اول چه قوه مقننه، چه قوه مجریه، و چه سایر مسئولین کشور؛ قوه ی قضائیه و غیر آنها و اشخاص و شخصیت ها در رتبه های مختلف اجتماعی و آحاد مردم ما از فقیر و غنی، بایستی به این اصل توجه کنند که باید الگوی مصرف را اصلاح کنند. [158]
• این جور مصرف کردن در همه زمینه ها در امور ضروری زندگی، در زیادی های زندگی مصرف کردن بی رویّه و بدون منطق و بدون تدبیر عقلانی، به ضرر کشور و به ضرر آحاد و اشخاص ماست. [159]
• من از عموم مردم و به خصوص از مسئولین درخواست می کنم، خواهش می کنم که در این زمینه فعالیت خودشان را در این سال زیاد کنند، افزایش بدهند و برای اصلاح الگوی مصرف برنامه ریزی کنند.[160]
• امروز خوشبختانه همان موج ضدارزش کردن اشرافی گری، بحمدالله وجود دارد؛ یعنی دولت، مسئولین دولتی ساده زیستند، مردمی هستند و این خیلی فرصت خوبی است؛ نعمت بزرگی است.[161]
• اسلام به ما می گوید ثروت تولید کنید، اما اسراف نکنید.[162]
• مصرف گرایی افراطی، مورد قبول نیست.[163]
• اشرافی گری، مثل یک بیماری است. بر هر کجا که وارد شد، بسیاری از خوی های مستحسن و پسندیده را تحت الشعاع قرار می دهد، کم کم آنها را ضعیف می کند و شاید از بین می برد. اسیر اشرافی گری نباید بشویم ما مردم ایران.[164]
• ما مردم مسرفی هستیم؛ ما اسراف می کنیم؛ اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در وسایل گوناگون و تنقلات، اسراف در بنزین.[165]
• کشوری که تولیدکننده نفت است، واردکننده فرآورده نفت؛ بنزین است! این تعجب آور نیست؟! هر سال میلیاردها بدهیم بنزین وارد کنیم یا چیزهای دیگری وارد کنیم برای اینکه بخشی از جمعیت و ملت ما دلشان می خواهد ریخت وپاش کنند! این درست است؟!
• اسراف بد است؛ حتی در انفاق راه خدا هم می گویند... افراط و تفریط نکنید.
• میانه روی؛ میانه روی در خرج کردن. این را باید ما به صورت یک فرهنگ ملی دربیاوریم.
• قرآن می فرماید: «والّذین اذا انفقوا»؛ کسانی که وقتی می خواهند خرج کنند، «لم یسرفوا و لم یقتروا»؛ نه اسراف و زیاده روی می کنند، نه تنگ می گیرند و با فشار بر خودشان، زندگی می کنند؛ نه، اسلام این را هم توصیه نمی کند.
• اسلام نمی گوید که مردم بایستی با ریاضت و زهد آن چنانی زندگی کنند؛ نه، معمولی زندگی کنند، متوسط زندگی کنند.[166]
• ما اگر آدم های اهل اسراف و ولنگاری در خرج باشیم، ممکن است تحریم برای آدم مسرف و ولنگار سخت تمام بشود؛ اما ملتی که نه، حساب کار خودش را دارد، حساب دخل و خرج خود را دارد، حساب مصلحت خود را دارد، زیاده روی نمی کند، اسراف نمی کند. خوب، تحریم کنند. بر یک چنین ملتی از تحریم ضرری وارد نمی شود.[167]
• اسراف، یک بیماری اجتماعی است.[168]
• یک اقدام اساسی در زمینه همین پیشرفت و عدالت، آن مسئله ای است که من در پیام نوروزی خطاب به ملت عزیز ایران عرض کردم؛ و آن مسئله مبارزه با اسراف، حرکت در سمت اصلاح الگوی مصرف، جلوگیری از ولخرجی ها و تضییع اموال جامعه است؛ این بسیار مسئله مهمی است.[169]
• لازم است به عنوان یک سیاست، ما مسئله صرفه جویی را در خطوط اساسی برنامه هایمان در سطوح مختلف اعمال کنیم. [170]
• مردم عزیزمان توجه داشته باشند که صرفه جویی به معنای مصرف نکردن نیست؛ صرفه جویی به معنای درست مصرف کردن، بجا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است. [171]
• اسراف در اموال و در اقتصاد این است که انسان مال را مصرف کند، بدون اینکه این مصرف اثر و کارایی داشته باشد. مصرف بیهوده و مصرف هرز، در حقیقت هدر دادن مال است. [172]
• عادت های ما، سنت های ما، روش های غلطی که از این و آن یاد گرفته ایم، ما را سوق داده است به زیاده روی در مصرف به نحو اسراف. [173]
• مصرف ما به نسبت، از تولیدمان بیشتر است؛ این، کشور را به عقب می رساند؛ این، ضررهای مهم اقتصادی بر ما وارد می کند؛ جامعه دچار مشکلات اقتصادی می شود. [174]
• در آیات شریفه قرآن بارها راجع به پرهیز از اسراف در امور اقتصادی تأکید شده. [175]
• اسراف، هم لطمه اقتصادی می زند، هم لطمه فرهنگی. [176]
• وقتی جامعه ای دچار بیماری اسراف شد، از لحاظ فرهنگی هم بر روی او تأثیرهای منفی می گذارد.[177]
• مسئله صرفه جویی و اجتناب از اسراف، فقط یک مسئله اقتصادی نیست؛ هم اقتصادی است، هم اجتماعی است، هم فرهنگی است؛ آینده کشور را تهدید می کند.[178]
• ما مجموعاً بیش از دو برابر مصرف متوسط جهان در انرژی چه برق، چه حامل های انرژی مصرف می کنیم؛ یعنی نفت، گاز، گازوئیل، بنزین. مصرف این چیزها در کشور ما از دو برابر متوسط جهان بیشتر است. خوب، این اسراف است. اسراف نیست؟[179]
