«ژان مورو»؛ خداحافظ عروس سیاه‌پوش سینما

برترین ها: ژان مورو، یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌های سینمای بعد از جنگ فرانسه در سن 89 سالگی درگذشت. امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه، در پیامی در توییتر از او به عنوان بازیگری که برای همه مجسم کنندۀ هنر سینما بود و روحیه‌ای آزاد و اسیرنشدنی داشت که برعلیه جریان رایج طغیان می‌کرد یاد کرده است.

 

مورو که به عنوان یکی از سمبل‌های سینمای موج نوی فرانسه و زن مدرن و مستقل دنیای روشنفکران اروپایی بعد از جنگ شناخته می‌شود و دنیایش تنهایی و جستجوی معنای نسل دهه 1950 را به بازیگوشی و سبکسری نسل انقلابی دهه 1960 وصل می کند تقریباً تا پایان کار فعال، محبوب و نماد بهترین سال‌های سینمای اروپا باقی ماند. در عین حال فعالیت‌های او محدود به همکاری با کارگردانان فرانسوی نمی‌شد و مورو در تولیدات بین‌المللی نیز حضوری پررنگ داشت.

سابقه کارهای هنری ژان مورو به تئاتر برمی‌گشت که در آن برای خودش در دهه 1950 اعتباری داشت.

ژان مورو در 1928 به دنیا آمد. پدرش صاحب یک رستوران بود و مادرش در تئاتر فولی برژه کار می‌کرد، اما در اصل اهل انگلستان بود. مورو در مصاحبه‌‌ای به نقش مادرش در شکل‌گیری شخصیت‌اش اشاره کرده و این که منش و روحیات انگلیسی او باعث ایجاد آن تفاوتی ماهوی بین او و بقیه ستارگان زن سینمای فرانسه شد.

اگر در نیمه اول قرن این مردان بودند که روی پرده سینما زنان را برمی‌گزیدند، با ظهور بازیگرانی مثل ژان مورو، برای اولین بار این زنان بودند که دست به انتخاب مردانشان می‌زدند.

 

از این نظر فیلم "آسانسور به سوی سکوی اعدام" (1958) فیلم مهم دوره اول کارنامه ژان مورو است که در آن در حالی که محبوبش بعد از کشتن رییسش در آسانسور ساختمان گیر افتاده، ژان موروی بی‌خبر تمام طول شب را به جستجوی او در خیابان‌های پاریس دست می‌زند، در حالی که تصاویر جریان‌ساز لویی مال از تنهایی، جداافتادگی و تب وصال با موسیقی جاز و نگاهی ظریف به فرانسه دوران جنگ الجزایر همراه شده است.

 

این فیلم یکی از چند همکاری موثر و موفق مورو با لویی مال بود که در فیلم‌هایی با همین مضمون جستجوی هویت و معنای زندگی و عشق (شامل "عشاق"، "آتش درون") ادامه پیدا کرد و حتی به وسترن سبک و مفرح "زنده باد ماریا" نیز رسید که در آن مورو با دیگر ستاره بزرگ سینمای دهه 1960 فرانسه یعنی برژیت باردو همبازی شد.

 

 یک وجه اشتراک مهم مورو و باردو در جسارتشان در بازی روی پرده بود. اما در نقش‌هایی که ژان مورو بازی کرد خطرات این دنیای تازه و رها نیز خودشان را نشان می‌دهند، این که جنسیت چطور به عنوان سلاحی می‌تواند به بازی قدرت و حتی تخریب بینجامد. این مایه اصلی فیلم "روابط خطرناک" (1959) بود که بار دیگر تم سرگشتگی، تنهایی و آزادی را در پس زمینه فرهنگ طبقه اهل بزم و سرخوشی دهه 1950 زیر ذره بین می‌برد.