بیشتر حوادث در منازل و در محیط‌های مسکونی اتفاق می‌افتد و این در حالی است که 90 درصد این حوادث قابل‌پیشگیری‌اند. تأسف‌بارتر این که کودکان بیشترین افراد در معرض خطر هستند و سوختگی و سقوط شایع‌ترین حوادثی هستند که برای آنها اتفاق می‌افتد. اما آن چیزی که در جامعه ما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، فرهنگ ایمنی و خودمراقبتی است و افزایش آگاهی خانواده درباره روش‌های افزایش ایمنی در خانه، به همین جهت، بسیار حایز اهمیت است.
بر اساس آخرین بررسی وزارت بهداشت 42درصد حوادث در منازل اتفاق می‌افتد و این آمار بیانگر آن است که منازل مسکونی استانداردهای لازم را ندارند و نظارتی بر ایمنی آنها صورت نمی‌گیرد.
رییس مرکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی کشور نیز با بیان این مطلب می‌گوید:«ایمنی در ساختمان‌سازی در کشور ما جدی گرفته نشده است، ساختمان‌ها و منازل مسکونی استانداردهای مقابله با بحران را ندارند.» وی ادامه می‌دهد:«حتی قوانینی که برای ایمنی سازه‌ها وجود دارد تاکنون اجرا نشده است و ضمانت اجرایی نیز ندارند.» رییس مرکز فوریت و حوادث پزشکی حرف‌هایش را با بیان یک آمار تلخ ادامه داد: «متاسفانه 70 درصد حوادث منجر به فوت در منازل مربوط به کودکان زیر 5 سال است و این بیانگر ایمن نبودن منازل ما برای نگهداری از کودکان است.» دکتر معصومی با اشاره به برنامه «جامعه ایمن» تصریح کرد: «مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی وزارت بهداشت از سال 75 برنامه جامعه ایمن را آغاز کرده است که این برنامه یک الگوی ثبت شده جهانی است و یکی از شاخص‌های آن وجود برنامه مستمر آموزشی در مقاطع مختلف سنی برای سلامت و ایمنی است.» وی نقش رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما را در نهادینه کردن فرهنگ ایمنی بسیار مهم دانست و گفت: «همان‌طور که صداوسیما سریال‌های دنباله‌دار را پخش می‌کند، باید مباحث مربوط به ایمنی نیز به‌صورت مستمر در صدا و سیما پخش شود تا به‌صورت عادت دربیاید.»
ایمنی وسایل بازی
وسایل بازی که کودک از آنها استفاده می‌کند، می‌تواند باعث بروز حوادث غیرعمدی شود. دکتر مشیانه حدادی رییس اداره پیشگیری از حوادث و ارتقای ایمنی وزارت بهداشت در این‌باره می‌گوید: «ایمنی وسایل بازی کودک و اسباب‌بازی‌هایی که استفاده می‌کند، در ایجاد حادثه برای کودکان موثر است. متاسفانه استانداردهای لازم برای وسایل بازی بچه‌ها به خوبی تعریف نشده است و شاید بسیاری از والدین آگاهی لازم برای اینکه چه نوع اسباببازیای را در اختیار فرزندشان قرار دهند، ندارند.» وی به نقش والدین نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: «پدر و مادر باید در مورد نوع اسباببازیای که برای فرزندشان خریداری می‌کنند یا نوع وسیله‌ای که در اختیار او می‌گذارند، آموزش‌های لازم را دیده باشند. ممکن است برخی از والدین به دلیل نداشتن آگاهی، اسباببازیای که به گروه سنی 6 سال تعلق دارد و از قطعات ریز تشکیل شده است، در اختیار کودک 3 ساله خود قرار دهند که احتمال بلعیدن توسط وی وجود دارد.» نکته دیگری که وی به آن اشاره می‌کند آموزش والدین است: «فرهنگ ایمنی باید از طریق آموزش در خانواده‌ها نهادینه شود به‌گونه‌ای که والدین به این باور برسند که همان‌طور که برای خوراک و پوشاک خود هزینه می‌کنند، باید برای افزایش ایمنی اعضای خانواده خود نیز هزینه کنند.» وی ادامه داد: «اگر پدر و مادر برای فرزند خود دوچرخه می‌خرند، باید حتما کلاه ایمنی مخصوص دوچرخه‌سواری را نیز برای کودک خود خریداری کنند. علاوه بر این باید به فرزند خود یاد بدهند که در چه مکان‌هایی می‌توانند دوچرخه سواری کند. به‌عنوان نمونه برای جشن تولد فرزندشان می‌توانند به جای خرید طلا یک صندلی مخصوص کودک در خودرو خریداری کنند.»
