آنفلوآنزای خوکی وبای قرن بیست و یکم

«آنفلوآنزای خوکی»یا به قول وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آنفلوآنزای نوع A، یک بیماری ساده و رایج دستگاه تنفسی است.آنفلوآنزا در خوک ها نیز همان قدر رایج است که در انسان ها.این بیماری به راحتی و با سرعت سرایت می کند اما به تدریج منجر به مرگ می شود.

چرا خطرناک
 

ویروس خوکی نیز مانند تمام ویروس های دیگر خود را تغییر می دهد.اگر خوک های مبتلا به آنفلوآنزای خوکی همزمان به آنفلوآنزای انسانی یا پرندگان نیز مبتلا باشند، این ویروس ها می توانند در بدن حیوان ژن های خود را تعویض کنند.بدین ترتیب، نوعی جدید از ویروس به وجود می آید که هم ژن های انسان و هم ژن های حیوان را در خود دارد.این همان اتفاقی است که ظاهراً در مورد ویروس کنونی افتاده است.
ویروس جدید یکی از انواع H1N1 است.N و H مخفف واژه های «Nearaminidase»و «Hamagglutinin» و نام دو غشاء سلولی ویروس هستند.در مجموع 16گونه از«Hamagglutinin »و 9 زیرمجموعه از «Neuraminidase»وجود دارند که می توانند ترکیب های مختلفی با هم تشکیل دهند.گونه های H1N1» A ویروس آنفلوآنزا برای نخستین بار در سال 1930میلادی قرنطینه شدند.
راه های انتشار ویروس نوع A ویروس آنفلوانزا برای نخستین بار در سال 1930 میلادی قرنطینه شدند.

راه های انتشار ویروس نوع A-آنفلوآنزای خوکی
 

ویروس آنفلوآنزای خوکی به طور مستقیم از خوک به انسان یا برعکس منتقل می شود.سرایت های فعلی به طور مستقیم از خوک به انسان بوده است.
بر اساس اخبار منتشر شده، در مکزیک تاکنون احتمالاً در 4 مورد انتقال از انسان به انسان بوده است.انتقال انسان به انسان نیز دقیقاً شبیه سرایت های سرماخوردگی معمولی، از راه قطرات بزاق، به عنوان مثال در هنگام عطسه و سرفه صورت می گیرد.
«پاندمی»یا فراگیری گسترده این ویروس در سطح جهانی نیز از خطرهای دیگری است که در مورد آن هشدار داده می شود.ویروس یاد شده می تواند از راه مسافران به دیگر کشورها نیز منتقل شود.به گفته هارکرات چان-رئیس سازمان بهداشت جهان (WHO)«مشاهده بیماری خود می تواند خطر بالقوه ای را برای انتشار جهانی آن باشد.»این احتمال قوی است که بسیاری از مردم در برابر نوع جدید ویروس ایمن نباشند.اما این که این نوع از سرماخوردگی چقدر خطرناک است، به گفته کارشناسان در روزهای آینده مشخص خواهد شد.بر اساس اعلام مرکز پیشگیری از بیماری های واگیر ایالات متحده، آنفلوآنزای خوکی از راه مواد غذایی منتقل نمی شود.البته برای اطمینان بیشتر می توان خوک را تا دمای بیش از 72 درجه رساند.در این صورت ویروس به طور حتم از بین خواهد رفت.
بر طبق اعلام وزیر بهداشت و درمان کشور، در خصوص افزایش شمار مبتلایان به بیماری آنفلوآنزای نوع A(خوکی)تاکنون حدود 150 نفر از ایرانیان مبتلا به این بیماری می باشند.

انتقال ویروس
 

انتقال این ویروس از طریق راه های هوایی، شامل دستگاه تنفسی (مانند تماس دهان، بینی و ...)صورت می گیرد.
افرادی که در معرض تماس با پرندگان و حیواناتی از قبیل خوک می باشند.خصوصاً افرادی که در مراکز نگهداری این حیوانات کار می کنند.در عرض خطر بالای انواع ویروس آنفلوآنزای آندمیک در این نوع حیوانات می باشند.بنابراین، جمعیت از انسان ها به عنوان میزبان این ویروس می توانند در نظر گرفته شوند.سایر افراد در معرض خطر شامل دامپزشکان و کارگران در مراکز تهیه گوشت می باشند، هرچند خطر ابتلا برای این دو گروه کمتر از افرادی که در مزارع پرورش خوک و پرندگان کار می کنند، می باشد:
نکته حائز اهمیت این است که ویروس H1N1 2009 از خوک جدا نشده است و از خوک به انسان منتقل نمی شود، بلکه از طریق انسان به انسان شیوع می یابد.

علایم ابتلاء در انسان
 

علائم آنفلوآنزای خوکی سال2009 با ویروس H1N1، در کل شباهت با علایم سایر انواع آنفلوآنزای و شبه آنفلوآنزا دارد.علایم شامل تب، سرفه،گلودرد، بدن درد، خستگی و لرز می باشد.درصد زیادی از مبتلایان به این نوع ویروس جدید علایم اسهال و تهوع را نیز داشته اند.همچنین تشخیص قطعی این نوع از آنفلوآنزا نیاز به تست های آزمایشگاهی مربوط به نمونه های تنفسی از قبیل نمونه های تهیه شده از بینی و گلو دارد.
نکته قابل توجه اینست که در صورت وجود اسهال و تهوع و به علت از دست دادن آب و الکترولیت و عدم درمان به موقع، شخص در معرض بیهوشی و خطر مرگ قرار دارد.

