شما درباره سوءتغذیه در دوران سالمندی چه می‌دانید؟
با پیشرفت علوم پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی بهتر، جمعیت سالمندان هم افزایش یافته به طوری که امروزه میزان قابل توجهی از جمعیت جهان را افراد بالای 50 سال تشکیل می‌دهند. عده‌ای از آنها فعال و سرزنده و عده‌ای از کارافتاده و نیازمند مراقبت هستند. اما آنچه در روند سالمندی سالم تاثیر زیادی دارد، تغذیه مناسب و صحیح است.
براساس آمارها، تعداد زیادی از سالمندان از سوءتغذیه یا بدی تغذیه رنج می‌برند.
مصرف اندک پروتئین و چربی، کربوهیدرات‌ها، فیبرها، به خصوص ویتامین‌ها سلامت بسیاری از سالمندان را به‌خطر می‌اندازد.
سوءتغذیه یا تغذیه ضعیف و بد نه تنها در میان سالمندانی که در کنار خانواده خود زندگی می‌کنند بلکه در میان سالمندانی که به طور مستقل زندگی می‌کنند هم شایع است. به خصوص در میان زنان سالمندی که درآمد اندکی دارند.
واقعیت‌ها چه می‌گویند؟
در نگاه اول به نظر می‌رسد، دلایل بدی تغذیه در میان سالمندان: مصرف غذای کم یا بسیار کم، رژیم غذایی فاقد مواد مغذی و مشکلات در جذب مواد غذایی یعنی وجود برخی بیماری‌ها باشد، در حالی که سوءتغذیه در سالمندان می‌تواند دلایل پیچیده‌ای داشته باشد.
مجموعه عوامل فیزیکی، عاطفی، مشکلات اجتماعی، مشکلات فردی در آماده‌کردن مواد غذایی، همه و همه در تغذیه ضعیف و بد سالمندان نقش موثری دارند.
به عنوان مثال، سالمندان تنها حوصله آماده‌کردن غذا برای خود را ندارند، مگر اینکه همراهی داشته باشند. رژیم غذایی معمول آنها ممکن است بیشتر از نان و پنیر، کمی ماست یا حتی یک فنجان چای شیرین نباشد. در صورتی که این سوءتغذیه به درازا بکشد، موجب از دست رفتن توده عضلانی و کاهش قدرت بدنی و به دنبال آن بیماری خواهد شد. خریدکردن و آماده‌کردن غذا برای سالمندان مشکل‌تر است و این تمایل برای خوردن غذاهایی را که راحت آماده خوردن هستند، بیشتر می‌کند. در نهایت این بدی تغذیه به افسردگی بیشتر و کاهش اشتها در آنها منجر می‌شود. سوءتغذیه در سالمندان همچنین موجب ضعف سیستم ایمنی در سالمندان شده و این موضوع خطر ذات‌الریه و سایر بیماریهای عفونی را افزایش می‌دهد و در صورت وجود بیماری، احتمال بدتر شدن آن تشدید می‌شود و نیز مشکلات روانی را در سالمندان بیشتر می‌کند. همان‌طور که گفتیم، عوامل زیادی موجب تغذیه ضعیف در سالمندان می‌شود که بیشتر این عوامل در میان آنها شایع و مشترک است.
بیماریهای مزمن
بسیاری از سالمندان به دلیل ابتلا به بیماریهای مزمن، در خریدکردن و آماده‌کردن وعده‌های غذایی ناتوان هستند. همچنین هم بیماریهای مزمن و هم حاد موجب کاهش اشتها شده در حالی که نیاز بدن در این زمان‌ها به غذا بیشتر است. بیماری‌هایی مانند زوال عقل، آلزایمر، اعتیاد به الکل و سایر بیماری‌هایی که عملکرد مغزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، روی اشتها اثر گذاشته و خود مانع از آماده‌کردن و خوردن غذاهای سالم می‌شود.
بستری بودن در بیمارستان
بیماریهای حاد و یا داشتن جراحی‌های اخیر، آثار زیادی روی سلامت سالمندان دارد. این وضعیت‌ها موجب کاهش اشتها، ضعف، از دست دادن وزن و ناتوانی می‌شود.
