در واقع همه ی افراد فشار خون دارند! خون برای گردش مؤثر در عروق بدن، از نیرو و فشاری برخوردار است که آن را به نقاط مختلف بدن می رساند و وقتی این فشار خون افزایش یابد بیماری تلقی می شود.
افزایش فشار خون می تواند اعضای مختلفی از جمله قلب، عروق خونی، کلیه ها و مغز را تحت تأثیر قرار دهد.
میزانی از فشار خون که بالا در نظر گرفته می شود در منابع مختلف متفاوت است ولی معمولا به فشار خون بیشتر از 140/90 میلی متر جیوه، افزایش فشار خون اطلاق می شود. فشار خون افزایش یافته قاتل خاموش نیز نام دارد، چون گرچه معمولاً بی علامت است، ولی می تواند منجر به حمله ی قلبی و سکته مغزی شود.
فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟
فشار خون بالا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریباً از هر چهار نفر، یکنفر از فشار خون بالا رنج می برد. فشار خون در بیماران جوان تر بین مردان شایع تر است. ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. به طور کلی با افزایش سن، خطر ابتلا نیز افزایش می یابد.
عوامل مستعدکننده
بیشتر مردم از نوعی افزایش خون رنج می برند که علت مشخصی برای آن یافت نشده و به آن افزایش «فشار خون اولیه» گفته می شود.
عوامل مؤثر در فشار خون اولیه:
- سن: مطالعات مختلف نشان می دهد که سیر پیشرونده ی افزایش فشار خون با افزایش سن ارتباط دارد.
- ژنتیک: به خوبی اثبات شده است که عوامل ژنتیکی که به ارث می رسند با افزایش فشار خون ارتباط دارند.
- نژاد: سفیدپوستان و نژاد هند و اروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.
- عوامل محیطی: مانند چاقی، الکل، نمک زیاد و استرس نیز در این مورد مؤثر هستند.
سایر مبتلایان به فشار خون افزایش یافته علت مشخصی برای بیماری خود دارند. به این نوع، افزایش «فشار خون ثانویه» گفته می شود.
عوامل مؤثر در افزایش فشار خون ثانویه:
* بیماری کلیوی: احتباس آب و نمک در بدن، موجب بالا رفتن فشار خون می شود. این افزایش، خود می تواند باعث ایجاد بیماری کلیوی شود یا آن را بدتر کند.
* بیماری های غدد درون ریز: مانند سندروم کوشینگ، هایپرپلازی آدرنال و فئوکروموسایتوما.
* داروها و سموم: افزایش فشار خون می تواند عارضه ی جانبی استروئیدها، الکل، کوکایین، سیکلوسپورین و اریتروپوئیتین باشد. مصرف مواد حاوی تیروزین مانند بعضی از پنیرها در افرادی که از داروهای ضد افسردگی خاصی استفاده می کنند ممکن است منجر به حمله ی افزایش فشار خون در این افراد شود. خطر افزایش فشار خون در زنانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند. بیشتر است.
* اشکال در سیستم عصبی خودکار و یا سیستم هورمونی کلیه (رتین آنژیوتانسین). فشار بالا در اوایل بارداری ممکن است نشان دهنده ی افزایش فشار خون اولیه باشد. فشار خون بالا، در نیمه ی دوم حاملگی «پرده اکلامپسی» نامیده می شود که معمولاً اگر کنترل شود، پس از زایمان از بین می رود و مشکل جدی ایجاد نمی کند.
علت ایجاد فشار خون بالا چیست؟
علل بروز این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است. در بیشتر موارد افزایش مقاومت محیطی عروق مسؤول افزایش فشار خون است که خود علل متفاوتی دارد.
چرا باید فشار خون بالا را کنترل کرد؟
فشار خون بالا یک عامل خطر مهم در ایجاد نارسایی قلبی است که می تواند موجب نارسایی کلیه، مشکلات عروق محیطی، تخریب عروق شبکیه چشم، سکته ی مغزی و حمله ی قلبی شود، به همین دلیل پیشگیری و درمان آن بسیار مهم است. اگر میزان فشار خون به سرعت بالا رفته و به حدود 200/13 برسد به آن فشار خون بدخیم گفته می شود که آسیب زیادی ایجاد می کند و موجب مرگ می شود.
فشار خون بالا چگونه تشخیص داده می شود؟
* میزان فشار خون: فشار خون در چند نوبت و در شرایط استاندارد اندازه گیری می شود.
* عکس قفسه سینه: ممکن است علایم نارسایی قلبی و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
* آزمایش خون: اوره والکترولیت ها برای عملکرد کلیه و همچنین چربی و قند خون بررسی می شوند.
* آزمایش ادرار: برای یافتن بیماری کلیوی انجام می شود.
فشار خون بالا چگونه درمان می شود؟
هدف از درمان رساندن فشار خون به کمتر از 140/90 در افراد معمولی و کمتر از 130/85 در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا دیابت است. با این هدف که در دراز مدت خطر عوارض وخیمی که گفته شد کاهش پیدا کند.
برای کمک به کاهش عوارض بهتر است:
* سیگار ترک شود تا آسیب عروقی کمتر شود.
* کاهش وزن به وسیله ی رژیم غذایی یا ورزش انجام شود.
* کاهش مصرف نمک و اجتناب از مصرف غذاهایی که شور تهیه می شوند.
* فعالیت بدنی و ورزش منظم افزایش یابد.
* استرس کاهش یابد.
برای کنترل فشار خون پزشک ممکن است داروهای مختلفی تجویز کند که مکانیسم های متفاوتی دارند. معمولا یک نوع دارو همراه تغییر شیوه ی زندگی به صورتی که گفته شد به کار می رود. اگر به اندازه ی کافی مؤثر نباشد داروهای دیگری اضافه می شود. البته انتخاب دارو به عوامل متعددی از جمله شرایط جسمانی فرد بستگی دارد.
منبع: 7 روز زندگی شماره 115