نقد فیلم «دانکرک» Dunkirk به قلم منتقد روزنامه گاردین

حماسه جنگی آخرالزمانی کریستوفر نولان Christopher Nolan بهترین فیلمی است که او تابه‌حال بر روی پرده برده است.

نولان در این فیلم، با بازی کنت برانا Kenneth Branagh، تام هاردی و هری استایلز محبوب، بدون استفاده از هیجانات معمول ژانر جنگی، ماجراهای فوق‌العاده‌ای را هنرمندانه به تصویر می‌کشد.
شکست بزرگ بریتانیا یا پیروزی معکوس سال 1940 در قالب فیلمی دلهره‌آور و ناراحت‌کننده ساخته کریستوفر نولان به روی پرده سینما آمده است. او بیننده را در هرج‌و‌مرج تخلیه نیروهای اعزامی بریتانیا از شمال فرانسه، با کمک هلی‌کوپتری ساخته غیرنظامیان، بعد از جنگ فاجعه‌آمیز دانکرک، غرق می‌کند. بخشی از این فیلم پر از اتفاقات فاجعه‌بار است و بخشی حماسه جنگی است که تمام آن شرایط حال حاضر، زمان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، هم‌خوانی دارد.

«دانکرک» ساخته نولان از آن فیلم سینمایی‌هایی است که شما را میخکوب صفحه‌نمایش می‌کند، اتفاقی که آخرین بار در فیلم «تایتانیک» جیمز کامرون James Cameron یا «یونایتد 93» United 93 ساخته پل گرینگس Paul Greengrass برای من اتفاق افتاده بود. این فیلم با شاهکار قبلی نولان، فیلم علمی تخیلی بیش‌از‌حد گیج‌کننده او «میان ستاره‌ای» Interstellar، تفاوت زیادی دارد. «دانکرک» فیلمی قوی و فوق‌العاده خوش‌ساخت است که حرفی برای گفتن دارد، فیلمی که بدون نیاز به هیجانات جنگی، قصه‌ای ویرانگر و حماسی را با تصویر ساحلی پر از شرم، سربازانی که به خاطر شکست در جنگ همه امید‌شان را ازدست‌داده‌اند و دنیای ظالمانه مردانه که هیچ زنی در آن دیده نمی‌شود، روایت می‌کند.این فیلم بهترین ساخته نولان تا امروز است. این فیلم بهترین قطعه موسیقی هانس زیمر Hans Zimmer را دارد: قطعه‌ای گیرا، تیز که همراهی غم‌انگیزی برای یک کابوس که با تغییرات نیمه الگاری، به رهایی می‌رسد. زیمر با این موسیقی که تقلیدی از صدای جیغ بمب‌ها و امواج است، مدام بیننده را گول می‌زند، صداهایی که با صدای کرکننده توپخانه و آتش سلاح‌ها که کم مانده بود باعث ریختن دندان‌هایم همانند ترکش بر کف سالن سینما شود، هم‌خوانی دارد.
این فیلم کاملاً ژانر نولان است. «دانکرک» داستان اسفناکی است که در آخر به‌طور معجزه‌آسایی، همه مصیبت‌ها تمام می‌شود و پایان خوبی دارد. قایق‌های کوچکی که با خاطره ارتش بریتانیایی‌ای که با استراتژی Wehrmacht(استراتژی جنگی نازی‌ها) مواجه شدند و تحقیر شدن بریتانیا با سوظن که فقط اشتباه هیتلر و یا سیاست‌های مرموز که منجر به جلوگیری از پیشروی آلمان‌ها شد که باعث صادر شدن اجازه این تخلیه شد. نسخه متفاوتی از فیلم «دانکرک» می‌توانست شامل صحنه‌هایی از فرماندهان عالی در برلین و به تصویر کشیدن بحث جنرال‌ها با هیتلر دراین‌باره باشد. شاید نولان نمی‌خواست که فیلمش با ویدیوهای یوتیوبی با زیرنویس‌های طنزی برای این صحنه‌های فیلمش، خراب شود.