گفتگو با دکتر فرناز مهدی سیر*
آهـــن از مـهـم‌تـریــن ریزمغذی‌های لازم در همه سنین است و با توجه به فوایدش در سنین رشد معمولا مکمل دارویی آن، به صورت قطره، برای کودکان تجویز می‌شود؛ قطره‌ای که طعمی ناخوشایند دارد و به همین دلیل، بعضی بچه‌ها از آن گریزان‌اند. با دکتر فرناز مهدی سیر، متخصص دندان‌پزشکی ترمیمی و زیبایی، گفتگویی کرده‌ایم درباره شیوه مصرف و تاثیر آن بر دندان کودکان.
چرا می‌گویند قطره آهن، دندان‌های بچه‌ها را سیاه می‌کند؟
چون قطره آهن حاوی یونی رنگی است که می‌تواند در بزاق حل شود و با رسوب و جذب سطحی روی دندان باعث ایجاد رنگ قهوه‌ای یا سیاه در دندان شود.
آیا این قطره باعث پوسیدگی دندان‌ها هم می‌شود؟
نه! دلیل اصلی پوسیدگی دندان، باکتری است که پس از متابولیسم مواد قندی خاص، ترکیبات اسیدی تولید می‌کند که این ترکیبات به تدریج باعث حل‌شدن ساختمان آهکی دندان‌ها، نرم‌شدن قوام آن و تخریب نسج دندان‌ها می‌شود. قطره آهن نیز به خودی خود باعث پوسیدگی نمی‌شود. شیرین‌کننده‌های این قطره‌ها نیز از نوع سدیم‌ساخارین است که میکروب‌های پوسیدگی‌زا از آنها تغذیه نمی‌کنند. بنابراین این قطره‌ها باعث پوسیدگی نمی‌شوند مگر اینکه به‌صورت ثانویه باعث تخلخل سطحی شده و جذب پلاک میکروبی را افزایش دهند که این امر می‌تواند با رعایت بهداشت دندان‌ها کنترل شود.
خیلی از بچه‌ها طعم این قطره را دوست ندارند. این قطره را چطور باید به کودک داد؟
بهتر است قطره آهن به وسیله قطره‌چکان در خلفی‌ترین قسمت زبان چکانده شود تا بلافاصله بلعیده و کمتر با بزاق مخلوط شود. توصیه می‌شود پس از دادن قطره آهن کمی به کودک آب بدهید تا محیط دهان کاملا تمیز شود. در بچه‌های بزرگ‌تر می‌توان قطره آهن را با آب‌میوه‌هایی مانند سیب و پرتقال مخلوط کرد و با نی به بچه داد. اصول بهداشت دهان نیز حتما باید رعایت شود؛ به این ترتیب که پس از خوراندن قطره آهن، دندان‌های کودک با گاز مرطوب تمیز شود. همچنین می‌توان با استفاده از مسواک مخصوص شیرخواران، دندان‌ها را تمیز کرد. در صورت ایجاد تغییر رنگ در دندان‌ها نیز می‌توان از خمیردندان‌های این گروه سنی استفاده کرد ولی به دلیل عدم توانایی کودک در چرخاندن آب در دهان، باید خمیردندان توسط گاز مرطوب تمیز شود.
چرا این قطره باید مصرف شود؟
وظیفه اصلی گلبول‌های قرمز خون، انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن است زیرا سلول‌ها برای زنده ماندن و انجام فعالیت طبیعی خود نیاز به اکسیژن دارند. آهن در ساختمان برخی از آنزیم‌های مهم نقش دارد ولی بیشترین آهن بدن در هموگلوبین موجود در داخل گلبول‌های قرمز ذخیره می‌شود که وظیفه آن حمل اکسیژن جذب‌شده از ریه به بافت‌هاست. بنابراین اولین عارضه کمبود آهن، کم‌خونی و به دنبال آن، انتقال ناکافی اکسیژن به بافت‌های بدن و عوارض ناشی از آن مانند تنفس سریع برای جبران کمبود اکسیژن، رنگ‌پریدگی، خستگی مفرط، کاهش ضریب فراگیری و ضریب هوشی، سردرد، ضعف سیستم ایمنی، اختلال‌های رشدی و... خواهد بود.
مصرف این قطره باید از چند سالگی شروع شود؟
از آنجا که در دوران جنینی، هموگلوبین بدن از طریق خون مادر تامین می‌شود و ذخیره آن تا سن 6 ماهگی در بدن کودک باقی می‌ماند؛ پزشکان، زمان لزوم استفاده از قطره آهن را از 6 ماهگی تا 24 ماهگی می‌دانند.
آیا می‌توان به طریقی میزان جذب این قطره را کم و زیاد کرد؟
بله؛ مانند بسیاری از املاح دیگر، جذب این ماده نیز به همراه مواد غذایی دیگر می‌تواند کاهش یا افزایش یابد. در این دوره سنی، مهم‌ترین ماده‌غذایی که باعث کاهش جذب آهن می‌شود شیر است. بنابراین بهترین زمان خوراندن قطره آهن در فواصل بین شیردهی است تا با جذب آهن تداخل ایجاد نکند. برعکس، ویتامین C باعث افزایش جذب این ترکیب می‌شود. آب میوه‌هایی مانند سیب یا مرکبات یا سایر موادغذایی حاوی ویتامین C متناسب با سن کودک می‌توانند به افزایش جذب آهن کمک کنند.
آیا این قطره، تاثیر نامطلوبی هم بر دستگاه گوارش کودک دارد؟
به هر حال، ممکن است مصرف آهن در برخی کودکان عوارضی مانند یبوست، اسهال یا دل‌درد ایجاد کند که در صورت بروز این مشکلات، به مادران توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنند.
پی نوشت ها :
* متخصص دندان‌پزشکی ترمیمی و زیبایی
منبع:www.salamat.com
/ع
