نزدیک عید است و بازارهای بهاره، گرم و پر ازدحام اند. خیابان ها پر از اجناسی است که خریداران از خریدشان مطمئن نیستند ولی می خرند.
«3 تا هزار تومن»؛ همه را وسوسه می کنند تا ولع خریدن را در انبوه آدم هایی که هل می دهند و هی می پرسند «آقا این چنده؟» پاسخ دهند. زنان و مردان دستفروش جنس های متنوعی را برای فروش می آورند؛ تقریبا از شیر مرغ تا جان آدمیزاد که اکثریتشان محصول کشور خودمان نیست. راستی چند درصدمان به ایرانی بودن کالایی که می خریم فکر می کنیم یا شاید اگر ایرانی باشد اصلا نمی خریم؟ مرکز آموزش و پژوهش همشهری نظرسنجی ای در مورد اینکه ایرانیان در خرید کالا، اجناس ایرانی، چینی یا ترک را ترجیح می دهند انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید.
جامعه آماری این نظرسنجی را 500 نفر از شهروندان تهرانی تشکیل می دهند که بیشتر ینشان را گروه سنی 30 - 21 سال (34 درصد) و کمتر ینشان را افراد 71 سال به بالا (2 درصد) تشکیل می دهند. سطح تحصیلات پاسخگویان 39 درصد دیپلم، 30 درصد زیر دیپلم، 16 درصد کارشناسی، 4 درصد بی سواد، 2 درصد دانشجو و یک درصد دکترا است.
در میان پاسخگویان، بیشترین فراوانی به کسانی اختصاص دارد که در آمدی بین صفر تا 400 هزار تومان دارند. از 33 درصد از پاسخگویان که درآمد ماهانه خود را اظهار نکرده اند که بگذریم، میزان درآمد 27 درصد از پاسخگویان 400 تا 800 هزار تومان، 7 درصد بین 800 هزار تومان تا 2 میلیون تومان و 8 درصد بیش از 2 میلیون تومان است. 3 درصد از پاسخگویان نیز درآمدی نداشته اند.
ایرانی، ایرانی می خرد ولی با کمی «اما اگر»
نتایج این تحقیق نشان می دهد که 43 درصد از تهرانی ها در پاسخ به این سؤال که برای خرید لباس یا کیف و کفش ترجیح می دهند جنس ایرانی بخرند، ترک یا چینی؟ گفته اند که جنس ایرانی می خرند و با کمی فاصله جنس ترک قرار دارد. 36 درصد از پاسخگویان، جنس ترک را ترجیح می دهند. در انتهای لیست هم با فاصله بسیار، جنس چینی که الان در حال قبضه کردن نه تنها بازارهای ایران که بازارهای جهان است، قرار دارد.
اما هنوز جمع درصد ها به صد نرسیده است. در میان پاسخگویان 14 درصد از افراد وجود دارند که برایشان فرقی نمی کند لباس تن و کیف و کفش شان از کدام کشور باشد. 6 درصدی هم می مانند که محصول هیچ کدام از کشور های ذکر شده را نمی خرند. مابقی را نیز به حساب اعداد پشت درصدها بگذارید که گرد شده است.
دلایل تهرانی ها برای ترجیح لباس یا کیف و کفش ایرانی قابل تقدیر است. از میان 214 نفر پاسخگویی که ترجیح می دهند لباس یا کیف و کفش ایرانی بخرند، 61 درصد به دلیل حمایت از تولید داخلی، 32 درصد به دلیل کیفیت خوب و 7 درصد به دلیل قیمت مناسب است.
خریداران لباس یا کیف و کفش ترک معتقد ند کیفیت کالای ترک به مراتب بهتر از کالای ایرانی است. براساس آمار به دست آمده، از میان 182 نفر پاسخگویی که ترجیح می دهند لباس یا کیف و کفش ترک بخرند، 97 درصد به دلیل کیفیت خوب، یک درصد به دلیل قیمت مناسب، یک درصد به دلیل مارک دار بودن و یک درصد به دلیل کلاس دار بودن، لباس یا کیف و کفش ترک می خرند.
فراموش نکنیم که فاصله ترجیحی کالای ترک و ایرانی بسیار کم است و اگر تولیدکنندگان داخلی کمی دیر بحنبند به راحتی دیر می شود و بازار دست رقبا می افتد؛ کما اینکه اگر الان درصد طرفداران کالاهای ترک و چینی را با درصد کسانی که از هیچ کدام از این کالاها را نمی خرند جمع بزنیم، حاصل آن با درصد خریداران ایرانی برابری می کند و این، رقابت را تنگاتنگ نشان می دهد.