• شاخصی به نام شاخص شدت انرژی وجود دارد؛ یعنی نسبت بین انرژی ای که مصرف می شود، با کالایی که تولید می شود؛ که هرچه انرژی ای که مصرف می شود، کمتر باشد، برای کشور سودمندتر است. در این زمینه گاهی نسبت به بعضی از کشورهای پیشرفته، مصرف شدت انرژی ما هشت برابر بیشتر است! اینها اسراف هایی است که در جامعه دارد انجام می گیرد. [180]
• در مصارف گوناگون شخصی و خانوادگی، اسرافِ فردی صورت می گیرد.[181]
• تجمل گرایی ها، چشم و هم چشمی ها، هوس رانی افراد خانواده، مرد خانواده، زن خانواده، جوان خانواده، چیزهای غیرلازم خریدن؛ اینها از موارد اسراف است. [182]
• وسایل تجملات، وسایل آرایش، مبلمان خانه، تزئینات داخل خانه؛ اینها چیزهایی است که ما برای آنها پول صرف می کنیم. پولی که می تواند در تولید مصرف شود، سرمایه گذاری شود، کشور را پیش ببرد، به فقرا کمک کند، ثروت عمومی کشور را زیاد کند، این را ما صرف می کنیم به این چیزهای ناشی شده از هوس، چشم و هم چشمی، آبروداری های خیالی.[183]
• اینها حرف دین است و روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد. در روایت دارد که کسی میوه ای خورد و نیمی از میوه ماند، آن را دور انداخت. امام(ع) به او نهیب زد که اسراف کردی؛ چرا انداختی؟ در روایات ما هست که از دانه خرما استفاده کنید. تا این حد! خرده های نان را استفاده کنید. آن وقت در هتل ها میهمانی درست کنند و به یک عده ای میهمانی بدهند؛ بعد هر چه غذا ماند، به بهانه اینکه بهداشتی نیست، توی سطل آشغال بریزند! این مناسب یک جامعه اسلامی است؟ این جوری می شود به عدالت رسید؟[184]
• باید خودمان را اصلاح کنیم. باید الگوی مصرف جامعه و کشور اصلاح شود. ما الگوی مصرفمان غلط است. [185]
• اسراف فقط در زمینه فردی نیست؛ در سطح ملی هم اسراف می شود.[186]
• بخش مهمی از این اسراف در اختیار مردم نیست؛ در اختیار مسئولین کشور است. [187]
• این شبکه های ارتباطاتی، شبکه های انتقال برق، سیم های برق، اینها وقتی فرسوده بشود، برق هدر می رود. برق را تولید کنیم، بعد با این شبکه فرسوده آن را هدر بدهیم، که بخش مهمی هدر می رود. یا شبکه های انتقال آب اگر فرسوده باشد، آب هدر می رود. اینها اسراف های ملی است؛ در سطح ملی است؛ مسئولین آن، مسئولین کشورند. [188]
• اسراف در سطح سازمان هم اتفاق می افتد. رؤسای سازمان های گوناگون مصرف شخصی نمی کنند، اما مصرف بی رویه در مورد سازمان خودشان اتفاق می افتد؛ تجملات اداره، اتاق کار، تزئیناتش، سفرهای بیهوده، مبلمان های گوناگون؛ باید با مراقبت و نظارت از این کارها جلوگیری کرد.[189]
• هم در سطح دولت، هم در سطح آحاد مردم، هم در سطح سازمان ها بایستی نگاه عیب جویانه ی به اسراف وجود داشته باشد.[190]
• آب را صرفه جویی کنیم؛ یعنی از سدهایمان صیانت کنیم، شبکه آب رسانی را اصلاح کنیم، آبیاری های با صرفه در کشاورزی را آموزش بدهیم که چه جوری آبیاری بشود.[191]
پی نوشت:
[146]. سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار عمومی مردم ابرکوه، 15/10/86.
[147]. سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه های شیراز، 14/2/1387.
[148]. همان.
[149]. سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار با مردم شیراز، 14/2/1387.
[150]. همان.
[151]. همان، 11/2/1387.
[152]. همان.
[153]. پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت آغاز سال 30/12/1387.
[154]. همان.
[155]. همان.
[156]. همان.
[157]. همان.
[158]. همان.
[159]. همان.
[160]. پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت آغاز سال 30/12/1387.
[161]. سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت، 24/9/1387.
[162]. اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، 1/1/1386.
[163]. همان.
[164]. سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع بزرگ مردم یزد، 12/10/1386.
[165]. همان.
[166]. همان.
[167]. همان.
[168]. سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگا ه های استان سمنان، 18/8/1385.
[169]. بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، 1/1/1388.
[170]. همان.
[171]. همان.
[172]. همان.
[173]. همان.
[174]. همان.
[175]. همان.
[176]. همان.
[177]. بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، 1/1/1388.
[178]. همان.
[179]. همان.
[180]. همان.
[181]. همان.
[182]. همان.
[183]. همان.
[184]. همان.
[185]. همان.
[186]. همان.
[187]. همان.
[188]. همان.
[189]. همان.
[190]. همان.
[191]. همان.
