عوامل مختلف ریزش مو

هر شاخه از موی سر انسان دارای یک سیکل رشدی می باشد که به طور ژنتیکی برای آن طراحی شده و این سیکل شامل رشد، پیری و ریزش است. به طور متوسط روزانه 50 تا 100 مومی ریزد. البته در افراد مختلف متفاوت است. همچنان که یک مو می ریزد، موی جدید جای آن را می گیرد. مشکل زمانی آغاز می شود که موهای ریزش یافته، بیشتر و سریع تر از موهای رویش یافته جدید باشد یا رشد موهای جدید ضعیف شود. در این حالت بعد از مدتی، از تعداد کل موها کاسته شده و فرد متوجه کاهش حجم موهایش می شود. این علت اصلی ریزش مو می باشد. عوامل مختلفی می توانند روی سیکل رشد مو اثر کنند و باعث ریزش موقت یا دایمی شوند.

1-ریزش با تأخیر ناشی از استرس
 

استرس می تواند عامل مهمی در ریزش مو محسوب شود. به طور طبیعی 5 تا 10 درصد از موهای سر در مرحله استراحت به سر می برند. یک استرس شدید باعث می شود درصد زیادی از موها در یک زمان وارد مرحله تلوژن شده و رشدشان متوقف می گردد.چند ماه بعد از استرس وارد شده، موهای در حال استراحت دچار ریزش شده و این ریزش به حدی شدید است که باعث نگرانی فرد می شود. این استرس می تواند شامل یک ضربه روحی ناگهانی (مرگ یکی از نزدیکان، از دست دادن شغل، جدایی ) یا بیماری ( تب شدید، عفونت، آنفولانزا )یا خستگی شدید ناشی از کار زیاد و داشتن عمل جراحی باشد. چون این حادثه چند ماه قبل اتفاق افتاده، فرد ریزش موی خود را به آن نسبت نمی دهد. این شرایط موقتی است و طی چند ماه موهای جدید با سیکل طبیعی شروع به رشد می کنند و در سیکل آینده درصد زیادی از موها وارد مرحله استراحت نمی شوند.

2-ریزش ناگهانی
 

آناژن افلوویوم شرایطی است که در صد زیادی از موهای در حال رشد به طور ناگهانی ریزش پیدا می کنند. شیمی درمانی و رادیوتراپی در درمان سرطان عامل پر قدرتی است که باعث توقف فاز رشد و ریزش مو می شود. شیمی درمانی و رادیوتراپی روی سلول هایی از بدن که به سرعت تقسیم می شوند، مثل سلول های سرطانی اثر کرده و باعث از بین رفتن آنها می شود.متأسفانه چون سلول های ناحیه فولیکول مو سرعت تقسیم بالایی دارند، این داروها روی آنها هم اثر کرده و باعث از بین رفتن فولیکول ها می شود. البته این حالت هم موقت بوده و چند ماه بعد از توقف شیمی درمانی موها شروع به رشد می کنند.

3- تغذیه نامناسب
 

بعد از مدتی تغذیه نامناسب بدن با کمبود ویتامین، پروتئین و آهن مواجه شده و هر کدام از این کمبودها می توانند باعث ریزش شدید مو شوند.البته اثر آنها می تواند موقت باشد و در صورتی که کمبودها اصلاح شوند، ریزش مو طبیعی می شود.

4- طاسی آندروژنتیک
 

معمول ترین علت ریزش مو در آقایان عامل پر قدرت آندروژنتیک می باشد. همان گونه که از نام آن مشخص است، دو فاکتور مهم هورمون آندروژن و ژنتیک نقش اصلی را در این ریزش مو دارند. در خانم ها هم این نوع ریزش مو ایجاد می شود ولی معمولاً باعث نازک شدن مو و ریزش مختصر در سرمی گردد. در آقایان بعد از بلوغ به دنبال افزایش سطح هورمون های آندروژنی، نازک شدن موها و عقب رفتن موهای ناحیه پیشانی شروع می شود.

5 -تستوسترون و طاسی مردانه
 

هیچ شکی وجود ندارد که هورمون تستوسترون نقش مهمی در رشد و نحوه پراکندگی موهای بدن دارد. در زمان بلوغ رشد موهای ثانویه در نواحی زیر بغل و شرمگاهی و همچنین رشد مو در صورت آقایان و موهای کوتاه و نازک تر در بدن شان، به دلیل افزایش هورمون مردانه تستوسترون است. در سلول های خاصی از بدن، هورمون تستوسترون به هورمون های قوی تر دی هیدرو تستوسترون تبدیل می شود. این هورمون اثر مخرب برای فولیکول های سر دارد و باعث ضعیف شدن آنها شده و موهای در آمده، نازک تر به نظر می رسند تا این که دیگر مویی از آن فولیکول رشد نمی کند.

6- کوچک سازی یا مینیاتور شدن
 

دی هیدرو تسترون از طریق کوتاه کردن سیکل رشد مو باعث می شود موی ضخیم در فولیکول های حساس موی سر، به موی کرکی و نازک تبدیل شود. این کار باعث می شود یک فولیکول قبل از رسیدن به مرحله آخر رشد، به طور زودرس وارد فاز استراحت شده و رشد بیشتر آن متوقف می شود. در صورتی که این سیکل رشد معیوب چند بار تکرار شود، یک موی ضخیم به موی کرکی تبدیل شده و سرانجام دیگر موی قابل رؤیتی از این فولیکول رشد نخواهد کرد، فولیکول مو مرده و طاسی کامل می شود. این پدیده کوچک سازی یا مینیاتوری شدن مو نامیده می شود.

7- نقش ژن ها در ریزش مو
 

بر اساس برخی از مطالعات، ژن طاسی روی کروموزوم اتوزومال قرار گرفته و روی کروموزوم جنسی نیست. جایگاه دقیقی که روی کدام یک از کروموزوم های اتوزومال شماره 1 تا 22 می باشد، مشخص نشده. این ژن در مردان به صورت اتوزومال غالب و در زنان اتوزومال مغلوب ظاهر می شود. در مرحله تشکیل جنین، ژن طاسی باعث می شود یکسری از فولیکول های مو نسبت به دی هیدرو تستوسترون حساس شوند و بعد از بلوغ به دنبال افزایش سطح هورمون های اندروژنی، این فولیکول های حساس وارد مرحله کوچک سازی شده و از بین می روند.

8-فاکتورهای شیمیایی
 

مواد شیمیایی که در رنگ کردن موها، فر کردن، صاف کردن و دکلره استفاده می شوند، می توانند باعث خشک و خرد شدن موها شده و ریزش موقت ایجاد کنند. در مواردی این ریزش موها دایم شده و موهای ریخته شده دوباره رشد نمی کنند.
منبع:نشریه کوچه ما، شماره 16.