جلوه رحمت

پیامبران و امامان معصوم علیهم السلام از آن رو که بشر هستند، درمیان مردم همانند آنها زندگی می کنند و همانند دیگران نیز نیاز به غذا و استراحت و لباس دارند؛ ولی تعلق کامل و همه جانبه ایشان به خداوند و عالم غیب، چهره ای ممتاز و ملکوتی از آنان ترسیم کرده است تا آنجا که سخنان و معاشرتهای آنان تأثیر شگرف و فوق العاده ای را در دیگران برجای می گذارد و البته این همه به خاطر بی اعتنایی و دل نبستن به مظاهر و تعلقات دنیاست که در عمل و زندگی آنان کاملاً جلوه گر است. رمز اعتماد اصلی مردم به معصومین علیهم السلام نیز مشاهده عدم فاصله بین عمل و کلام آنان است که از آن میان حقیقت برهنه از هرگونه پوشش اغواگرانه و توجیهات، برمردم عیان می گردد و آنان را شیفته و مجذوب أئمه علیهم السلام می گرداند.

سلام بن مشیر می گوید: در محضر امام صادق نشسته بودم که حمران بن اعین وارد شد، سؤالاتی کرد، از جمله پرسید: یا بن رسول اللّه! هروقت که در محضر شما هستیم نشاط روحی ویژه ای پیدا می کنیم. قلب ما صفا پیدا می کند تا جایی که دنیا در نظرمان بی ارزش می شود؛ اما همین که از محضر شما خارج می گردیم و با مردم و خانواده حشر و نشر پیدا می کنیم، مجدداً به دنیا علاقه مند می گردیم.

امام فرمود: «این حالات مربوط به قلب است، زمانی نرم و زمانی خشن می گردد».

این بیان حضرت اشاره به این واقعیت دارد که شالوده زندگی انسان براساس عواطف و احساسات است و پدید آمدن حالات گوناگون، محصول طبیعی سرشت آدمی است که حضرت از این اوصاف تعبیر به قلب کرده است. آن گاه حضرت فرمود: چنین ماجرایی برای اصحاب پیامبر نیز پیش می آمد. روزی اصحاب به پیامبر عرض کردند: یا رسول اللّه! می ترسیم منافق باشیم. حضرت فرمود: چرا؟ عرض کردند: چون هنگامی که در محضر شما هستیم آن چنان در فضایی روحانی قرار می گیریم که گویا با چشم خود آخرت و بهشت و جهنّم را مشاهده می کنیم، دنیا از نظرمان محو می شود؛ امّا همین که از محضر شما خارج می گردیم و با خانواده و مردم ارتباط برقرار می کنیم آن حالت ضعیف و کم رنگ می شود. آیا این علامت نفاق نیست؟

حضرت فرمود: هرگز! این دگرگونی ها و حالات گوناگون، محصول وسوسه های شیطان است. به خدا قسم اگر برهمان حالت باقی بمانید، ملائکه به شما دست می دهند و قادر هستید برروی آب حرکت کنید؛ ولی مؤمن پیوسته مورد آزمایش و امتحان الهی است. گناه می کند و توبه می کند، باز گناه می کند و سریع توبه می کند. (این بازگشت و توبه، مطلوب خداوند است هرچند که تکرار گردد) آیا نشنیده اید که خداوند می فرماید: «إنَّ اللّهَ یحِبُّ التّوّابینَ ویحِبُّ الْمُتَطَهِّرین؛ خداوند کسانی که بسیار توبه کنند را دوست دارد و پاکان را نیز دوست دارد».(سوره بقره، آیه 222)