بسیاری از کارخانه های کالاهای غربی کم کم به شرق- جایی که نیروی کار ارزان تر وجود دارد- منتقل می شوند. در واقع کالاها با مارک های غربی و با قیمت ها و کیفیت های مختلف تحت لیسانس برندهای مختلف در کشور هایی چون چین، تایلند، مالزی و... تولید می شوند؛ نسخه های مرغوب آن به کشورهای غربی و نسخه های درجه 2 و 3 به کشور های در حال توسعه و توسعه نیافته صادر می شود.
با وجود اینکه نسخه کالاهای چینی که به ایران می آید از کیفیت بالایی برخوردار نیست 80 درصد از کسانی که ترجیح می دهند لباس یا کیف و کفش چینی بخرند معتقد ند این کالاها از کیفیت خوبی برخوردار است و 20 درصدشان نیز لباس و کیف و کفش چینی را به دلیل کلاس دار بودن می خرند.
اما و اگرهای خریدار ایرانی
اوضاع برای لوازم منزل و الکترونیک کمی فرق می کند. براساس نتایج به دست آمده، از میان 500 نفر پاسخگو، 27 درصد ترجیح می دهند لوازم منزل و الکترونیک ایرانی بخرند، 8 درصد به خرید اجناس ترک تمایل دارند و 9 درصد خرید لوازم منزل و الکترونیک چینی را ترجیح می دهند.
37 درصد از پاسخگویان هیچ کدام از لوازم منزل و الکترونیک ایرانی، ترک یا چینی را انتخاب نمی کنند، برای 17 درصد بستگی به نوع کالا دارد و 2 درصد هم عنوان کردند که بستگی به میزان بودجه خریدشان دارد. با وجود اینکه 27 درصد از شهروندان تهرانی ترجیحشان کالای ایرانی است آن هم احتمالا به دلیل حمایت از تولید داخلی اما اگر درصد کسانی را که کالای ترک، چینی و هیچکدام را برگزیده اند جمع بزنید رقمی به مراتب بالاتر از گزینه کالای ایرانی به دست می آید.
دلایل ترجیح پاسخگویان برای خرید لوازم منزل و الکترونیک ترک یا چینی مانند کالاهایی چون لباس و کیف و کفش است. براساس نتایج این تحقیق از میان 83 نفر پاسخگویی که ترجیح می دهند لوازم منزل و الکترونیک ترک یا چینی بخرند، 87 درصد به دلیل کیفیت خوب، 10 درصد به دلیل قیمت مناسب و 3 درصد به دلیل مارک دار بودن، لوازم منزل یا الکترونیک ترک یا چینی می خرند.
کیفیت و قیمت دو مولفه ای است که می تواند نظر هر مشتری ای را عوض کند. عرق ملی هم که نقش تسهیل کننده را دارد می تواند به کمک تولید کننده داخلی بیاید تا بیشتر از این از بازار داخلی عقب نماند.
در این تحقیق اما و اگرها زمانی خود را نشان داد که از شهروندان تهرانی پرسیده شد درصورت تولید کالای مشابه ترک یا چینی در داخل کشور آیا پاسخگویان باز هم ترجیح می دهند جنس ترک یا چینی بخرند؟ پاسخگویان در احتمالات هم به «بستگی داره»ها نگاه می کنند.
از میان 8 نفر پاسخگویی که ترجیح می دهند لوازم منزل و الکترونیک ترک یا چینی بخرند، درصورت تولید کالاهای مشابه در داخل کشور، 14 درصد باز هم ترجیح می دهند اجناس ترک یا چینی بخرند، در چنین حالتی 18 درصد کالای ایرانی می خرند و 68 درصد پاسخگویان که رقم قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند باز هم تکرار می کنند بستگی به کیفیت تولید جنس داخلی دارد.
درست است که براساس نتایج این تحقیق هنوز شهروندان ترجیح می دهند که کالای ایرانی بخرند اما باید توجه داشت که روزگاری خواهد رسید که کیفیت، جای خود را به حمایت از کالای ایرانی خواهد داد.
کلیه حقوق مادی و معنوی این مطلب متعلق به موسسه همشهری است.