اثر تغذیه بر سلامت دندان‌های دانش‌آموزان

یکی از معیارهای اصلی برای سنجش سلامت افراد یک جامعه، سلامت دهان و دندان آنها است. نوع تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد. غذاهای مصرفی در طول دوره تشکیل دندان‌های دایمی می‌تواند مقاومت و حساسیت دندان را در مقابل تخریب اسیدی تغییر دهد. عوامل تغذیه‌ای، نوع تغذیه (غذای مصرفی)، بافت و شکل فیزیکی مواد غذایی، دفعات و نحوه مصرف، زمان پاک شدن دندان‌ها از غذاهایی که موجب پوسیدگی می‌شوند، همگی در تخریب اسیدی دندان موثرند. تحقیقات نشان می‌دهد که پوسیدگی دندان در کودکانی که از شیرینی‌ها به خصوص در میان وعده‌های غذایی بیشتر استفاده می‌کردند، بیشتر است. اغلب باکتری‌های موجود در دهان، از قندهای موجود در مواد غذایی تغذیه کرده و آنها را تبدیل به اسید می‌کنند. این اسید مینای دندان را می‌ساید و به این ترتیب اولین مرحله پوسیدگی شروع می‌شود، چربی‌ها و پروتئین‌ها (ماند ماهی و پنیر، مغز دانه‌ها) نه تنها موجب پوسیدگی دندان نمی‌شوند بلکه خاصیت محافظتی نیز دارند. فلوئور، فسفات، ویتامین B نیز همین نقش را دارند. نشاسته‌ها در صورتی که همراه با قند مصرف شوند. برای مثال به صورت نان‌های شیرین ایجاد پوسیدگی می‌کنند. اهمیت ایجاد پوسیدگی قندها در مقدار مصرف آن نیست، بلکه به مدت زمانی که با دندان در تماس هستند، بستگی دارد. قند میوه‌ها به صورت فروکتوز و گلوکز بوده و خاصیت پوسیدگی‌زایی دارد ولی اگر به صورت رقیق شده مصرف شود و مدت زمان کمتری روی سطح دندان باقی بماند، نقش کمی در ایجاد پوسیدگی خواهد داشت. البته میوه‌ها دارای فیبر غذایی بوده و موجب استحکام لثه‌ها و افزایش بزاق دهان نیز می‌شوند.
به نظر می‌رسد که غذاهای میان‌وعده‌ای بیش از مصرف غذا در وعده‌های اصلی، دندان‌ها را در معرض مواد پوسیدگی‌زا قرار می‌‌دهد. زیرا غذاهای میان وعده‌ای شیرین، دفعات مجاور شدن باکتری‌ها را در مقابل مواد قندی بیشتر کرده و موجب افزایش تولید اسید می‌شود که در نتیجه احتمال ایجاد پوسیدگی را افزایش می‌دهد. به طور کلی گروه سنی 12 ساله، از نظر دندان آسیب‌پذیر هستند زیرا در این سن دندان‌های دایمی تازه روییده و حساس‌تر هستند. بنابراین اگر والدین و مسوولان مدارس در مورد تغذیه صحیح و مواد پوسیدگی‌زا آگاهی کافی نداشته باشند و به عادات غلط غذاهای میان‌وعده‌ای و رعایت نکردن بهداشت ادامه دهند، تعداد موارد پوسیدگی دندان و هزینه‌های سنگین دندانپزشکی افزایش پیدا خواهد کرد. تصحیح عادات غذایی به خصوص در میان‌وعده‌ها مهم‌ترین عامل پیشگیری از پوسیدگی دندان است، از بعد تغذیه‌ای برای نیل به این هدف رعایت نکات ذیل لازم است: استفاده از غذاهایی مانند پنیر، نان، میوه‌ها، سبزی‌ها در میان‌وعده و استفاده از غذاهایی که نقش محافظتی دارند. بعد از مصرف غذاهای کربوهیدراته قابل تخمیر، در میان‌وعده‌ها مانند مغز دانه‌ها. بنابراین برای تغییر و اصلاح عادات غذایی میان‌وعده‌ای، باید آموزش‌های مناسب و کافی برای دانش‌آموزان و والدین آنها توسط افراد متخصص و یا آموزش دیده ارایه شود. این نکته ضروری است که اهمیت تغذیه صحیح، در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان معنی پیدا می‌کند.