الهی پیر شوی: خیلی از ما این عبارت را به عنوان دعایی که در حقمان می‌شود شنیده‌ایم. بدون شک منظور کسانی که این دعا را برای ما می‌کنند گذران بی مشکل زندگی تا مراحل سالمندی است. زندگی سالم و پر از رحمتی که در پی خود سالمندی پربرکتی را در گذران عمر ما ایجاد خواهد کرد. دوره‌ای از زندگی که ویژگی‌‌های خود را دارد و در فرهنگ ما از چنان ارزشی برخوردار است که در قالب دعا آن را برای دیگران آرزو می‌کنیم. با این همه این دوره از زندگی ویژگی‌‌های خاص خود را دارد که اگر به آن توجه نکنیم ممکن است این دعا به نظرمان نفرینی شود که در قالب دعا شنیده‌ایم. تغذیه مناسب از مواردی است که به هر چه سالم‌تر سپری شدن این دوره منجر خواهد شد.
سالمندی پدیده طبیعی است که به مرور زمان با تغییرات فیزیولوژیک همراه است. روند این تغییرات در افراد گوناگون یکسان است ولی سرعت انجام آن متفاوت است. در واقع پیری کاهش قوای روانی و جسمی است که در اثر گذشت زمان روی می‌دهد و یک فرآیند طبیعی از تغییرات مربوط به زمان است که با تولد شروع شده و در سراسر زندگی ادامه می‌یابد. دوران پس از 60 سالگی را دوران سالمندی می‌نامند.
سالمندان از گروه‌‌های آسیب پذیر جامعه هستند که به مراقبت‌های ویژه نیازمندند. مراقبت از سالمندان به آگاهی‌های فنی و پیچیده نیاز ندارد. اگر اطرافیان، افراد خانواده و فرد سالمند بعضی از نکات را بدانند و رعایت کنند، می‌توان از بسیاری از حوادث ناگواری که برای سالمندان رخ می‌دهد پیشگیری کرده و شرایطی را فراهم ساخت که سالمند خود را در خانواده فرد مفیدی احساس کرده و سربار نداند.
تغذیه سالمندان
با توجه به پیشرفت‌های علم پزشکی و بهداشتی، متوسط عمر انسان افزایش یافته است. پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماریهای مزمن همراه می‌شود. بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از بروز این مشکلات پیشگیری کند و یا آنها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسایل مهم سالمندان وضعیت تغذیه آنهاست. نوع تغذیه در دوره سالمندی بسیار مهم است زیرا اضافه وزن، فشارخون بالا، چربی خون بالا و قند خون بالا از مشکلات شایعی هستند که تغذیه صحیح به کنترل آنها کمک می‌کند. به علاوه با افزایش سن، توده عضلانی و سوخت و ساز بدن کاهش می‌یابد، مصرف غذا کمتر می‌شود و تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود که احتمال سوء تغذیه را بیشتر می‌کند.
با یک برنامه غذایی صحیح، می‌توان خطر ابتلا به بیماریها را کاهش داد.
نیازهای تغذیه‌ای سالمندان
نیازهای تغذیه‌ای به موازات افزایش وزن تغییر می‌کند. ممکن است در این دوره نیاز به برخی از مواد مغذی افزایش یابد در حالی که نیاز به برخی دیگر افزوده شود. به‌این نیاز‌‌ها در دوره سالمندی اشاره می‌کنیم:
انرژی
نیاز به انرژی با بالارفتن سن کاهش می‌یابد که این به علت فعالیت بدنی کمتر و کاهش توده عضلانی است. در صورت دریافت مازاد بر نیاز انرژی مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون و بیماریهای قلبی عروقی برای سالمند ایجاد می‌شود.
پروتئین
نیازهای پروتیینی (بر حسب گرم برای هر کیلو گرم وزن بدن) با بالارفتن سن تغییری نمی‌کند ولی اغلب به علت کاهش انرژی دریافتی و تغییر ذایقه به مقدار کافی تامین نمی‌شود. بنابراین باید به تامین مناسب مقدار مورد نیاز پروتئینی در این دوره توجه شود.
کربوهیدرات
مانند تمام سنین توصیه می‌شود که کربوهیدرات بیش از نیمی از انرژی دریافتی را تشکیل دهد. فیبر غذایی به مقدار 20 تا 35 گرم روزانه توصیه می‌شود.
چربی
سالمندان سالم، می‌توانند حداکثر 30 درصد از کالری روزانه خود را از چربی دریافت کنند. مقدار چربی‌های اشباع نباید بیش از 8 تا 10 درصد انرژی روزانه را تشکیل دهد. باید مقدار کلسترول دریافتی کنترل شود تا مقادیر مصرفی آن زیاد نباشد.