افسردگی
جمعیت بسیاری از سالمندان بالای 60 سال به افسردگی مبتلا هستند که از این مبتلایان تعداد زیادی از آنها در خانه سالمندان زندگی می‌کنند. دلایل افسردگی در سالمندان بسیار پیچیده است. تنها ماندن، دوری از اعضای خانواده، بیماری، بازنشستگی، ناتوانی و بیماری‌هایی مانند پارکینسون، سرطان و یا دیابت، داروها و حتی خود تغذیه بد، راز دلایل افسرده‌شدن سالمندان است که موجب سوءتغذیه در سالمندان می‌شود.
اعتیاد
اعتیاد به مواد مخدر اگرچه در سالمندان ممکن است کمتر باشد اما بر نوع تغذیه آنان تاثیر می‌گذارد و نوشیدن الکل و کشیدن سیگار موجب کاهش اشتها شده و تغذیه را در سالمندان با مشکل مواجه می‌کند.
سوءجذب
بسیاری از تغییرات فیزیولوژیکی که با افزایش سن اتفاق می‌افتد، روی جذب مواد غذایی در بدن اثر می‌گذارد. در بسیاری از سالمندان، تولید آنزیم هضم‌کننده غذا و اسیدها کاهش می‌یابد و این با جذب ویتامین‌هایی مانند12 B، فولات و کلسیم و آهن تداخل می‌کنند. فقدان ویتامین B12 روی سیستم اعصاب اثر گذاشته و این منتهی به ضعف عضلات، اختلال در صحبت کردن و اختلالات روانی و بیماریهای مرتبط با سن مانند پارکینسون و آلزایمر می‌شود. سایر بیماری‌ها مانند سرطان‌های دستگاه گوارش، بیماریهای التهابی روده و حتی اسهال موجب سوء جذب مواد غذایی در سالمندان می‌شود.
داروها
بسیاری از داروها که به طور معمول برای درمان مشکلات سالمندان تجویز می‌شود، با کاهش دادن اشتها، تهوع، استفراغ و تداخل در جذب موجب بد‌شدن تغذیه در سالمندان می‌شود. بعضی از این داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای کنترل‌کننده فشارخون، داروهای پوکی استخوان و آسپیرین هستند. به دلیل اینکه سالمندان ممکن است از چند دارو استفاده کنند، هرکدام از آنها ممکن است بر توانایی خوردن و هضم مواد غذایی تاثیر بگذارند.
اشکال در بلع و جویدن
مشکلات دندانی‌و دهانی از جمله بیماریهای لثه، حفره دهان و دندان روی مزه غذاها تاثیر گذاشته و در بعضی موارد این حالات موجب اشکالات بلع و جویدن می‌شود. حتی زمانی که سالمندان با مشکلات بلع مواد غذایی را می‌خورند، ممکن است دچار اختلالات هضم شوند. خشکی دهان که از آثار جانبی خیلی از داروها و همچنین بیماری پارکینسون است، موجب اشکال در بلعیدن می‌شود.
کاهش احساس بو و طعم
یکی دیگر از مشکلات دوران سالمندی، کاهش حس طعم و مزه و حس بویایی است. این کاهش در تغذیه سالمندان تاثیر به سزایی داشته و سالمندان به دلیل لذت نبردن از طعم و بوی غذا دچار سوء تغذیه می‌شوند. اگرچه کاهش این حس‌ها با افزایش سن طبیعی است اما داروها و بیماریهای خاص این دوران مانند آلزایمر هم مزید بر علت است و موجب کاهش اشتها می‌شود.
محدودیت غذایی
سالمندان به دلیل شرایط خاص دوران سالمندی یعنی ابتلا به بیماریهای خاص یا تغییرات سالمندی نسبت به سایر گروه‌‌های سنی دارای محدودیت غذایی بیشتری هستند. کاهش مصرف نمک، چربی، پروتئین و قند به دلیل بیماری در بیشتر سالمندان وجود دارد. به همین دلیل کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که درباره محدودیت غذایی در سالمندان دقت بیشتری شود زیرا که اثرهای بدی تغذیه که به دنبال مصرف نکردن مواد غذایی مفید در بدن ایجاد می‌شود، بیشتر روی سلامت افراد تاثیر می‌گذارد و در بعضی موارد شرایط را بدتر می‌کند.
وضعیت اقتصادی
بعضی از سالمندان به دلیل کمبود درآمد و وضع اقتصادی ضعیف، توانایی خرید مواد غذایی مفید را ندارند، به‌خصوص زمانی که به بیماری خاصی مبتلا باشند، مجبورند داروهای گران‌قیمتی را تهیه کنند و بودجه کافی برای تغذیه مناسب کنار نمی‌گذارند.
منبع:www.salamat.com
/م