این حادثه بعد از جنگ به‌وسیله برنامه‌هایی مثل «ارتش بابا» Dad’s Army در تلویزیون، وارد جریان فرهنگ مدرن بریتانیا شد. با نقشه نازی‌ها با فلش‌های به سمت شمال روی آن و تم Flanagan الهام گرفته‌شده از فیلم «دانکرک» ساخته لزلی نورمن Leslie Norman در سال 1958، با بازی جان میلز John Mills و ریچارد اتنبرا Richard Attenborough؛ اما نولان هیچ صحنه خنده‌آور و طنزی در فیلم ندارد. فیلم او پر از فاجعه، ریسک بالا و اضطراب غیرقابل‌تحمل است.
ما اجباراً وارد صحنه‌های اکشن کرکننده می‌شویم. سربازی به نام تامی با بازی فیون وایت هد Fionn whitehead به‌سختی در زیر رگبار گلوله، از خیابان‌های دانکرک به سمت ساحل می‌رود و صحنه کابوس مانندی را در مقابل خود می‌بیند: صدها هزار سرباز فرانسوی و بریتانیایی در ساحل به انتظار ایستاده‌اند. جنازه‌ها آنجا دفن شده‌اند. ظاهراً هیچ کشتی برای نجات و هیچ نیروی هوایی برای حفاظت از آن‌ها وجود ندارد. تامی با سربازی دیگر، الکس (با بازی هری استایلز Harry Styles که بازی قوی‌ای برای شروع از خود نشان می‌دهد) آشنا می‌شود. در همین ‌حال خلبان نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، Farrier (تام هاردی) در آسمان با دشمنان درگیر است که با میزان سوختی که دارد، ریسک بزرگی می‌کند. افسر میان‌سال نیروی دریایی با بازی کنت برانا Kenneth Branagh، الهام گرفته‌شده از Jack Hawkins در فیلم «دریای بی‌رحم» The Cruel Sea ساخته 1953، افق را تحت نظر دارد. در جبهه خودی، آقای داوسن با بازی مارک ریلنس Mark Rylance، با قایق کوچک خود به ناوگان مردم ملحق می‌شود و افسر آسیب‌دیده (با بازی کیلین مورفی Cillian Murphy) را تشویق می‌کند و ازخودگذشتگی بزرگی از خودش نشان می‌دهد که بعداً در اخبار مطرح‌شده و تبدیل به افسانه می‌شود.ازلحاظ نظامی، بیشتر زمان فیلم، ارتش ساکن هستند. قبل از شروع فیلم، جنگ تمام شده است و هیچ روایت داستان گونه‌ای مانند فیلم لزلی نورمن ندارد. نولان از ابتدا بیننده را با هرج‌ومرج و ترس، تصویر‌های خارق‌العاده و خیره‌کننده، احاطه می‌کند. به‌خصوص پلی پر از سرباز که تا وسط دریا کشیده شده که در معرض حمله هواپیماهای دشمن قرار دارد. این بیانی معمارانه از اشتیاق محکوم‌شده بازگشت به خانه است. صحنه ورود سربازان به ناوشکن درهم شکسته، زمانی که خطر رفع شده و پذیرایی با چای و نان و مربا، مستطیل‌های کوچک قرمز در این تصویر خاکستری و خاکی، صحنه فوق‌العاده‌ای است. صحنه‌ای که سربازان بر لبه دریای کف‌آلود، مانند بازمانده‌های بلایای طبیعی وحشتناکی به انتظار ایستاده‌اند، نیز صحنه هولناکی است.
احتمالاً کریستوفر نولان از صحنه دانکرک در فیلم «تاوان» Atonement ساخته جو رایت Joe Wright در سال 2007، الهام گرفته است، اما جدای از آن، عظمت و اطمینانی به داستان اضافه کرده است که این بخشی از فیلم‌سازی است.