میزان مایعات مورد نیاز سالمندان
توجه به دریافت کافی مایعات در سالمندان از مسایل مهم است. در دوران سالمندی سه تغییر عمده موجب افزایش احتمال کم آبی بدن می‌شود: کاهش حجم آب بدن، کاهش توانایی تغلیظ ادرار به‌وسیله کلیه‌‌ها وکاهش احساس تشنگی، علایم کمبود آب در بسیاری از سالمندان ممکن است به صورت خشکی لب‌ها، گود افتادن چشم‌ها، تب، یبوست، کاهش حجم ادرار و تهوع باشد بنابراین توجه به مصرف کافی آب و مایعات در این دوران اهمیت ویژه‌ای دارد. فرد سالمند باید برای جلوگیری از کم آب شدن بدن روزانه حداقل شش تا هشت لیوان مایعات و ترجیحا آب ساده بنوشد.
ویتامینها و مواد معدنی
نیاز به ویتامین D، ویتامین B12 و کلسیم در سالمندان تغییر می‌کند.
سالمندی و مشکلات مربوط به تغذیه
مشکلاتی که بر چگونگی تغذیه سالمندان تاثیر می‌گذارند به سه دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند: مشکلات روحی و روانی، مشکلات مربوط به شرایط زندگی و مشکلات جسمی
تغییر شرایط زندگی
ممکن است سالمند تنها آشپزی بلد نباشد یا از آشپزی کردن خوشش نیاید. ممکن است سالمندانی که در آمد کافی ندارند از عهده خرید مواد غذایی مناسب بر نیایند و نتوانند مخارج لازم برای تهیه یک غذای سالم را بپردازند.
میزان تحرک بدنی
اغلب چه به دلیل افزایش سن و چه به دلیل بروز برخی از بیماریها توانایی تحرک بدنی در سالمندان کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی تلاش برای تهیه غذا ممکن است به کاری سخت تبدیل شود.
کاهش سوخت‌و‌ساز بدن
هم‌زمان با تغییرات ناشی از افزایش سن به ازای هر سال پس از 40 سالگی سوخت و ساز بدن کم می‌شود. به همین دلیل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداری که پیش از آن و در دوران جوانی عادت داشته‌اید، ادامه دهید اضافه وزن پیدا خواهید کرد. کم شدن تحرک بدنی این اضافه وزن را تشدید می‌کند.
تغییر ذایقه و اشتها
با بالا رفتن سن حس‌‌های بویایی و چشایی ضعیف می‌شوند. ممکن است شما متوجه سوختن غذا نشوید. ممکن است بوی ماندگی غذا را تشخیص ندهید و در معرض مسمومیت غذایی قرار بگیرید. به علاوه ممکن است به همین علت بیشتر از مقدار مورد نیاز ادویه به غذا اضافه کنید در حالی که برای مثال نیاز شما به مصرف نمک در دوران سالمندی بسیار کم شده است.
کم شدن اشتها در دوران سالمندی علت‌‌های گوناگونی دارد. احساس تنهایی و افسردگی موجب بی‌میلی نسبت به غذا می‌شود. عوارض جانبی بعضی از دارو‌‌ها که برای بیماریهای خود استفاده می‌کنید می‌تواند علت دیگری برای کاهش اشتهای شما باشد. ممکن است شما طعم غذای رژیمی را که باید استفاده کنید، دوست نداشته باشید و به همین دلیل رغبتی برای مصرف آن نداشته باشید.
مشکل در هضم غذا
به دلیل تغییرات دستگاه گوارش اغلب ترشح اسید معده کاهش پیدا می‌کند. کاهش اسید معده هضم و جذب بعضی از ویتامینها و املاح مهم با مشکل می‌کند و ممکن است شما به کمبود آنها مبتلا شوید. ویتامین‌‌هایی مانند ویتامین B6 و B12 و اسید فولیک از این گروه هستند. این ویتامینها در تامین انرژی و حفظ هوشیاری ذهنی، تامین سلامت سیستم گردش خون و تقویت حافظه نقش اساسی دارند.
عوامل روانی
عوامل روحی و روانی مانند تنهایی و افسردگی بر تغذیه شما اثر می‌گذارند. در بعضی از افراد این مشکلات موجب نخوردن غذا و در بعضی سبب پر خوری می‌شود. اگر از این بابت فشار روحی احساس می‌کنید با یک متخصص مشورت کنید.
منبع: http://salamat.com