توصیه‌های دکتر پورافکاری به دانش‌آموزان و دانشجویان
به تازگی مصرف داروهای آمفتامینی به ویژه ریتالین در میان دانشجویان مد شده است. نظر شما چیست؟
از آمار مصرف ریتالین در کشور اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما مصرف این دارو در دو دهه اخیر در آمریکا افزایش یافته است، به طوری که گفته می‌شود یک تا 20 درصد دانشجویان این کشور شب امتحان از این داروها برای بیشتر بیدار ماندن استفاده می‌کنند.
سابقه مصرف داروهای آمفتامینی به چه زمانی می‌رسد؟
مصرف چنین داروهایی به 70 سال پیش برمی‌گردد. آن زمان از این داروها برای درمان نوعی بیماری موسوم به بیش فعالی استفاده می‌شد و مصرف‌کنندگان آن نیز اظهار رضایت می‌کردند. بیماری بیش‌فعالی در کودکان موجب می‌شود که این افراد از تمرکز کافی برخوردار نباشند و در خانه نیز بسیار شیطنت کنند و همه چیز را به هم بریزند.
بنابراین می‌توانیم بگوییم با مصرف داروهایی شبیه ریتالین تمرکزمان حین مطالعه افزایش می‌یابد؟
بله، ولی توجه داشته باشد که مصرف چنین دارویی دیر یا زود عوارض خود را نشان می‌دهد.
چه عوارضی؟
افسردگی، منگی، کم‌خونی و انواع حساسیت‌ها از عوارض شایع مصرف این داروها هستند. همچنین مصرف غیرمنطقی این داروها می‌تواند عوارض وخیمی نظیر حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ را در پی داشته باشد. دقت داشته باشید که سه سال پیش مرکز نظارت بر غذا و داروی آمریکا، 51 مورد مرگ و میر مربوط به ریتالین را اعلام کرد.
برخی افراد نیز از این دارو برای کاهش اشتها استفاده می‌کنند؟
از عوارض این دارو بی‌اشتهایی شدید است اما باز هم تاکید می‌کنم که در کنار آن احتمال بروز بی‌نظمی‌های قلبی، اشکال در خواب، خشکی دهان و سردرد هم وجود دارد.
در گفته‌هایتان اشاره کردید که ممکن است مصرف چنین دارویی، عوارض روانی خاصی نیز در پی داشته باشد. این مشکل با چه مقدار مصرف نمایان می‌شود؟
در برخی اوقات مصرف یک نوبت این دارو نیز چنین مشکلات و عوارضی را نشان داده است. در اینکه این دارو خواب را کم می‌کند و تمرکز را افزایش می‌دهد شکی نیست اما صحبت من این است که عوارض جانبی آن نیز در برابر فواید آن زیاد است.
چه علتی موجب می‌شود که دانشجویان برای شب امتحان از این دارو استفاده کنند؟
به نظرم دانشجویان برای امتحان دادن نیازی به مصرف این داروها ندارند. عمده‌ترین دلیلی که موجب می‌شود برخی افراد به این داروها روی بیاورند، ترس و اضطراب ناشی از امتحان است اما در هر صورت روش قابل توجیهی نیست. البته این مصرف فقط مختص دانشجویان نیست و صاحبان برخی مشاغل مانند رانندگان کامیون نیز ممکن است آن را مورد استفاده قرار دهند.
برخی اوقات مشاهده می‌کنیم که بیماران دچار افسردگی نیز از این دارو استفاده می‌کنند. نظر شما چیست؟
برخی افراد افسرده نیز از این دارو استفاده می‌کنند زیرا خاصیت ضدافسردگی نیز دارد و با تخلیه منابع کاته کولامینی می‌تواند خلق افراد را بالا ببرد اما پس از قطع دارو، افسردگی شخص بدتر می‌شود و در نتیجه، احتمال سوءمصرف را بالا می‌برد. بنابراین بیماری که 5 میلی‌گرم دارو مصرف می‌کرده است ممکن است تا 30 میلی‌گرم نیز از این دارو بخورد و هیچ نفعی هم نبرد.
جایی خوانده بودم که سربازان در جنگ جهانی دوم نیز از این داروها استفاده می‌کردند؟
بله. برای افزایش کارایی سربازان چنین اتفاقی روی داد اما فقط در کشور ژاپن 5/1 میلیون نفر ناگهان مبتلا به مصرف تزریقی آمفتامین شدند.
در کشورهایی مثل آمریکا از این داروها با شیوه استنشاقی یا انفیه هم استفاده می‌کنند؟
بله. همان‌طور که می‌دانید، انفیه کردن چنین داروهایی از آن جهت خطرناک است که از طریق ریه جذب می‌شود و بلافاصله با افزایش فشارخون می‌تواند احتمال بروز سکته مغزی و تشنج را افزایش دهد. در کشور ما فقط فرم خوراکی در دسترس است.
درباره این داروها گفته می‌شود اعتیاد‌آور نیستند. نظر شما چیست؟
یک نکته را هم باید به این گفته‌تان اضافه کنید که مصرف این دارو تحمل دارویی را افزایش می‌دهد و مصرف کننده باید به طور مکرر مصرف دارویش را بالا ببرد و در نتیجه کارکرد مصرف‌کننده را تخریب می‌کند. نتایج برخی مطالعات جدید نیز حاکی است که میان مصرف این داروها با هروئین رابطه مستقیم وجود دارد زیرا مصرف‌کنندگان این داروها در مقایسه با دیگران بیشتر به هروئین تمایل داشته‌اند و از آن مصرف کرده‌اند.
حالا بازگردیم به همان موضوع شب امتحان. به نظر شما دانشجویان برای کسب نمره خوب یا قبولی باید چه کار کنند؟
دانشجویان باید توجه داشته باشند که در طول سال همیشه درس بخوانند و آماده باشند و حجم وسیعی از درس را برای شب امتحان تلنبار نکنند تا نیاز به مصرف داروهای آمفتامینی نداشته باشند. نکته مهمی را هم اضافه کنم که نخوابیدن شب امتحان، تمرکز فرد سر جلسه امتحان را از بین می‌برد. بنابراین برخلاف این باور نادرست که برخی می‌گویند شب امتحان باید بیدار باشیم تا نمره خوبی بگیریم، توصیه می‌کنم دانشجویان شب امتحان خواب مناسبی داشته باشند.
منبع: http://www.salamat.com
ae