پیشگیری
 

پیشگیری در این مورد شامل سه مرحله می باشد:
1-پیشگیری از انتقال (حیوان به حیوان)
2-پیشگیری از انتقال از حیوان به انسان
3-پیشگیری از انتقال انسان به انسان

1-پیشگیری در حیوان به حیوان
 

شامل واکسیناسیون در دامداری ها، قرنطینه کردن حیوانات و ضدعفونی دامداری ها و ...می باشد.

2-پیشگیری از انتقال به انسان
 

استفاده از ماسک صورت به دامپزشکان ودامداران هنگام برخورد با حیوان تصویه می شود.نپوشیدن دستکش و کشیدن سیگار هنگام برخورد با حیوان، از جمله ریسک فاکتورهای محسوب می شوند.

3-پیشگیری از انتقال انسان به انسان
 

(راه های انتقال در بین انسان ها شامل عطسه کردن، سرفه کردن، تماس با اشیا آلوده به ویروس می باشد.)
-شستشوی دست ها با اب و صابون در پیشگیری از عفونت های ویروسی به خوبی مؤثر است.همچنین ضد عفونی سطوح و میزکار و تلفن می تواند از انتقال ویروس جلوگیری نماید.
-هر شخص با علایم شبیه آنفلوآنزا شامل تب ناگهانی، سرفه و یا دردها عضلانی، بهتر است از محیط های کار و مراکز عمومی دور بماند و با پزشک تماس بگیرد.
-فاصله گرفتن از اجتماعات عمومی در محیط هایی که احتمال می رود ویروس در انجا شایع باشد، نیز توصیه می شود، (مانند سفرهای زیارتی-سیاحتی)
واکسن آنفلوآنزا نیز می تواند در پیشگیری این بیماری مؤثر باشد.هرچند واکسن های آنفلوآنزی کنوی، علیه H1N1 2009 ایمنی حاصل نمی کنند.البته تهیه واکسن جدید از این نوع ویروس به زودی امکانپذیر خواهد بود.
همانطور که قبلاً اشاره شد، بیماری آنفلوآنزای خوکی از طریق خوردن گوشت خوک به انسان منتقل نمی شود.ویروس این بیماری در دمای پخت بالای 70 درجه سانتی گراد از بین می رود و شدت بیماری در انسان به حدت ویروس، وجود سابقه ایمنی در افراد، واکسیناسیون یا سابقه ابتلا به آنفلوآنزای فصلی و شرایط سلامتی میزبان بستگی دارد.

درمان
 

ویروس آنفلوآنزای خوکی به ندرت در خوکها کشنده می باشد.بنابراین به صورت درمان علامتی-حمایتی می باشد.استفاده از آنتی بیوتیکها هر چند تأثیری علیه ویروس ندارد، ولی به پیشگیری از پنومونی باکتریایی و سایر عفونت های ثانویه کمک می کند.
داروهای آنتی وایرال در انسان مبتلا، به تخفیف بیماری و بهبود سریع تر آن کمک می کند.درمان بهتر است طی دو روز از شروع علائم انجام شود.در کنار داروهای ضد ویروس، درمان علامتی-حمایتی در منزل و یا در بیمارستان شامل جایگزین کردن مایعات از دست رفته و کنترل تب، انجام می شود.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها در آمریکا، داروی osltamivirtamiflu و zanamivir Relenze را برای درمان و یا پیشگیری علیه این ویروس توصیه می کند.البته گروه کثیری از افراد که از این بیماری بهبودی کامل یافته اند، نیازی به داروهای ضد ویروس نداشته اند.
به طور کلی میازن مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر از یک درصد بوده و در افرادی که بیماری زمینه ای مانند ناراحتی قلبی، کلیوی و مزمن ریوی داشته اند، مرگ و میر شایع تر است.همان طور که قبلا نیز ذکر شد درمان های حمایتی مانند کنترل آب و الکترولیت ها کمک به بهبود بمیاری می کند.

توجه
 

چند نکته قابل توجه در مورد استفاده از ماسک
جهت پیشگیری ماسک باید دهان و بینی را بپوشاند (از تیغه بینی تا زیر چانه بسته شود)
*باید از ماسک استاندارد جراحی استفاده نمود و در مراکز درمانی از ماسک N95 استفاده شود.
*به ماسک نباید دست زد و در صورت تماس با آن باید ماسک را عوض نمود و بلافاصله دست ها را شست.
*ماسک حتماً بعد از یکبار مصرف دور انداخته شود.
با وجود استفاده از ماسک، رعایت فاصله 2-1/5 متری از بیماران توصیه می شود.
*بمیاران در هنگام عطسه و سرفه باید جلوی دهان خود را با دستمال بگیرند و پس از آن دستمال را دور انداخته و دست های خود ر ا بشویند.
*بیماران باید از دست زدن به چشم یا بینی خود اجتناب کنند و حتی الامکان در مکان های عمومی ظاهر نشوند.
*ترجیحا اتاق بیمار باید به گونه ای باشد که هوا از یک طرف وارد و از سمت دیگر خارج شود.
منبع:اطلاعات علمی شماره11