پسرها بیشتر آسیب می‌بینند
معمولا پسربچه‌ها پرجنب‌وجوش‌تر از دخترها هستند و بیشتر در معرض حوادث و آسیب‌ها قرار دارند. این موضوع را آمارها نیز تایید می‌کنند. به‌طور کلی پسرها بین 5/1 تا 7/14 برابر بیشتر از دخترها در معرض خطر حوادث هستند.
دکتر حدادی دراین‌باره توضیح می‌دهد: «پسرها رفتارهای مخاطره‌آمیز بیشتری دارند و میزان آسیب‌های آنها شدیدتر است. از سوی دیگر والدین در نحوه سرپرستی دختر و پسر تفاوت قایل هستند. به عنوان نمونه معمولا پسرها را برای خرید به خارج از منزل می‌فرستند و این احتمال بروز حادثه برای پسرها را بیشتر می‌کند.» دکتر حدادی به نوع بازی پسرها و دخترها هم اشاره می‌کند: «بازی‌هایی که پسرها انجام می‌دهند، بیشتر خشن و مخاطره‌آمیز است اما دخترها معمولا با عروسک بازی می‌کنند و این بیانگر این موضوع است که والدین باید نظارت بیشتری بر فرزندان پسر خود داشته باشند. به‌عنوان نمونه فرزندان خود را به پارک ببرند تا آنها در کوچه بازی نکنند.»
آسیب‌های روانی در خانواده بیشتر است
نداشتن آگاهی در مورد فرزندپروری در پیشگیری از آسیب‌های کودکان بسیار موثر است. ثریا عزیزپناه، عضو هیات‌مدیره انجمن حمایت از کودکان با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: «عدم‌آگاهی خانواده از شیوه‌های برخورد با کودکان و خصوصیات دوران مختلف زندگی آنها در بروز حوادث برای کودکان در منازل بسیار نقش دارد.» وی با اشاره به قابل‌پیشگیری بودن حوادث کودکان در منازل تصریح می‌کند: «محیط خانه باید محیط امنی برای کودکان باشد نه اینکه بیشترین میزان آسیب کودکان در منزل اتفاق بیفتد.» عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان به آسیب‌های روحی و روانی کودکان نیز اشاره می‌کند: «آزارهای روحی و روانی کودکان و کودک‌آزاری نیز در محیط خانه و توسط اعضای خانواده آمار بالایی را به خود اختصاص داده است و این مساله یک زنگ خطر است.» مشاوره‌های قبل از ازدواج یا حتی قبل از فرزنددار شدن چقدر در بالا بردن آگاهی والدین تاثیر دارد؟ عزیزپناه با بیان اینکه این آموزش‌ها گذرا و کوتاه‌مدت است، پاسخ داد: «جلسات مشاوره و حتی کلاس‌های آموزشی بعد از ازدواج خیلی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. بالا بردن آگاهی افراد و آموزش دادن به آنها یک فرآیند است که باید در تمام طول زندگی آنها جریان داشته باشد.»
برنامه خودمراقبتی
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت برای کاهش آسیب‌ها و حوادث از طراحی برنامه «خودمراقبتی» در وزارت بهداشت خبر داد. دکتر محمد اسماعیل مطلق، دراین‌باره گفت: «برنامه «خودمراقبتی» جهت ارتقای شاخص‌های سلامت افراد جامعه تنظیم شده است.» وی با بیان اینکه باید فرهنگ خودمراقبتی را در جامعه بالا ببریم، تاکید کرد: «در این برنامه وظیفه تمامی افراد خانواده نسبت به خود و دیگر اعضای خانواده در جهت حفظ سلامت‌شان بیان شده است.»
دکتر مطلق با تاکید بر اینکه برنامه خودمراقبتی، دگرگونی عظیمی در نظام سلامت به وجود می‌آورد، گفت: «این طرح باعث کاهش درد، اضطراب، افسردگی، افزایش امید به زندگی و بهبود کیفیت زندگی می‌شود و برآورد شده است که با اجرای این طرح میزان دریافت دارو به نصف می‌رسد و ویزیت پزشکان عمومی 40 درصد، ویزیت سرپایی تا 17 درصد و ویزیت‌های پزشکان متخصص تا 50 درصد کاهش می‌یابد.» مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت تصریح کرد: «برای ارتقای سطح ایمنی جامعه به‌خصوص در منازل مسکونی رفتارهای خودمراقبتی باید در افراد تبدیل به عادت شود و بسیاری از رفتارهای مردم باید تغییر کند.»
منبع:www.salamat.com
/م
